Vài đóng góp quan trọng của người Việt khoa học thống kê pot

Vài đóng góp quan trọng của người Việt khoa

học thống kê

Nguyễn Văn Tuấn

(bài đã đăng trên tạp chí Thông tin Y học TPHCM số tháng 12/07)

Nói đến hai chữ “thống kê” có lẽ nhiều người nghĩ ngay đến những hoạt

động mang tính “truyền thống” dưới hình thức như cân, đo, đong, đếm. Ngày xưa

ở Âu châu, giới vua chúa, tu sĩ và các gia đình hoàng tộc sử dụng thống kê như là

một công cụ quản lí tài sản, đất đai, nhân sự và dân số. Trong xã hội hiện đại,

chính quyền cũng sử dụng thống kê như là một phương tiện quản lí kinh tế - xã

hội. Bất cứ chính quyền nào cũng có các cơ quan thống kê chuyên thu thập và xử

lí các thông tin về dân số, giáo dục, tình hình phát triển kinh tế, v.v… Nhà nước

dựa vào những thông tin đó để vạch ra chính sách. Không có thông tin thống kê,

nhà nước như người mù và điếc. Chính vì thế mà Lenin từng ví von rằng thống kê

là tai, là mắt của nhà nước.

Khoa học thống kê

Nhưng bộ môn thống kê mà tôi muốn bàn ở đây không phải là các hoạt

động truyền thống như mô tả trên, mà là khoa học thống kê (statistical science),

tức là một bộ môn khoa học thực nghiệm: phát triển giả thiết khoa học, tiến hành

thí nghiệm, phân tích dữ liệu, và diễn dịch dữ liệu. Có người thường nghĩ rằng

thống kê là một công cụ của khoa học, nhưng tôi nghĩ rằng quan điểm đó không

chính xác, vì trong thực tế, nhà thống kê học không chỉ là người đơn thuần làm

phân tích dữ liệu, mà là một nhà khoa học, một nhà suy nghĩ (“thinker”) về nghiên

cứu khoa học.