Văn hóa Óc Eo qua di vật khảo cổ học trên địa bàn tỉnh Long An

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHÓ HÒ CHÍ MINH

KHOA XHH - CTXH - ĐNAH

HỒ THỊ TRÚC PHƯƠNG

MSSV: 0855010068

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP

VĂN HOÁ ÓC EO

QUA DI VẬT KHẢO CỎ HỌC

TRÊN ĐỊA PHẬN TỈNH LONG AN

viên hướng dẫn

)inh Kim Phúc

Giáo

Tp HCM, tháng 5 năm 2012

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA XHH - CTXH - ĐNAH

HÔ THỊ TRÚC PHƯƠNG

MSSV: 0855010068

KHOÁ LUẬN TÓT NGHIỆP

VĂN HOÁ ÓC EO

QUA DI VẬT KHẢO CỎ HỌC

TRÊN ĐỊA PHẬN TỈNH LONG AN

Giáo viên hướng dẫn

TS. Đinh Kim Phúc

Tp HCM, tháng 5 năm 2012

NHẬN XÉT CỦA GIẢO

NHẬN XÉT CỦA GIẢO VIÊN PHẢN BIỆN

LỜ I CẢM ƠN

Đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy Đinh Kim Phủc.

Trong suốt quá trình em hoàn thành đề tài này, thầy đã tận tình nêu ra những

thiếu sót trong bài làm của em, cũng như góp ý và hướng dẫn em hoàn thành tốt

đề tài.

Sau nữa, em xin cảm ơn cô Nguyễn Thị Ngọc Lan, cô Lê Thị Ngọc Lệ,

cô Nguyễn Thị Hồng Đào hiện đang công tác tại Thư viện tỉnh Long An, số

26, đường Trương Công Xưởng, Phường 1, thành phố Tân An, Long An. Cảm

ơn các cô đã nhiệt tình giúp đỡ em khi em đến thư viện mượn tài liệu tham

khảo. Đồng gửi lời cảm ơn đến anh chị công tác tại Bảo tàng Long An, số 400,

quốc lộ 1A, phường 4, thành phố Tân An, Long An, đã tận tình thuyết minh cho

em những hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng.

Với thời gian thực hiện đề tài hơn một tháng, mặc dù có nhiều cố gắng

nhưng bước đầu còn bỡ ngỡ không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong

nhận được sự góp ý của quý thầy cô nhầm giúp em củng cố kiến thức của mình.

Qua đó em sẽ rút kinh nghiệm để sau này có làm luận văn tốt nghiệp em sẽ

hoàn thiện bài làm của mình hơn.

Sau cùng, em xin kính chúc quý thầy cô dồi giàu sức khoẻ, công tác tốt

nhầm tiếp tục truyền đạt kiến thức cho chúng em và thế hệ mai sau.

Xin chân thành cảm ơn

Sinh viên: Hồ Thị Trúc Phương

.3

.4

.4

. 5

.9

.9

10

10

11

11

13

15

16

16

22

25

27

27

27

30

34

40

40

42

Trang 1

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................

1. Lý do chọn đề tài........................................................................

2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài................................................

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................

4. Lịch sử nghiên cứu....................................................................

5. Phương pháp nghiên cứu...........................................................

6. Kết cấu đề tài..............................................................................

NỘI DƯNG

Chương 1. Khái quát chung.......................................................

1.1. Lịch sử hình thành vùng đất Long An...................................

1.2. Giải thích thuật ngữ................................................................

1.2.1. Văn hoá.................................................................................

1.2.2. Văn hoá Óc E o .....................................................................

1.2.3. Vương quốc Phù Nam.........................................................

1.3. Đặc điểm phân bố các di tích thuộc văn hoá Óc Eo...........

trên địa phận tỉnh Long An

1.3.1. Di tích ở vùng đất xám phù sa cổ Đức Hoà - Đức Huệ....

1.3.2. Di tích ở vùng trũng thấp Đồng Tháp M ười.....................

1.3.3. Các di tích ven biền.............................................................

Chương 2. Di vật thuộc văn hoá Óc Eo tiêu biểu ở Long An

2.1. Tượng thờ................................................................................

2.1.1. Tượng Phật...........................................................................

2.1.2. Tượng thần...........................................................................

2.1.3. Linh vật.................................................................................

2.2. Di vật liên quan đến cư trú và sản xuất..............................

2.2.1. Đồ đ á ....................................................................................

