Vai trò xương ghép đồng loại trong thay khớp háng pps

1

VAI TROØ XÖÔNG GHEÙP ÑOÀNG LOAÏI

TRONG THAY KHÔÙP HAÙNG

Traàn Coâng Toaïi (1)

ÑAÏI CÖÔNG

Gheùp xöông noùi chung vaø gheùp xöông ñoàng loaïi noùi rieâng ñaõ trôû thaønh moät kyõ thuaät

phoå bieán trong nhieàu phaãu thuaät ñaëc bieät trong chaán thöông chænh hình. Nöôùc Myõ vôùi 280 trieäu

daân haøng naêm söû duïng 500.000 ñôn vò moâ gheùp, trong ñoù ¾ laø xöông gheùp ñoàng loaïi. Vieät

Nam vôùi daân soá gaàn 80 trieäu cuõng coù nhu caàu raát lôùn veà söû duïng xöông gheùp ñoàng loaïi, nhöng

phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp duøng xöông gheùp töï thaân vì ngaân haøng moâ coøn quaù môùi meû vaø chæ

cung caáp khoaûng 1000 – 1500 ñôn vò xöông gheùp moãi naêm.

Ñeå thay theá moät khieám khuyeát xöông, caùc phaãu thuaät vieân coù theå söû duïng caùc nguoàn

khaùc nhau ñeå gheùp. Moâ gheùp töï thaân (autograft) ñöôïc laáy töø moät vò trí giaûi phaãu khaùc cuûa

chính cô theå beänh nhaân ñeå duøng laïi cho beänh nhaân ñoù. Ñeå laáy xöông gheùp töï thaân thöôøng phaûi

laáy xöông töø maøo chaäu, xöông maùc, xöông söôøn, xöông soï vaø ñoâi khi töø ñaàu döôùi xöông quay

hoaëc moõm khuyûu. Gheùp xöông töï thaân coù öu ñieåm lôùn laø khoâng gaëp haøng raøo mieãn dòch vaø

caùc beänh laây truyeàn töø ngöôøi cho sang ngöôøi nhaän. Thôøi gian lieàn xöông gheùp thöôøng nhanh

hôn. Tuy nhieân gheùp töï thaân laøm keùo daøi cuoäc moå, maát maùu vaø moâ cuûa beänh nhaân gaây ñau

hôn, nhieãm truøng, chaûy maùu nôi laáy gheùp …Trong nhieàu tröôøng hôïp, khoâng theå laáy ñuû soá löôïng

moâ töï thaân cho yeâu caàu ñieàu trò.

Xöông gheùp ñoàng loaïi (bone allograft) ñöôïc laáy töø cô theå cuøng loaøi nhöng khoâng ñoàng

nhaát veà di truyeàn. Söï khoâng ñoàng nhaát veà di truyeàn daãn ñeán haøng raøo mieãn dòch giöõa ngöôøi

cho vaø ngöôøi nhaän. Tuy vaäy moâ gheùp xöông ñoàng loaïi thöôøng laø moâ khoâng coøn teá baøo soáng.

Taïi ngaân haøng moâ, moâ gheùp xöông ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng caùc qui trình vöøa ñeå baûo quaûn, vöøa laøm

giaûm tính khaùng nguyeân. Vì vaäy moâ gheùp xöông ñoàng loaïi coù theå ñöôïc cô theå chaáp nhaän maø

khoâng caàn ñoï khaùng nguyeân tröôùc khi gheùp hoaëc ñieàu trò mieãn dòch sau khi gheùp nhö tröôøng

hôïp gheùp cô quan hay teá baøo soáng. Moâ gheùp xöông ñoàng loaïi ñöôïc laáy töø hai nguoàn laø ngöôøi

hieán moâ vöøa maát vaø ngöôøi hieán moâ coøn soáng nhöng phaûi caét boû xöông trong moät soá phaãu

thuaät. Treân theá giôùi, moâ gheùp xöông ñoàng loaïi ñöôïc söû duïng ñaàu tieân treân laâm saøng (1880) do

Macewen (Scotland).

Moâ gheùp dò loaïi (xenograft) coù nguoàn goác töø moät loaøi khaùc. Vì haøng raøo mieãn dòch

trong tröôøng hôïp naøy lôùn hôn nhieàu, moâ gheùp dò loaïi phaûi qua söû lyù raát kyõ. Ngaøy nay moät soá

nöôùc Chaâu AÂu, Nam Myõ vaø moät vaøi nöôùc vuøng Chaâu AÙ chuùng toâi coù dòp thaêm nhö Indonesia,

Malaysia vaãn tieáp tuïc cheá taïo moâ gheùp xöông dò loaïi chuû yeáu töø xöông beâ. Caùc vaät lieäu sinh

hoïc khaùc ñeå thay theá nhö san hoâ, xaø cöø, hydroxi-apatite… cuõng ñöôïc caùc nöôùc quan taâm

nghieân cöùu. Taïi Vieät Nam, chuùng toâi cuõng ñaõ cheá taïo vaät lieäu sinh hoïc gheùp töø san hoâ vaø ñaõ

aùp duïng khaù thaønh coâng trong caùc chuyeân khoa Raêng Haøm Maët, Maét, Coät soáng…

(1) Tieán só, Baùc só Phoù Chuû nhieäm Boäm moân Moâ Phoâi, Tröôûng Nhaân haøng Moâ, Trung taâm Ñaøo taïo Boài döôõng

Can1 boä Y teá TP HCM.