Vấn đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



TRẦN THU HÀ

VẤN ĐỀ NỮ QUYỀN

TRONG SÁNG TÁC CỦA Y BAN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGỮ VĂN

Thái Nguyên - Năm 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



TRẦN THU HÀ

VẤN ĐỀ NỮ QUYỀN

TRONG SÁNG TÁC CỦA Y BAN

Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

Mã số: 60. 22. 34

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGỮ VĂN

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

PGS. TS. Nguyễn Đăng Điệp

Thái nguyên, Năm 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Lời cảm ơn

Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin trân trọng cảm ơn

Ban giám hiệu, khoa sau đại học, Ban chủ nhiệm, quý Thầy, Cô giáo khoa

Ngữ văn trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên và quý Thầy, Cô giáo trực

tiếp giảng dạy, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập.

Tác giả xin chân thành cảm ơn nhà văn Y Ban đã tạo mọi điều kiện

thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.

Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn:

PGS.TS. Nguyễn Đăng Điệp, thầy đã luôn tận tình hướng dẫn, chỉ bảo trong

suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tác giả cảm ơn tập thể lớp cao học K17 chuyên ngành Ngữ văn trường

ĐHSP Thái Nguyên đã đóng góp ý kiến trong quá trình học tập và thực hiện

luận văn.

Cuối cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, người thân, bạn bè và

đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tác giả để hoàn thành luận văn này.

Tác giả

Trần Thu Hà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

Lời cảm ơn

Mục lục............................................................................................................... i

PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài........................................................................................... 1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 2

2.1. Đánh giá chung về sáng tác của Y Ban...................................................... 2

2.2. Về vấn đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban .......................................... 5

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn .............................................. 8

3.1. Mục đích..................................................................................................... 8

3.2. Nhiệm vụ.................................................................................................... 8

4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi tư liệu ..................................................... 9

4.1. Đối tượng nghiên cứu: Vấn đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban ......... 9

4.2. Phạm vi tư liệu ........................................................................................... 9

5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 9

5.1. Phương pháp thống kê - phân loại ........................................................... 9

5.2. Phương pháp so sánh - đối chiếu ........................................................... 10

5.3. Phương pháp phân tích - tổng hợp .......................................................... 10

6. Đóng góp mới của luận văn ........................................................................ 10

7. Cấu trúc của luận văn.................................................................................. 10

PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................ 11

CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NỮ QUYỀN VÀ NỮ

QUYỀN TRONG VĂN HỌC....................................................................... 11

1.1. Những vấn đề chung về nữ quyền............................................................ 11

1.1.1. Một cách hiểu về khái niệm “nữ quyền”............................................... 11

1.1.2. Chủ nghĩa nữ quyền ra đời như một tất yếu của lịch sử loài người...... 11

1.1.3. Các bình diện khác nhau của vấn đề nữ quyền..................................... 15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

1.2. Nữ quyền trong văn học........................................................................... 17

1.2.1. Văn học nữ quyền thế giới trong sự hình thành và phát triển............... 17

1.2.2. Cảm hứng nữ quyền trong văn học Việt Nam....................................... 23

CHƢƠNG 2: NỮ QUYỀN - VẤN ĐỀ TRUNG TÂM TRONG SÁNG

TÁC CỦA Y BAN ......................................................................................... 37

2.1. Sự hình thành cảm hứng nữ quyền trong sáng tác của Y Ban................. 37

2.1.1. Quan điểm của Y Ban về vấn đề nữ quyền........................................... 37

2.1.2. Cảm hứng nữ quyền trong mạch nguồn sáng tạo của Y Ban................ 41

2.2. Những phương diện thể hiện nữ quyền trong sáng tác của Y Ban .......... 45

2.2.1. Người phụ nữ luôn được đặt ở vị trí trung tâm và được soi chiếu ở

mọi góc cạnh trong chiều sâu bản chất nữ...................................................... 45

2.2.2. Tư tưởng chống lại thế giới nam quyền và xác lập quyền lực của

phái nữ............................................................................................................. 72

2.2.3. Tình dục như một phương diện để giải phóng bản ngã ....................... 89

CHƢƠNG 3: HÌNH THỨC BIỂU HIỆN VẤN ĐỀ NỮ QUYỀN

TRONG SÁNG TÁC CỦA Y BAN ............................................................. 96

3.1. Nghệ thuật xây dựng nhân vật nữ ............................................................ 96

3.1.1. Hình tượng nhân vật đàn bà mang tính khái quát cao .......................... 96

3.1.2. Nhân vật tự nhận thức ......................................................................... 100

3.1.3. Nhân vật nữ trong mối tương quan với nhân vật nam ........................ 108

3.2. Ngôn ngữ................................................................................................ 111

3.2.1. Ngôn ngữ thông tục, đời thường, mang âm hưởng dân gian .............. 111

3.2.2. Ngôn ngữ quyết liệt, mạnh, bạo.......................................................... 115

3.3. Giọng điệu.............................................................................................. 119

3.3.1. Giọng trữ tình, mượt mà ..................................................................... 119

3.3.3. Giọng chiêm nghiệm, triết lí. .............................................................. 121

3.3.4. Giọng suồng sã, bốp chát .................................................................... 123

PHẦN KẾT LUẬN...................................................................................... 126

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 128

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Khi loài người bước sang nền văn minh tiên tiến thì cũng là lúc

tiếng nói và quyền sống của người phụ nữ được chú trọng và đề cao. Phong

trào nữ quyền vì thế đã không ngừng phát triển, vừa lan rộng trên toàn thế

giới, vừa thấm sâu vào mọi lĩnh vực xã hội. Văn học cũng không nằm ngoài

sự ảnh hưởng to lớn ấy, và trong gần một thế kỷ qua, văn học nữ quyền đã

xuất hiện như tiếng nói đòi bình đẳng của phụ nữ toàn nhân loại.

Ở Việt Nam, sóng gió lịch sử cùng bão táp cách mạng suốt thế kỷ XX

từ lâu đã gieo mầm cho văn học nữ tính. Nhưng phải đến khi chiến tranh kết

thúc, đất nước bước vào hoà bình, đổi mới, văn học nữ quyền mới thực sự trỗi

dậy mạnh mẽ và mang dấu ấn riêng biệt. Chủ nhân của nó là những gương

mặt nữ sắc sảo, bản lĩnh và đầy cá tính như Phạm Thị Hoài, Lê Minh Khuê,

Võ Thị Hảo, Nguyễn Thị Thu Huệ, Y Ban, Phan Thị Vàng Anh và gần đây

nhất là Vi Thuỳ Linh, Phan Huyền Thư, Nguyễn Ngọc Tư và Đỗ Hoàng

Diệu… Tất cả họ, với sức sống và nội lực sáng tạo mạnh mẽ, đã làm nên

những đột phá mới chưa từng thấy trong nền văn học Việt Nam.

1.2. Sớm xuất hiện và thành danh trên văn đàn từ những năm 90 của thế

kỷ trước, Y Ban được đánh giá là một trong những văn sĩ tiên phong của văn

học nữ tính nước nhà. Bắt đầu từ truyện ngắn Bức thư gửi mẹ Âu Cơ (1990)

đến tập truyện mới xuất bản là Hành trình của tờ tiền giả (2010), nhà văn

được nhắc đến không chỉ bởi những giải thưởng: giải nhất cuộc thi truyện

ngắn - tạp chí Văn nghệ quân đội, giải nhì cuộc thi sáng tác về Hà Nội, mà

còn bởi sự dũng cảm và táo bạo trong những “bứt phá” khi viết về phái nữ.

Phụ nữ trong văn Y Ban không dừng lại ở nỗi đau thân phận, ở sự “bé mọn”

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

quanh quẩn với chồng con, cơm cà mắm muối, mà trên hết, đó là những người

đàn bà mạnh mẽ, luôn luôn ước mơ và khát khao đi đến tận cùng bản thể. Tác

giả của nó, con người luôn “đốt lửa trong văn” suốt hơn 20 năm sáng tác, đã

không ngừng tạo cho mình độ “chín” và độ “mạnh” trong cuộc tấn công vào

thành trì vững trãi của chế độ nam quyền để bênh vực và giải phóng cho phụ

nữ, đặc biệt là người phụ nữ Việt Nam.

