Vấn nạn hải tặc người Trung Hoa ở vùng Đông Bắc Việt Nam thế kỷ XVII - nửa đầu XIX

VA£N NAœN HA¤I TAÀC NG÷‘ÿI TRUNG HOA

‘¤ VUÿNG —O¬NG BA…C VIEƒT NAM

THE£ KY¤ XVII - N÷¤A —A¿U XIX

VU’ TH“ DUYE¬N*

1. SˆÔ hÏnh tha¯nh ca˘c nho˘m ha˚i taÎc

ngˆÙ¯i Trung Hoa vu¯ng bieÂn phÌa

Nam Trung Quo·c

Nhˆıng naÍm Òa‡u the· kÊ XVIII, ha˚i taÎc Ù˚

mie‡n Nam Trung Hoa mÙ˘i chÊ giÙ˘i haÔn Ù˚

nhˆıng nho˘m nho˚, le˚ te˚, hoaÔt Òo‰ng ye·u Ù˘t

va¯ chˆa co˘ ta˘c Òo‰ng Òa˘ng ke Òe·n hoaÔt Òo‰ng

ma‰u dÚch tre‚n bieÂn phÌa nam Trung Hoa.

Trong con maÈt ngˆÙ¯i phˆÙng Ta‚y, ma‰u

dÚch tre‚n bieÂn cu˚a Trung Quo·c ra·t bÏnh

ye‚n, tho‚ng suo·t, ne·u co˘ trÙ˚ ngaÔi do ha˚i taÎc

ga‚y ne‚n thÏ cuıng chÊ la¯ ra·t nho˚. VÙ˘i ngˆÙ¯i

Trung Quo·c cuıng va‰y, lu˘c Òo˘ hoÔ coi te‰ cˆÙ˘p

bo˘c tre‚n bieÂn la¯ mo‰t hoaÔt Òo‰ng ga‚y nhuıng

nhie„u kho‚ng Òa˘ng keÂ, kho‚ng the phˆÙng

haÔi lÙ˘n Òe·n ne‡n kinh te·. Tha‰m chÌ Òe·n

naÍm 1793, vua Ca¯n Long cu˚a Trung Hoa

va„n co¯n ra·t laÔc quan vÙ˘i tÏnh hÏnh ha˚i taÎc.

The· nhˆng, ba naÍm sau Òo˘, trie‡u ÒÏnh mÙ˘i

nha‰n ra la¯ hoÔ kho˘ co˘ the trie‰t pha˘ ÒˆÙÔc

Òa˘m ha˚i taÎc Òaı hoa¯nh ha¯nh Ù˚ vu¯ng bieÂn

ro‰ng lÙ˘n phÌa nam co˘ lˆÔc lˆÙÔng nga¯y mo‰t

Òo‚ng Òa˚o va¯ trang bÚ tinh nhue‰ na¯y(1)

.

Vu¯ng duye‚n ha˚i phÌa nam Trung Quo·c

vo·n ÒˆÙÔc Òa˘nh gia˘ la¯ mo‰t vu¯ng tru¯ phu˘,

ÒˆÙÔc thie‚n nhie‚n ra·t ˆu Òaıi, vÏ va‰y ma¯ vu¯ng

na¯y ta‰p trung so· lˆÙÔng lÙ˘n da‚n cˆ la¯m no‚ng

nghie‰p ven bieÂn, ma‰u dÚch thˆÙng maÔi

hˆng thÚnh khie·n cho he‰ tho·ng ÒˆÙ¯ng bieÂn

cuıng pha˘t trieÂn. Mo‰t nguye‚n nha‚n cho sˆÔ

pha˘t trieÂn pho‡n thÚnh cu˚a khu vˆÔc na¯y la¯

sˆÔ tˆÔ do tˆÙng Òo·i va¯ sˆÔ thua‰n lÙÔi do vÚ trÌ

ÒÚa ly˘ mang laÔi ve‡ ma‰u dÚch tre‚n bieÂn, tˆ˘c

tˆ¯ nhˆıng be·n ca˚ng nho˚ nha·t cuıng co˘ theÂ

Òe·n Òi ca˘c ha˚i ca˚ng phÌa nam ma¯ kho‚ng

gaÎp ba·t cˆ˘ trÙ˚ ngaÔi na¯o. Kho‚ng co˘ thˆÙng

nha‚n Ù˚ nÙi na¯o co˘ ÒˆÙÔc sˆÔ thua‰n lÙÔi nhˆ

thˆÙng nha‚n Ù˚ vu¯ng duye‚n ha˚i phÌa nam

Trung Hoa, hoÔ co˘ the men theo bÙ¯ bieÂn Òi

nam ve‡ baÈc, neo Òa‰u Ù˚ ca˘c ca˚ng khaÂu, ha¯ng

ho˘a lˆu tho‚ng mo‰t ca˘ch de„ da¯ng. The‚m va¯o

Òo˘, sˆÔ pha˘t trieÂn cu˚a ca˘c ha˚i ca˚ng khu vˆÔc

na¯y Òaı thu hu˘t sˆÔ co˘ maÎt cu˚a ca˘c thˆÙng

nha‚n nˆÙ˘c ngoa¯i. Ban Òa‡u la¯ ca˘c thˆÙng

nha‚n Malaixia, Ba Tˆ va¯ A¤ Ra‰p, tie·p Òo˘ la¯

ca˘c thˆÙng nha‚n ngˆÙ¯i Nha‰t Ba˚n, ro‡i Òe·n

thˆÙng nha‚n Cha‚u A¬u nhˆ Bo‡ —a¯o Nha

(the· kÊ XVI) ngˆÙ¯i Anh (the· kÊ XVIII), ThuÔy

—ieÂn, Ha¯ Lan, Pha˘p, —ˆ˘c, Myı(2). Tˆ¯ sˆÔ pha˘t

trieÂn maÔnh meı cu˚a ca˘c ca˚ng bieÂn phÌa nam

Trung Hoa, ca˘c tuye·n thˆÙng maÔi vÙ˘i ca˘c

nˆÙ˘c la‚n bang cuıng nhˆ ca˘c nˆÙ˘c phˆÙng

Ta‚y nga¯y ca¯ng ta·p na‰p. Nhˆıng Òie‡u kie‰n

* Vuı ThÚ Duye‚n, Vie‰n Nghie‚n cˆ˘u —o‚ng Nam AŸ