Ứng dụng kỹ thuật để chuẩn đoán sớm và tìm hiểu quan hệ di truyền của vi rút gây bệnh ấu trùng túi trên ong mật

KHOA HOC CONG NGHE

LTIVG DLIIVG KY THUAT (IVIULTIPLEX] RT-PCR/RFLP OE

CHAIM DOAIM 5QIVI V A TIIVI HIEU QUAIM HE Ol TRUYEIM CUA

VI RUT GAY QEIMH A U TRUIMG TU I TREIM OIMG IVIAT

U: Quang Trung\ Dmh Quylt Tam\ TrIn Van Toln\ Truong Anh Tuan',

Tang Thi Phuang^, Dang Tit ^hl^ Phiing Hfiu Chinh'

T6MTAT

Ky thuat da thanh phan (multiplex) RT-PCR/RFLPs da va dang dugc ung dung rong rai de nghien cii'u vi

nit au tning tui (SBV) gay hai nghiem trong tren ong ehau A Apis cerana va ong chau Au A. melltfera

Trong nghien ciiu nay, ky thuat tren dugc img dung de tim ra ehi thi phan tii chan doan som va tim hieu

mdi quan he di truyen ciia cac chiing SBV tren ong A. mellifera (AmSBV), SBV Tmng Quoc (AeCSBV) va

SBV Thai Lan (AcTSBV) tren ong^. cerana. Cac cap moi dugc thiet ke bang each so sanh eae trinh tu ciing

Vl tri tren he gien eua 3 chung SBV da dugc cong bd tren Ngan hang gien; cac trinh tu nay eiia SBV thu

tren ong A. mellifera a Due, Ao, Anh, An Dp, Trung Quoc, Ne-pan va Viet Nam, Moi phan iing multiplex

RT-PCR dugc chay bang 10-20 ng ARN cua SBV tach tu au tning gia cua 5 dan ong A. cerana chua co bieu

hien lam sang ve benh aiu triing tiii va 3 moi nhan. San pham RT-PCR duge cat bang enzym han che Pstl,

giai trinh tu va so sanh vai trinh tu chi thi cua cac chung SBV khac da cong bd tren Ngan hang gien. Ket

qua phan tich eho thay 3 trong 5 dan ong A. cerana Hoa Binh bi AcCSBV ky smb. Da hinh ve trinh tu' eiia

eac chi thi nay con cho thay SBV tren ong A. mellifera a An Do va Ne Pan eo the tien hoa tir AcCSBV, Da

hinh chieu dai eua san pham RT-PCR va san pham cat bing enzym ban che trong nghien cuu nay la ehi thi

phan tir de chan doan som 3 chung SBV. Ket qua nghien cuu nay con cho thay ongyl. mellifera co the bi ca

AmSBV va AeCSBV ky sinh. Ky thuat multiplex RT-PCR/RFLP eo the ap dung de chan doan som eac

chung SVB tren ong A. mellifera dang nuoi o' nuae ta.

Tir khoa: Vi nit aiu trung tui (SBV), Apis cerana, A. mellifera, da thanh phdn sao chep lai trdi nguac- phdn

ung ddy triing hap/Gidi han hien tuang nhieu dang ve chieu ddi cdc doan vi rut au triing tiii (SBV).

1. DAT VAni DE

Trong sd 18 loai vi nit gay hai cho ong mat da

dugc nghien cim phan lap (Allen va Ball, 1996),

Morator aetatulae (vi nit l u trimg tui hoac sacbrood

vi nit, vilt tit la SBV) la tac nhan gay chef hang loat

l u triing tudi ldn va giam tudi thg ong trudng thin h

cua c l ong chau A (Apis cerana) va ong chau Au (A.

mellifera). Au triing ong chef do benh nay cd hinh tui

chiia dich va SBV ben trong nen ggi la benh au trung

tui (Bailey et ai, 1964). SBV thugc hg Pieornaviridae

va CO toi 3 chiing da dugc nghien cun dinh loai, bao

gdm SBV tren ong A. mellifera (AmSBV) (Bailey et

al, 1964), SBV Thai Lan tren ong A. cerana

(AcTSBV), va SBV Trung Qudc tren ong A. cerana

(AcCSBV) (Bailey, 1982; Zhang et al, 2001, Rana v l

Rana, 2007). SBV co the tdn tai tren di n ong tii nam

nly qua nam khac (Bailey, 1969, 1982; Bailey va

Fernando, 1972). Kha nang lay nhilm cua benh rat

cao va CO th i bung phat thanh dich (Bailey, 1969).

Trung tam Nghien ciiu Phat trien Ong: " Vien Sinh thai

Tai nguyen Sinh vat

Nam 1990 An Do da mat hang trieu dan ong do SBV;

d nuoc ta, ttr 1974-1975 SBV da huy diet 7000 tren

tdng sd 74000 dan ong A. cerana (Phung Hun Chinh,

1990). Trong nhung nam gan day, SBV con lam gilm

40-80% nang suit mat cua ong A. mellifera nuoi d

nude ta (Phung Huu Chinh, 2008). Rlt kho de chan

doan benh khi dan ong mdi bi nhiem SBV vi au tning

hi benh thuong dugc ong thg gIp ra khdi td (Bailey,

1969; Bailey va Fernando, 1972). Den nay chua cd

loai thudc nao tri sach benh au trung tiii khi da phat

hien dugc benh v l mat lam sing: nhin thay au trung

tui trong 16 td. Hon nua, SBV con co th i tiln boa d l

thich nghi tren dan ong d cac vung dia ly khac nhau

(Grabensteiner et al, 2001). Vi vay, nghien cun chan

doan som va chinh xac tung chiing vi rut hai ong

cung nhu quan he di truyin cua chung nhlm dua ra

bien phap phong trir thich hgp va bieu qua dong vai

trd sdng cdn cua nganh ong.

Chan doln SBV thuong dua vao nhung phuong

phap truyin thdng nhu kinh hien vi dien tu', huylt

thanh hgc, mien dich hgc... Nhung phan tich nay cd

do nhay va tinh dac thu thap, nhilu khi khong thyc

34 NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN NONG THON - SO 1 - THANG 1/2010