Vay vốn và hiệu quả vốn vay của các hộ nghèo ở xã Phong Hải- huyện Bảo Thắng- tỉnh Lào Cai

PhÇn Më ®Çu

1. tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

§ãi nghÌo lµ vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi s©u s¾c, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét

trong nh÷ng vÊn ®Ò võa cÊp b¸ch, võa l©u dµi, ®©y lµ mét chÝnh s¸ch x·

héi quan träng cña §¶ng vµ cña Nhµ níc. Trong c«ng cuéc ®æi míi do

§¶ng Céng S¶n ViÖt Nam khëi xíng vµ l·nh ®¹o nh»m c«ng nghiÖp ho¸-

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, x©y dùng mét níc ViÖt Nam d©n giµu, níc m¹nh, x·

héi c«ng b»ng, v¨n minh th× xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét vÊn ®Ò trung t©m.

KÓ tõ khi bíc vµo ®æi míi, kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn

m×nh lín, ®¸nh dÊu mét thêi kú mang tÝnh c¸ch m¹ng. Nh÷ng chÝnh s¸ch

kinh tÕ míi kÝch thÝch n¨ng lùc s¶n xuÊt trªn mäi lÜnh vùc kÓ c¶ c«ng

nghiÖp, dÞch vô còng nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bé mÆt n«ng th«n ngµy

mét thay ®æi, ®êi sèng n«ng d©n tõng bíc ®îc n©ng lªn… §· cã mét bé

phËn hé gia ®×nh cã vèn, cã kiÕn thøc, biÕt c¸ch lµm ¨n trë thµnh nh÷ng

ngêi kh¸, giµu, them hÝ cã hé cùc giµu. Tuy vËy, nÒn kinh tÕ n«ng th«n

ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét nÒn kinh tÕ manh món, s¶n xuÊt nhá, ph©n

t¸n…Bëi v× s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu dùa vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn

kh¾c nghiÖt. B·o ò thêng xuyªn x¶y ra hµng n¨m, céng thªm hËu qu¶ cña

chiÕn tranh ®· dÉn ®Õn mét bé phËn kh«ng nhá d©n c n«ng th«n, vïng

nói, vïng s©u, vïng xa, vïng cao ®ang cã cuéc sèng khã kh¨n, nghÌo ®ãi.

Khi chuyÓn nÒn kinh tÕ bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng vÊn ®Ò nghÌo ®ãi

cµng ®îc thÓ hiÖn râ nÕt ë mét bé phËn d©n, Vèn ®· thiÕu then. Kh«ng cã

kiÕn thøc lµm ¨n l¹i gÆp rñi ro do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn

®· nghÌo ®ãi l¹i cßn nghÌo ®ãi h¬n

§Ó ph¸t triÓn x· héi vµ ®Ó gi¶m bít sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, gióp cho

nhãm ngêi nghÌo cã ®îc cuéc sèng æn ®Þnh vµ dÇn tho¸t khái ®ãi nghÌo

Liªn Hîp Quèc ®· lÊy n¨m 1996 lµ n¨m chèng ®ãi nghÌo nh»m gi¶i quyÕt

1

vÊn ®Ò nghÌo ®ãi trªn toµn cÇu. §Æc biÖt ë c¸c níc nghÌo, c¸c níc ®ang

ph¸t triÓn hëng øng sù vËn ®éng cña Liªn Hîp Quèc rÊt m¹nh mÏ. ChÝnh

phñ tõng níc c¨n cø vµo thùc tr¹ng ®ãi nghÌo vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh

tÕ cña níc m×nh ®Ó x©y dùng gi¶i ph¸p, c¸c bíc thùc hiÖn cho quèc gia

m×nh. H»ng n¨m cø ®Õn ngµy 17.10 ViÖt Nam l¹i ph¸t ®éng ngµy v× ngêi

nghÌo nh»m g©y dùng quü ñng hé ngêi nghÌo.

Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét trong nh÷ng bíc ®i ban ®Çu ®Ó mang l¹i

thµnh qu¶ cña c¸ch m¹ng, thµnh qu¶ cña ®æi míi cho nh©n d©n. Quan

träng nhÊt lµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo sÏ kh¾c phôc mÆt tr¸i cña nªn kinh tÕ thÞ

trêng nh sù ph©n ho¸, ph©n tÇng x· héi. Tuy nhiªn, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo

chØ trë thµnh hiÖn thùc khi cã c¸c ph¬ng ph¸p phï hîp víi hoµn c¶nh vµ

®iÒu kiÖn cô thÓ. Do vËy cã sù kh¸c nhau vÒ thùc tr¹ng ®ãi nghÌo vµ c«ng

t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë c¸c vïng kh¸c nhau. N«ng th«n miÒn nói phÝa