2.2.2. ĐỒ g ỗ ....................................................................................

T rang 2

2.2.3. Đồ gốm ............................................................................................................ 43

2.3. Một số di vật khác........................................................................................... 46

2.3.1. Tiền tệ .............................................................................................................. 46

2.3.2. Hiện vật vàng.................................................................................................. 47

• 2.3.3. Các đồ trang sức bàng nhiều chất liệu.........................................................48

Chương 3. Đặc trưng văn hoá Óc Eo trên địa phận tỉnh Long A n .............. 51

3.1. Tỉnh Long An trong không gian văn hoá Óc Eo............................................51

3.1.1. Giai đoạn tiền Óc E o ......................................................................................51

3.1.2. Giai đoạn Óc E o ............................................................................................. 53

3.1.3. Giai đoạn hậu Óc E o ...................................................................................... 56

3.2. Yếu tố bản địa và sự ảnh hưởng của các luồng văn hoá bên ngoài...........57

đến văn hoá Óc Eo

3.2.1. Con đường giao lưu văn hoá......................................................................... 57

3.2.2. Yếu tố bản địa..................................................................................................58

3.2.3. Sự ảnh hưởng của các luồng văn hoá bên ngoài tới văn hoá Óc E o ........ 61

3.3. Thực trạng quản lý các di chỉ, di vật thuộc văn hoá Óc E o ........................64

trên địa phận tỉnh Long An

3.3.1. Thực trạng.......................................................................................................64

3.3.2. Một vài kiến nghị........................................................................................... 65

PHÀN KẾT LUẬN...................................................................................................67

T rang 3

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Việt Nam có một nền văn hoá phong phú và đa dạng. Sự khác biệt về cấu

trúc địa hình, khí hậu và sự phân bố dân tộc, dân cư đã tạo ra những vùng văn hoá

có nhiều nét đặc trưng riêng tại Việt Nam. Từ cái nôi của văn hoá Việt ở vùng

đồng bằng Sông Hồng, chủ đạo với văn hoá làng xã và văn minh lúa nước ở miền

Bắc, thì ở miền Nam với đồng bàng sông Cửu Long cũng có một “dòng chảy văn

hoa’' mang sắc thái đặc trưng của nơi đây.

Trước kia, người ta thường nghiên cứu văn hoá Việt với văn hoá Đông Sơn

ở miền Bắc hay văn hoá Sa Huỳnh ở miền Trung như hai nền văn hoá bản địa

mang đậm sắc thái Việt. Một thời gian dài, văn hoá Óc Eo được đề cập đến như

nét văn hoá “Án Độ hoá” ở Việt Nam, vì thế so với văn hoá Đông Sơn và văn hoá

Sa Huỳnh, văn hoá Óc Eo lúc này ít được đầu tư nghiên cứu sâu. Ngoài ra, từ cuộc

phát quật các cố vật thuộc văn hoá óc Eo của Malleret năm 1944, miền Nam Việt

Nam sau đó phải đối mặt cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; vì vậy việc

nghiên cứu, tìm hiểu về văn hoá Óc Eo bị gián đoạn một thời gian dài.

Từ năm 1975 trở về sau, các học giả trong và ngoài nước có điều kiện quan

tâm, tìm hiểu văn hoá óc Eo nhiều hơn. Đề tài văn hoá óc Eo lúc này trở nên

nóng bỏng khi các nhà nghiên cứu đoán định có khả năng văn hoá Óc Eo tại khu

vực Đông Nam Bộ là nền văn hoá thuộc vương quốc cổ Phù Nam, bao hàm cả một

vùng rộng lớn trải dài từ Ân Độ, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và Đông Nam

Bộ Việt Nam ngày nay.

Thực tiễn cho thấy, quá khứ - hiện tại - tương lai có mối quan hệ

với nhau. Và trong nhiều trường hợp các quan hệ chính trị ở từng quo

quan hệ giữa quốc gia này với quốc gia khác trong đời sống đương đại diễn biến

theo chiều hướng tích cực hoặc tiêu cực có lý do xuất phát từ nhận thức lịch sử và

thái độ ứng xử với lịch sử. Do đó, việc nghiên cứu văn hoá Óc Eo không chỉ giúp

chúng ta hiểu thêm về nền văn hoá này, mà còn góp phần làm sáng tỏ hơn lịch sử