1.3. Mang đậm tư tưởng nhân văn như thế, nhiều tác phẩm của Y Ban

đã được chú ý nghiên cứu ở nhiều cấp độ. Âm hưởng nữ quyền trong văn chị

cũng được nhắc tới (một cách không chính thống) trên tạp chí, báo mạng và ít

nhiều ở một số luận văn thạc sĩ. Thiết nghĩ đã đến lúc phải có một công trình

nghiên cứu tập trung, hệ thống về vấn đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban.

Để thông qua đó, ta không chỉ thấy rõ chân dung một nhà văn với diện mạo,

phong cách riêng trong dòng văn học nữ tính, mà còn coi đó là dấu hiệu để

nhận diện sâu sắc hơn bộ mặt văn học nữ quyền Việt Nam đương đại.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

2.1. Đánh giá chung về sáng tác của Y Ban

Hơn hai mươi năm cầm bút với những thăng trầm trong nghề viết, Y

Ban đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng bạn đọc. Đến nay, chị đã là tác giả

của gần 20 cuốn sách, 200 tác phẩm thuộc các thể loại truyện ngắn, truyện

vừa và tiểu thuyết, tất cả đang được nhìn nhận, đánh giá ở nhiều góc độ khác

nhau. Chúng tôi xin trích ra đây một số ý kiến tiêu biểu:

Đánh giá chung về sáng tác của Y Ban, nhiều tác giả đã có những lời

phê bình khá sắc sảo. Dương Bình Nguyên nhận xét: “Đàn bà viết văn như Y

Ban, cả đời sáng tác từ truyện ngắn đầu tiên Bức thư gửi mẹ Âu Cơ đến cuốn

tiểu thuyết Xuân Từ Chiều, vẫn là chuyện đàn bà, yêu, ghen, giường chiếu,

sinh nở, nuôi nấng con cái, chê trách đàn ông, mạnh mẽ như sư tử nhưng cũng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

lại yếu mềm như rong biển” (Chữ nghĩa đàn bà). [56] Ở bài Một giọng nữ

trầm trong văn chương, Bùi Việt Thắng phát biểu: “Y Ban có lối viết riêng

của mình, chị chú ý khai thác nhiều tâm trạng điển hình của nhân vật trong

những tình huống tiêu biểu”.[73]

Xuân Cang trong Y Ban và những thân phận đàn bà lại tập trung lí giải

về cách xây dựng nhân vật nữ của nhà văn: “Y Ban là người phụ nữ viết văn

đầy nhạy cảm và chị cảm nhận được những biến thái tinh vi trong tâm hồn con

người”. [26]

Gần đây nhất là ý kiến của Dạ Ngân trong một cuộc trả lời phỏng vấn.

Bà có nhận xét về phong cách Y Ban ở giai đoạn sau: “Truyện của Y Ban

thường thiên về thứ hiện thực gai góc, thô ráp, chát chúa, dễ khiến người ta

nhăn mặt”, “Y Ban ngày xưa đã đáo để lắm rồi với Bức thư gửi mẹ Âu Cơ.

Nhưng bây giờ Y Ban bạo liệt hơn, có những đoạn văn băm bổ. Âu cũng là

cái tạng viết, tạng người. Hãy đọc kỹ hơn nữa Y Ban để thấy sâu xa đây vẫn là

cây bút tìm tòi, bứt phá không yên với chính mình”. [55]

Bên cạnh báo chí, một số luận văn thạc sĩ cũng đã bảo vệ thành công về

đề tài Y Ban: Đặc điểm văn xuôi Y Ban (Vũ Phương Thảo), Người đàn bà

trong sáng tác của Y Ban (Mai Thị Thu) v.v… Nhìn chung, các công trình

nghiên cứu trên đã phát hiện khá đầy đủ phong cách, sở trường của Y Ban

cũng như cách xây dựng nhân vật và những mảng đề tài quen thuộc của nhà

văn. Trên tinh thần như thế, nhiều truyện ngắn, tiểu thuyết của chị cũng được

thẩm bình khá sâu sát:

I am đàn bà có lẽ là tác phẩm gây được chú ý nhiều nhất với hàng trăm

những bài phát biểu, phê bình trên tạp chí, báo mạng trong và ngoài nước:

Nhà văn Dạ Ngân khi trả lời báo Thể thao & Văn hoá đã nhận xét:

“Đọc I am đàn bà cảm động đến ứa nước mắt, một thân phận phụ nữ nông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

dân điển hình trong thời đại chúng ta. Qua truyện ngắn ấy, Y Ban đã vượt lên

trên chính mình, đã thoát khỏi chuyện tình cảm đàn ông, đàn bà để hướng vào

thân phận đàn bà chung hơn, lớn lao hơn”.[55]

Tác giả Phạm Hồ Thu trong bài Đọc sách I am đàn bà lại có cái nhìn

toàn diện hơn cho cả tập sách: “Mỗi truyện là một câu chuyện thú vị hoặc là

nói về vẻ đẹp đàn bà, hoặc là nói về nỗi đau đớn đàn bà … Đó là bài ca bi luỵ

và ngạo nghễ về thế giới đàn bà trong nỗi khát vọng đi tìm một xã hội hoàn

hảo hơn để mỗi người đàn bà đều xứng đáng là một người của phái đẹp”.[81]

Trong khi đó, với bài Tình dục và văn chương nữ giới trong nước,

Nguyễn Mạnh Trinh bên cạnh cái nhìn khá mới mẻ về vấn đề tình dục trong

văn chương thì lại coi “truyện của Y Ban cũng đậm đặc dâm tính và chân

dung của một người đàn bà được phác hoạ để mô tả bằng những nét đen tràn

ứ cảm giác”. [86]

Những nhận xét khác nhau đó chứng tỏ tác phẩm này của Y Ban đã thu

hút được đông đảo bạn đọc từ khắp nơi, ở mọi thành phần nghề nghiệp, lứa

tuổi. Mỗi họ với vốn sống, trình độ hiểu biết và đứng trên bình diện khác

nhau nên có cách bình giải khá khác nhau về cùng một tác phẩm.

Với Xuân Từ Chiều, tiểu thuyết xuất bản năm 2008, thì sự đánh giá có

thuận chiều hơn:

Hương Thy trong bài Nhà văn Y Ban và cuốn tiểu thuyết không xuống

dòng đã giới thiệu: “250 trang sách là câu chuyện của người đàn bà kể về

những buồn vui sướng khổ của ba người đàn bà mang ba cái tên: Xuân, Từ,

Chiều. Vẫn với lối viết tưng tửng, nhưng với tiểu thuyết mới này, Y Ban còn

đẩy lối viết riêng ấy trở nên khác biệt hơn bằng cách kết cấu tiểu thuyết không

xuống dòng. Chính xác hơn, cả cuốn sách chỉ một lần xuống dòng vào đoạn

cuối khi câu chuyện đã gần kết thúc. Cách viết này đã khiến cho người đọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

cuốn hút theo từng câu chuyện, từng phận người, từng sự kiện bằng nhịp

đọc nhanh…”[84]

Phỏng vấn nhà văn Y Ban, tác giả Hà Linh có lời mở đầu: “Vẫn viết về

phụ nữ, cuốn tiểu thuyết mới của Y Ban là câu chuyện của ba người đàn bà bị

tạo hóa trêu ngươi. Tác phẩm mở ra không gian của một cái chợ đời, nơi nhân

vật buôn chuyện buồn số phận, những mong mua lấy chút nhân tình”.[50]

Hành trình của tờ tiền giả là tập truyện ngắn mới xuất bản năm 2010,

và ngay sau đó, nó được đánh giá là “viết theo xu hướng hiện đại” với kiểu

“văn chương không dài dòng, không dùng nhiều chữ”, “vẫn khai thác thế

mạnh là khả năng nắm bắt những vấn đề thời sự, những câu chuyện nóng

hổi”, tác giả của nó cũng được coi là “nhà văn rất giàu chi tiết và rất táo bạo

trong việc đưa chi tiết vào truyện. Chị đã nhặt nhạnh chi tiết cho tác phẩm của

mình từ trong cuộc sống hằng ngày trong lúc đi làm, lúc đưa con đi học, khi

đi chợ …” (Nhà văn Y Ban và Hành trình của tờ tiền giả - Thuỷ Chi). [30]

Như vậy có thể nói, Y Ban và những sáng tác của nhà văn từ trước đến

nay đã liên tục được tìm hiểu, nghiên cứu trên nhiều góc độ, dưới nhiều hình

thức. Tuy những ý kiến phản hồi có khác nhau xuất phát từ cả nguyên nhân

chủ quan lẫn khách quan, cả khoa học lẫn cảm tính nhưng đó đều là những bài

viết có giá trị trong việc nhận diện rõ nét gương mặt Y Ban trên văn đàn.

2.2. Về vấn đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban

Như đã nói ở trên, vấn đề nữ quyền trong văn Y Ban đến nay chưa được

nghiên cứu một cách hệ thống, có chăng chỉ là những ý kiến nhỏ lẻ trên báo chí

về một khía cạnh nhất định.

Trên những trang web, nhiều tác giả có “động chạm” đến khởi nguồn

vấn đề nữ quyền trong văn Y Ban qua việc khắc họa chân dung một nữ nghệ

sĩ đầy cá tính và bản lĩnh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

Bình Lê trong bài Y Ban, người đàn bà nảy lửa in trên báo An ninh thế

giới đã nhận xét: “Người đàn bà rất đỗi đàn bà trong cái quyết liệt, sắc sảo,

thông minh, trong cái chao chát, đanh đá và chua ngoa và trong cả cái mong

manh yếu mềm trong những lúc vấp váp”.[48] Với bài Lát cắt Y Ban, tác giả

Cao Minh lại dựng lên chân dung một nhà văn bộc trực và thẳng thắn: “Y Ban

sẵn sàng đốp vỗ mặt chẳng chút kiêng dè. Những chuyện người khác không

dám nói hay cố giấu đi thì qua miệng Y Ban, nó thật mạch lạc, đúng bản chất

người nghe và thấy thật tự nhiên”.[54]

Khi phỏng vấn Y Ban, nhà báo Hoà Bình trong bài Y Ban, bốp chát và

nữ tính đã giới thiệu: “Vẻ ngoài hầm hố, càng bị dồn nén đến những tình

huống khó khăn, Y Ban lại càng đốp chát sắc sảo. Nhưng bên trong, chị vẫn

nguyên hình như tuyên bố: I am (tôi là) Đàn Bà.”[25]

Như thế, chúng ta hiểu: tất cả mọi người khi gặp Y Ban đều có cảm

nhận chị là một người đàn bà đầy nữ tính: lãng mạn, dễ rung cảm nhưng cũng

vô cùng táo bạo, quyết liệt và đầy tinh thần tranh đấu. Điều đó ít nhiều đã đi

vào văn chị như là một “mầm mống” ban đầu cho tư tưởng nữ quyền chị đã

ấp ủ và thể hiện.

Vẫn là vấn đề quyền của phụ nữ trong văn Y Ban, một số độc giả lại

tiếp cận nó ở khía cạnh tính dục.

Hoà Bình coi “văn Y Ban tràn ngập yếu tố sex. Thẳng thừng và bạo

liệt”(Y Ban: Bốp chát và nữ tính). [25] Còn Ngô Diệu Lan qua bài Yếu tố tình

dục trong văn Y Ban từ góc nhìn văn hoá (viết chung với một số tác giả khác)

đã khẳng định sự mạnh bạo và nhân bản, hướng về quyền sống của người phụ

nữ trong cách nói về tình dục của Y Ban, đặc biệt, trong truyện ngắn Tự: “Tự

đã tạo được một cái nhìn trực diện vào chủ đề tình dục, đặc biệt hơn là tình

dục với phụ nữ… Tình dục ở Tự tuy có phần bản năng nhưng không phản

cảm…, không tách rời nhu cầu tình dục của nhân vật với nhu cầu tình yêu…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7

Riêng ở mảng văn viết về tình dục này, Y Ban sôi nổi, mạnh mẽ theo lối hiện

đại, trực tính mang dáng dấp tình dục phương Tây”. [62]

Đồng tình với những ý kiến trên, bài viết Tình dục và văn chương nữ

giới trong nước đã đề cập: “Người đàn bà - nhân vật của Y Ban, đều có cái

ham muốn tự nhiên của con người và lúc nào cũng lửng lơ, phân đôi giữa cái

muốn và cái ngăn cấm. Để rồi những chọn lựa chỉ là bất đắc dĩ của một tâm

trạng rất đàn bà”.(Nguyễn Mạnh Trinh) [86]

Không chỉ là tính dục, tư tưởng nữ quyền trong văn Y Ban thể hiện sâu

sắc và tập trung nhất khi viết về quyền sống của người phụ nữ. Đây cũng là ý

kiến của đông đảo bạn đọc và những nhà phê bình, nghiên cứu chuyên nghiệp.

Vẫn ở bài Một giọng nữ trầm trong văn chương, tác giả Bùi Việt Thắng

có viết: “Nhân vật truyện ngắn Y Ban tuyệt đại đa số là nữ, người nữ và

những nỗi đau, sự vượt lên làm chủ số phận hoặc chí ít thoát khỏi những chớ

chêu ám ảnh của cuộc đời.” [73]

Việt Hà trong bài “I am đàn bà” và thế giới “nửa đàn ông là đàn bà”

tỏ ra vô cùng thông cảm với những thân phận nữ: “Nhiều nhân vật nữ của Y

Ban khắc khoải, vô vọng trên con đường đi tìm một cuộc sống ấm no, một

tình yêu hoàn thiện trong một thế giới “nửa đàn ông là đàn bà” còn biết bao

bất trắc”.[38]

Cũng nằm trong ý tưởng như thế, Đào Đồng Diện khi khảo sát các nhân

vật nữ trong văn Nguyễn Minh Châu, Ma Văn Kháng, Võ Thị Xuân Hà, Y

Ban và Võ Thị Hảo, đã cho rằng: “Thông qua “tai nạn” của những cô gái trẻ,

Y Ban không hẳn muốn đả kích hay cảnh giác đàn ông mà chị chỉ muốn gửi

đi một thông điệp rất nhẹ nhàng: đàn bà là thế, muôn đời ngây thơ và cả tin.

Thất vọng về thế giới đàn ông trong đời thực với nhiều thiếu khuyết, họ muôn

đời phải kiếm tìm, phải khao khát một mẫu hình lý tưởng.” (Phụ nữ - nguồn

cảm hứng sáng tác của văn xuôi thời kì đổi mới) [34]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

8

Với bài Chữ nghĩa đàn bà, Dương Bình Nguyên chỉ ra sự vươn lên

mạnh mẽ của các nhân vật nữ: họ có “ý thức mạnh mẽ về bản năng sống và

yêu”, dù có thất vọng về thế giới đàn ông thì cũng “chưa bao giờ ngừng yêu

và tỏ ra không cần đàn ông”. [56]

Còn Thu Hương ở bài viết Nhà văn Y Ban và những giấc mơ về hạnh

phúc lại quan tâm nhiều đến bí ẩn và khát vọng của người phụ nữ: : “Những

cô gái lỡ dại, những người đàn bà luôn khao khát sự dịu dàng, mải mê

kiếm, tìm mẫu đàn ông lí tưởng. Bề ngoài, họ tỏ ra gai góc, chấp nhận

cuộc sống nhưng ẩn sau đó là những tâm hồn thèm muốn được nâng niu,

chiều chuộng”. [42]

Qua khảo sát những ý kiến trên, chúng tôi nhận thấy vấn đề nữ quyền

trong văn Y Ban đã được khám phá trên nhiều bình diện, đặc biệt, luôn được

phân tích, lí giải xoay quanh hình tượng nhân vật trung tâm trong mỗi tác

phẩm, đó là người phụ nữ Việt Nam. Họ hiện lên với những biểu hiện về nữ

quyền như: ý chí, nghị lực vươn đến tự do, khát khao tình yêu, hạnh phúc, bản

năng tính dục và quá trình tự nhận thức. Tuy còn sơ lược nhưng những nhận

định trên cùng những đánh giá chung nhất về con người và tác phẩm Y Ban

(như đã nói) sẽ là định hướng quan trọng giúp chúng tôi xây dựng đề tài Vấn

đề nữ quyền trong sáng tác của Y Ban một cách hoàn chỉnh, thành công hơn.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn

3.1. Mục đích

Thông qua đề tài, người viết muốn đưa ra một cái nhìn cơ bản, khái quát

về lý thuyết văn học nữ quyền, thấy được cách thể hiện vấn đề nữ quyền trong

sáng tác của Y Ban nói riêng và trong văn học đương đại Việt Nam nói chung.

3.2. Nhiệm vụ

Để đạt được mục đích trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn là:

- Những vấn đề chung về nữ quyền và nữ quyền trong văn học