B¾c do nhiÒu ®Æc ®iÓm tù nhiªn, céng ®ång d©n c, l¹i lµ vïng s©u, vïng xa

nªn qu¸ tr×nh ®æi míi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo diÔn ra theo nhiÒu ®Æc trng

riªng. Lµo Cai lµ tØnh vïng cao biªn giíi, thuéc diÖn nghÌo so víi c¶ níc,

nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cha v÷ng ch¾c, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cßn

thÊp, tr×nh ®é d©n trÝ cßn h¹n chÕ, c¬ së h¹ tÇng ë nhiÒu n¬i cßn yÕu kÐm,

diÔn biÕn thêi tiÕt phøc t¹p... Ngay sau ngµy t¸i thµnh lËp tØnh n¨m 1991

Lµo Cai ®· lµ mét trong nh÷ng tØnh cã phong trµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo

sím. Nh÷ng n¨m qua phong trµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña tØnh ®· ®¹t ®îc

nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ : n¨m 2001 gi¶m 3.440 hé nghÌo t¬ng øng gi¶m

3%, n¨m 2002 gi¶m 3.784 hé t¬ng øng gi¶m 3.23%, n¨m 2003 gi¶m

4.140 hé t¬ng øng gi¶m 3.5%. Tæng nguån vèn tÝn dông cho ngêi nghÌo

trong 2 n¨m lµ 86.910 triÖu ®ång víi 37.802 lît hé vay gióp c¸c hé tù v¬n

lªn tho¸t khái ®ãi nghÌo.

Cïng víi chÝnh quyÒn c¸c cÊp Héi phô n÷, Héi n«ng d©n thùc sù ®ãng

vai trß xung kÝch gióp nhau v¬n lªn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Ngoµi hç trî tÝn

dông, c¸c hé nghÌo ®îc híng dÉn c¸ch lµm ¨n, ®îc hç trî vÒ y tÕ nh ch¨m

2

sãc søc khoÎ, kh¸m ch÷a bÖnh theo ®Þnh kú miÔn phÝ, con em c¸c hé ®ãi

nghÌo ®i häc ®îc miÔn gi¶m tiÒn häc phÝ, tiÒn x©y dùng trêng líp. Tuy

thÕ, c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vÉn cßn ph©n t¸n, phÇn nµo cßn mang

tÝnh tù ph¸t ë c¸c ®Þa ph¬ng. Tû lÖ hé ®ãi nghÌo trong toµn tØnh cã gi¶m,

nhng cha v÷ng ch¾c.

§Ó môc ®Ých xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo thµnh c«ng tríc hÕt ph¶i t×m ra vµ

lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng ®ãi nghÌo. Theo b¸o c¸o cña

Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t TØnh Lµo Cai vÒ t×nh tr¹ng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th×

cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã nguyªn nh©n thiÕu vèn cho s¶n

xuÊt. Toµn tØnh cã 34.016 hé ®ãi nghÌo trong ®ã sè hé ®ãi nghÌo do thiÕu

vèn s¶n xuÊt lµ 39. 102 hé. Còng qua b¸o cho thÊy nh÷ng n¨m qua biÖn

ph¸p chñ yÐu cña c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë tØnh Lµo Cai lµ cho c¸c

hé nghÌo vay vèn ®Ó hä cã c¬ héi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp ®Ó

v¬n lªn tho¸t khái ®ãi réng møc cho vay, thêi h¹n cho vay…®Ó ®¶m b¶o

100% sè hé nghÌo ®ãi ®îc vay vèn ®Ó s¶n xuÊt? ViÖc sö dông ®ång vèn

cã ®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶ ra sao, tr¶ nî ng©n hµng c¶ gèc vµ l·i

nh thÕ nµo?... Tõ thùc tr¹ng cho vay vèn hiÖn nay cña tØnh Lµo Cai ®· vµ

®ang n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò. ViÖc t×m hiÓu vÊn ®Ò :

“ Vay vèn vµ hiÖu qu¶ vèn vay cña c¸c hé nghÌo ë x· Phong H¶i￾huyÖn B¶o Th¾ng- tØnh Lµo Cai " lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc. Do vËy t«i ®·

chän vÊn ®Ò nµy lµm ®Ò tµi cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. §iÒu ®ã

nãi lªn tÝnh cÊp thiÕt vµ lý do chän ®Ò tµi cña kho¸ luËn.

2. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña ®Ò tµi

2.1 Môc ®Ých nghiªn cøu

Nh tªn gäi ®Ò tµi nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu sau:

- T×m hiÓu thùc tr¹ng nghÌo ®ãi cña x· Phong H¶i, tØnh Lµo Cai.

- ViÖc sö dông vèn vay vµ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông vèn vay.

