Vấn đề giá trị quan châu á : nghiên cứu so sánh châu á và phương tây

VÊn ®Ò gi¸ trÞ quan ch©u ¸:

nghiªn cøu so s¸nh

ch©u ¸ vµ ph−¬ng t©y

Hå SÜ Quý(*)

DÉn nh÷ng t¸c gi¶ ®iÓn h×nh bµn vÒ gi¸ trÞ ch©u ¸, bµi viÕt

nªu ra nh÷ng ®iÓm gièng nhau mµ hÇu hÕt nh÷ng ng−êi cã

quan t©m ®Õn vÊn ®Ò gi¸ trÞ ch©u ¸ cã thÓ ngÉu nhiªn,

nh−ng ®· cïng ®i tíi mét lËp luËn chung.

Bµi viÕt kh¼ng ®Þnh, víi c¸c nÒn v¨n ho¸, c¸c gi¸ trÞ lµm

ng−êi phÇn nhiÒu lµ gièng nhau hoÆc t−¬ng ®−¬ng nhau.

RÊt hiÕm cã gi¸ trÞ nµo chØ lµ "cña riªng" cña mét céng ®ång;

®iÒu g× ch©u ¸ t«n vinh th× vÒ ®¹i thÓ ë n¬i kh¸c ng−êi ta

còng t«n vinh. Tuy vËy, vÊn ®Ò lµ ë chç, vÉn cã nh÷ng ®iÓm

kh¸c nhau gi÷a c¸c b¶ng gi¸ trÞ, mµ ®iÓm kh¸c biÖt rÊt cã ý

nghÜa lµ kh¸c nhau vÒ vÞ trÝ cña tõng gi¸ trÞ. Ng−êi ch©u ¸

coi "cÇn cï, yªu lao ®éng" lµ gi¸ trÞ hµng ®Çu cña sù lµm

ng−êi. Nh−ng ng−êi Mü l¹i coi "tù lùc c¸nh sinh" míi lµ gi¸

trÞ ®¸ng quý nhÊt, cÇn cï còng ®−îc coi träng nh−ng chØ

®øng thø ba sau "tù lùc c¸nh sinh vµ thµnh ®¹t c¸ nh©n".

Nãi r»ng ng−êi ch©u ¸ cÇn cï, ng−êi Do Th¸i kh«n ngoan,

hay ng−êi §øc −a chÝnh x¸c... nÕu ®óng, còng chØ cã nghÜa

lµ c¸c gi¸ trÞ ®ã ®−îc t«n träng h¬n, ®−îc xÕp vµo vÞ trÝ −u

tiªn h¬n so víi c¸c gi¸ trÞ kh¸c. TuyÖt nhiªn kh«ng cã nghÜa

lµ chØ cã ng−êi §«ng ¸ míi cÇn cï, cßn ng−êi n¬i kh¸c l−êi

biÕng, chØ cã ng−êi Do Th¸i lµ kh«n ngoan cßn l¹i lµ ngèc

nghÕch hay kÐm th«ng minh...

Sù kh¸c nhau ®ã lµ kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ quan. Trong bµi,

t¸c gi¶ ®· ®−a ra ®Þnh nghÜa cña m×nh vÒ kh¸i niÖm "Gi¸

trÞ quan".

I. Ch©u ¸ vµ ph−¬ng T©y trong quan niÖm cña

Mahathir Mohamad

Mahathir Mohamad, nguyªn Thñ

t−íng Malaysia, ng−êi ®−îc c¸c chÝnh

kh¸ch vµ ®«ng ®¶o c¸c nhµ nghiªn cøu

chó ý v× nh÷ng bµi viÕt vµ ý t−ëng ®éc ®¸o

cña «ng vÒ gi¸ trÞ ch©u ¸. T− t−ëng cña

«ng ®−îc tr×nh bµy trong nhiÒu Ên phÈm

vµ t¹i nhiÒu héi nghÞ, héi th¶o quèc

tÕ.(*)N¨m 2000, Nhµ xuÊt b¶n Pelanduk,

Malaysia ®· tËp hîp vµ in thµnh hai

chuyªn kh¶o gåm 21 tham luËn ®· ®−îc

tr×nh bµy t¹i c¸c Héi th¶o khoa häc (xem:

4 & 5). Néi dung cña tÊt c¶ c¸c tham luËn

nµy ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Ò cËp

(*) PGS., TS. ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi