Vận dụng tiếp cận sinh học hệ thống và quan điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học chương chuyển hóa

Vận dụng tiếp cận sinh học hệ thống và quan

điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học chương

Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học

11 trung hoc̣ phổ thông

Nguyêñ Kiều Oanh

Trường Đại học Giáo dục

Luận văn Thạc sĩ ngành: Lý luận và phương pháp dạy học; Mã số: 60 14 10

Người hướng dẫn: PGS. TS. Dương Tiến Sỹ

Năm bảo vệ: 2011

Abstract: Nghiên cứu tài liệu có liên quan đến tiếp cận sinh học hệ thống (SHHT) và

quan điểm sinh thái, tiến hóa làm cơ sở lí thuyết cho việc vận dụng vào dạy học. Phân

tích cấu trúc chương trình và sách giáo khoa (SGK) Sinh học 11 Trung học phổ thông

(THPT) theo tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hóa để định hướng dạy học

SH ở cấp độ cơ thể. Điều tra thực trạng về hiểu biết và phưương pháp vận dụng tiếp

cận SHHT, quan điểm sinh thái, tiến hoá vào quá trình dạy học sinh học ở trường

THPT nói chung và sinh học 11 nói riêng. Đề xuất các nguyên tắc vận dụng tiếp cận

sinh học hệ thống và quan điểm sinh thái, tiến hoá vào việc xác định phưương pháp

dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng theo định hướng dạy học Sinh

học ở cấp độ cơ thể - Sinh học 11 THPT. Thiết kế giáo án thể hiện phương pháp vận

dụng tiếp cận sinh học hệ thống và quan điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học chương

Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 THPT. Thực nghiệm sư phạm và

phân tích kết quả thực nghiệm để chứng minh tính khả thi của đề tài.

Keywords: Phương pháp dạy học; Sinh học; Lớp 11; Trung học phổ thông

Content

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Xuất phát từ quan điểm xây dựng chương trình môn SH phổ thông: Quan điểm xây

dựng và phát triển chương trình sinh hoc̣ THPT theo hướng quán triệt quan điểm sinh thái ,

tiến hóa đồng thờ

i thể hiêṇ đươc̣ tiếp câṇ SHHT ở các nôị dung kiến thức.

Xuất phát từ yêu cầu đổi mới PPDH: Giáo dục Việt Nam đang đổi mới để đáp ứng các

yêu cầu của xãhôị tri thức và

toàn cầu hóa , trong đó đổi mớ

i PPDH là môṭ trong những trọng

tâm của đổi mớ

i giáo duc̣ .

Xuất phát từ vai trò của lý thuyết hệ thống trong dạy học sinh học: chương trình sinh

2

học ở trường phổ thông đươc̣ xây dựng theo hướng vận dụng tiếp cận CT - HT, do đó nội

dung kiến thức trong từng chương, từng bài đều mang tính hệ thống.

Xuất phát từ vai trò của quan điểm sinh thái, tiến hóa trong dạy học sinh học: sinh thá

i,

tiến hóa là những đặc tích cơ bản của mọi sinh vật sống ở các CĐTCS khác nhau và đã được

thể hiêṇ trong nôị dung chương trình đồng thờ

i cần phải đan xen trong các bà

i hoc̣ SH.

Xuất phát từ thực trạng dạy học bộ môn Sinh học nhìn từ góc độ vận dụng tiếp cận

SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hoá: phần lớn GV còn lúng túng trước yêu cầu vâṇ duṇ g

tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học SH nói chung và dạy học phần

Sinh hoc̣ cơ thể nó

i riêng .

Xuất phát từ đặc điểm chương trình và SGK sinh học 11 và nội dung kiến thức chương

Chuyển hóa vật chất và năng lượng: các hoạt động sinh lý ở thưc̣ vâṭ và đôṇ g vâṭ đều đươc̣

SGK trình bày thành những muc̣ riêng biêṭ nên GV dễsa đà vào viêc̣ khai thác chuyên sâu về

mỗi đăc̣ điểm ở thưc̣ vâṭ và đôṇ g vâṭ mà chưa chú ý hướng tớ

i cá

i chung trong chuyển hóa vâṭ

chất và năng lươṇ g ở mức cơ thể.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu để tìm ra nguyên tắc và phương pháp vận dụng tiếp cận sinh học hệ thống

và quan điểm sinh thái, tiến hoá vào quá trình dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng

lượng - Sinh học 11 THPT nhằm nâng cao chất lượng dạy - học.

3. Phạm vi nghiên cứu

Chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học cơ thể , sinh học 11 trung hoc̣

phổ thông.

4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hoá vào quá trình

dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 THPT.

Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học Sinh học cơ thể, sinh học 11 THPT.

5. Giả thuyết khoa học

Nếu vận dụng tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hoá vào quá trình dạy học

chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 THPT thì sẽ góp phần nâng cao

chất lượng dạy - học sinh học ở cấp độ cơ thể.

6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Trên thế giớ

i , tiếp câṇ SHHT đãđươc̣ nhiều tác giả như W. Voigt, P. I. Cu-pa-lô…

nghiên cứu và

tìm cách vận dụng , phối hợp với quan điểm tiến hóa sinh giớ

i để xây dựng nội

dung và logic của chương trình SH phổ thông . Chương trình , SGK SH của nhiều nước trên

thế giới như Nga, Mỹ được xây dựng trên quan điểm sinh thái v à tiến hoá.