3

- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p khuyÕn nghÞ ®Ó gióp c¸c hé nghÌo vay vèn

vµ sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶, tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo hiÖn

nay.

Nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy sÏ cã ý nghÜa lý luËn vµ ý nghÜa thùc tiÔn sau:

2.2 ý nghÜa lý luËn

§Ò tµi kh«ng thuéc nhãm nghiªn cøu lý luËn mµ chñ yÕu vËn dông mét

sè lý thuyÕt cña x· héi häc vµ kinh tÕ häc ®Ó nghiªn cøu thùc tiÔn.

2.3 ý nghÜa thùc tiÔn

§©y lµ mét ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nguån vèn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ

hiÖu qu¶ cña nguån vèn cho vay ë mét ®Þa ph¬ng cô thÓ, mét tØnh miÒn nói

phÝa B¾c, mét n¬i ®êi sèng kh¸ khã kh¨n bëi vËy c¸c cè g¾ng vÒ mÆt lý

thuyÕt trong ®Ò tµi nµy nh»m chØ ra c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn sù nghÌo ®ãi vµ

c¸ch kh¾c phôc ë ®Þa ph¬ng b»ng h×nh thøc hç trî vèn vay.

Víi c¸ch tiÕp cËn nµy, díi gãc ®é x· héi häc vµ c«ng t¸c x· héi t«i hy

väng cã thÓ gãp phÇn lý gi¶i vÊn ®Ò vay vèn vµ hiÖu qu¶ cña vay vèn xo¸

®ãi gi¶m nghÌo mét c¸ch kh¸ch quan biÖn chøng. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu

thùc nghiÖm t«i mong r»ng sÏ ®ãng gãp c¸c khuyÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p cho

viÖc ho¹ch ®Þnh mét chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n ®æi míi

hiÖn nay cho c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi cña tØnh.

3. Ph¹m vi cña ®Ò tµi vµ nguån t liÖu sö dông cña

kho¸ luËn

3.1 Ph¹m vi cña ®Ò tµi

§ãi nghÌo lµ vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu ®Æc biÖt ë nh÷ng níc nghÌo,

níc chËm ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ cña nÒn kinh tÕ thÕ

giíi, nh÷ng n¬i cßn t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp...

NghÌo ®ãi trë thµnh vÊn ®Ò phæ biÕn, c¸c c¬ héi ®Ó ngêi d©n v¬n lªn ®Òu

bÞ bá qua kh«ng tËn dông ®îc triÖt ®Ó. Do vËy nghÌo ®ãi trë thµnh vÊn ®Ò

cña thÕ giíi, cña khu vùc, cña tõng quèc gia, cña tõng vïng, vµ trong tõng

4

gia ®×nh. Cuéc chiÕn chèng nghÌo ®ãi hiÖn nay lµ cuéc chiÕn mang tÇm

quèc tÕ, xuyªn suèt c¸c ch©u lôc. Theo tinh thÇn ®ã, ph¹m vi cña ®Ò tµi vÒ

mÆt kh«ng gian ®îc giíi h¹n trªn ph¹m vi x· Phong H¶i- huyÖn B¶o

Th¾ng-tØnh Lµo Cai.

3.2 Nguån t liÖu sö dông

Trong kho¸ luËn nµy t«i chñ yÕu dùa vµo c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc cña

Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t cña tØnh Lµo Cai vÒ vÊn ®Ò nghÌo ®ãi vµ xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo trong c¸c n¨m 2001-2003 vµ §Ò ¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong

c¸c n¨m 2001- 2005, bªn c¹nh ®ã t«i còng tham kh¶o thªm mét sè tµi liÖu

kh¸c cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy. Bëi vËy, trong ph¹m vi kho¸ luËn t«i sö

dông triÖt ®Ó nguån t liÖu nµy.

4. §èi tîng, kh¸ch thÓ, thêi gian nghiªn cøu.

4.1 §èi tîng nghiªn cøu

Vay vèn vµ hiÖu qu¶ vèn vay cña c¸c hé nghÌo ë x· Phong H¶i, huyÖn

B¶o Th¾ng, tØnh Lµo Cai.

4.2 Kh¸ch thÓ nghiªn cøu

C¸c hé n«ng d©n nghÌo ë x· Phong H¶i, tØnh Lµo Cai theo chuÈn ®ãi

nghÌo ®îc quyÕt ®Þnh sè 1143/2000/Q§ - L§TBXH ngµy01 th¸ng 11

n¨m 2000 cña Bé Lao §éng – TBXH.

4.1 Thêi gian nghiªn cøu

Th¸ng 12 n¨m 2003

5. Ph¬ng ph¸p luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

5.1 Ph¬ng ph¸p luËn

5