Vấn đề đạo đức, lối sống của người cán bộ vùng cao trong truyện ngắn Ma Văn Kháng viết về miền núi

Văn nghệ

với đời sống

VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC, LỐI SÓNG

CỦA NGƯỜI CÁN BỘ VÙNG CAO

TRONG TRUYỆN NGẮN MA VĂN KHÁNG

VIẾT VỀ MIỀN NỨI

T

ừ những năm sáu mươi của thế kỷ XX,

trong quan niệm nghệ thuật về con người

của văn học Việt Nam đã có một phát

hiện mới. Đó là phát hiện về con người cán bộ.

Tuy nhiên, do khuynh hướng chung lúc bấy giờ,

nhân vật người cán bộ chủ yếu được miêu tả từ

góc độ loại hình nên tính cách nhân vật ít đạt

được sự sinh động vì “mức độ cá thểhoá của loại

nhân vật này thường chưa cao, ngôn ngữ nhân

vật lắm khi chưa phân biệt với ngôn ngữ tác

giả”1. Có thể thấy rõ điều này qua hình ảnh các

nhân vật như anh Thế trong Đất nước đứng lên

của Nguyên Ngọc, cán bộ A Châu trong Vợ

chồng Ả phủ của Tô Hoài ... Họ thường đứng ở

hậu trường trong vai trò tố chức, giác ngộ quần

chúng làm cách mạng dân tộc dân chủ; hoặc

trong công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa (như

các nhân vật cán bộ trong sáng tác của Vũ Thị

Thường, Chu Văn, Nguyễn Thị Ngọc Tú... Trong

các truyện ngắn viết thòi kỳ này, Ma Văn Kháng

cũng dụng lên hàng loạt chân dung cán bộ người

dân tộc thiểu số với “mẫu số chung” trong phẩm

chất tính cách. Những cán bộ như: bí thư chi bộ

xã Giàng Chúng (Xa Phủ), chủ tịch Mã Chau

Vầu (Bông đào đỏ thắm), bí thư huyện uỷ Chấn

(Người coi ngựa của cơ quan), chủ tịch xã Vàng

♦ PGS. TS ĐÀO THỦY NGUYÊN

Tĩnh (Mùa mận

hậu), bà Chù

(Chu tịch xã

Hoàng Liên

Sơn)... đều là

những con

người đã từng

trải qua cách

mạng dân tộc

dân chủ, đã

được rèn luyện

trong trường

tranh đấu nên

điềm đạm, chín

chắn, biết phân

biệt phải - trái, thật - giả, hay - dở, biết lắng nghe,

cởi gỡ, giải toả nhũng khúc mắc cho bà con, biết

động viên khuyến khích quần chúng, là chỗ dựa

tinh thần quan trọng cho đội ngũ cán bộ trẻ trong

công tác, giúp họ tự tin hơn và mạnh dạn hơn

trong suy nghĩ và trong hành động. Nhờ có sự

giúp đỡ ấy mà đội ngũ cán bộ trẻ nhanh chóng

trưởng thành. Những Xa Phủ, Seo Mẩy {Xa Phủ),

Tần A San {Bản Miệt yêu thương), A Chinh (Tuổi

trẻ HMông), Phủ (Khúc hát Mèo), Giàng Seo

Chú ( Vợ chồng Giàng Seo Chủ), Sùng Mỷ, Vàng

Chân dung nhà văn

Ma Văn Kháng

Tọp chí LÝ LUẬN, PHÊ BÌNH VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT