Ứng xử của của các chủ thể chính trị Đông Nam Á đối với quá trình xâm nhập và xâm chiếm thuộc địa của các nước Phương Tây

÷ŸNG X÷¤ CU¤A CAŸC CHU¤ THEÅ CHÕNH TR“

—O¬NG NAM AŸ —O£I V‘ŸI QUAŸ TRÃNH

XA¬M NHAƒP VAÿ XA¬M CHIE£M THUOƒC —“A

CU¤A CAŸC N÷‘ŸC PH÷‘NG TA¬Y

LE¬ VU’ TR÷‘ÿNG GIANG*

D÷‘NG QUANG HIEƒP**

N

hˆıng pha˘t kie·n mÙ˘i ve‡ ÒÚa lÌ cuo·i

the· ky˚ XV Òa‡u the· ky˚ XVI Òaı ba˘o

hie‰u buoÂi bÏnh minh cu˚a thÙ¯i ÒaÔi tˆ ba˚n

chu˚ nghÛa va¯ mÙ˚ ra sˆÔ ÒuÔng Òa‡u cu˚a hai

ne‡n vaÍn minh —o‚ng - Ta‚y. Trong bo·i

ca˚nh a·y, —o‚ng Nam AŸ la¯ mo‰t khu vˆÔc

Òo‚ng da‚n, gia¯u ta¯i nguye‚n ne‚n tˆ¯ sÙ˘m Òaı

thu hu˘t sˆÔ chu˘ y˘ cu˚a ca˘c nˆÙ˘c thˆÔc da‚n

phˆÙng Ta‚y. Khi xa‚m nha‰p va¯o khu vˆÔc

na¯y, ca˘c nˆÙ˘c phˆÙng Ta‚y ban Òa‡u quan

he‰ vÙ˘i hÏnh thˆ˘c chu˚ ye·u la¯ hoaÔt Òo‰ng

buo‚n ba˘n va¯ truye‡n ÒaÔo, Òe·n mo‰t thÙ¯i cÙ

thÌch hÙÔp thÏ chuyeÂn sang chÌnh sa˘ch

xa‚m chie·m thuo‰c ÒÚa.

Ca˘c chu˚ the chÌnh trÚ Ù˚ —o‚ng Nam AŸ Òaı

pha˚i chÚu nhˆıng tha˘ch thˆ˘c lÙ˘n tˆ¯ ca˘c

nˆÙ˘c Bo‡ —a¯o Nha, Ta‚y Ban Nha, Ha¯ Lan,

Anh, Pha˘pÖ TrˆÙ˘c sˆÔ Òe doÔa chu˚ quye‡n

quo·c gia da‚n to‰c tˆ¯ chu˚ nghÛa thˆÔc da‚n

phˆÙng Ta‚y, giai ca·p tho·ng trÚ ca˘c nˆÙ˘c

—o‚ng Nam AŸ Òaı co˘ sˆÔ lˆÔa choÔn ca˘c gia˚i

pha˘p tÏnh the· baËng chÌnh sa˘ch ngoaÔi giao

khe˘o le˘o, linh hoaÔt hay chÌnh sa˘ch Òo·i Òa‡u

qua‚n sˆÔ cˆ˘ng raÈnÖ Òe ˆ˘ng pho˘ laÔi qua˘

trÏnh xa‚m nha‰p va¯ xa‚m chie·m cu˚a phˆÙng

Ta‚y. Do no‰i ha¯m cu˚a va·n Òe‡ kha˘ lÙ˘n,

trong ba¯i vie·t na¯y chu˘ng to‚i chu˚ ye·u la¯m

roı nhˆıng ˆ˘ng xˆ˚ ve‡ giao thˆÙng, chÌnh trÚ,

an ninh, ma¯ kho‚ng Òe‡ ca‰p Òe·n nhˆıng ˆ˘ng

xˆ˚ Òo·i vÙ˘i sˆÔ xa‚m nha‰p cu˚a Thie‚n chu˘a

gia˘o bÙ˚i Òa‚y la¯ va·n Òe‡ khu bie‰t, Òaı ÒˆÙÔc

giÙ˘i nghie‚n cˆ˘u la¯m roı.

ThÙ¯i kÏ na¯y, khu vˆÔc —o‚ng Nam AŸ Òaı

co˘ sˆÔ pha˘t trieÂn kho‚ng Òo‡ng Òe‡u giˆıa ca˘c

laınh thoÂ. Co˘ nÙi Òaı to‡n taÔi ca˘c nha¯ nˆÙ˘c

phong kie·n ta‰p quye‡n vˆıng maÔnh, co˘ nÙi

chÊ la¯ nhˆıng nha¯ nˆÙ˘c sÙ khai, nÙi kha˘c

laÔi co¯n trong hÏnh thˆ˘c ca˘c bo‰ to‰c, bo‰ laÔc.

VÏ the·, chu˘ng to‚i Òaı sˆ˚ duÔng chu˚ theÂ

chÌnh trÚ tˆ¯ng vu¯ng, tˆ¯ng nˆÙ˘c trong khu

vˆÔc Òe co˘ tÌnh bao qua˘t hÙn Òo·i vÙ˘i die„n

bie·n qua˘ trÏnh xa‚m nha‰p va¯ xa‚m chie·m

thuo‰c ÒÚa cu˚a thˆÔc da‚n phˆÙng Ta‚y. MaÎt

kha˘c, sˆÔ pha‚n loaÔi na¯y nhaËm nhÏn nha‰n

sˆÔ kha˘c bie‰t trong ca˘ch ˆ˘ng xˆ˚ cu˚a tˆ¯ng

chu˚ theÂ. Cha˙ng haÔn ca˘c nha¯ nˆÙ˘c phong

* Le‚ Vuı TrˆÙ¯ng Giang, HoÔc vie‚n Cao hoÔc,

** Ths DˆÙng Quang Hie‰p Khoa LÚch sˆ˚, TrˆÙ¯ng —aÔi hoÔc KH Hue·