Ứng dụng các phương pháp công nghệ sinh học trong chọn tạo giống lúa kháng bệnh bạc lá

KHOA HOC C6NO NOHfe

U1MG DUNG CAC PHUD1XIG P H A P CONG NGH£ SIN H HOC

TR O N G CHON TA O GIONG L U A KHAIMG BEN H BAC LA

Vo Thi Minh Tuy£nW), Phan Quoc My™, Nguyen Thi Hufca),

Nguyen Thi Minh Nguy6t(1), Nguyin Trudng Giang®, Nguyen Thj Thanh Thuy®

t o m tAt

Benh bac la la mot trong nhung benh hai nguy hiem nhat doi voi cay lua. Cac nha chon giong da sir dung

cac gien khang benh d lua. Trong nhung thap nien vira qua rat nhieu giong khang da dupe tao ra va dua vao

san xuat, song nhung giong nay ton tai khong duoc lau vi nhieu ly do, mot trong nhung ly do chinh la tinh

khang khong ben vung va nhanh chong bi pha vo sau vai nam. De tao dupe cac giong co tinh khang ben

vung rat can thiet phai dua vai gien khang benh bac la hieu qua vao bo gien dich. Ne'u chi sir dung phircmg

phap truy£n thong de dua cung mot luc vai gien mong muon vao 1 dong lua uu viet thuong gap rat nhieu

kho khan hoac doi khi khong the; thuc hien dupe. De tai da sir dung phuong phap nuoi cay bao phan lua de

tao ra 18 dong don boi kep. Sir dung chi thi phan tir lien ket gien khang X a7\a Xa21 de chon ra 7 dong

mang don gien khang va 6 dong mang ca 2 gien khang X a7\a Xa21. Cac dong mang gien khang the hien

tinh khang cao khi lay nhi£m nhan tao voi chung vi khuan gay benh bac la. Qua danh gia mot s6 dac diem

nong, sinh hoc chinh, da chon loc dupe 3 dong thuan mang 2 gien khang co thdi gian sinh truong ngan

ngay va co nang suat cao hon giong goc ban dau, Huong Com.

Tir khoa; Nuoi cay bao phan, vi khuan gay benh bac la, marker phan tu, gien khang benh bac la.

1. BAT van be

Benh bac la do vi khuan (Xanthomonas oryzea

pv. O ryze) la mot trong nhung benh gay hai nguy

hiem nhat anh hucmg den nang suat lua. Hien nay

vin chua co thuoc dac hieu de phong trir benh bac la

nen chon tao giong lua co kha nang chong chiu vcri

benh bac la trong tham canh lua la bien phap quan

trqng duoc cac nha chon giong quan tarn. Sir dung

giong lua khang mot mat lam giam thiet hai nang

suat, tiet kiem chi phi phong tru, mat khac han che

duoc viec dung thuoc hoa hoc gay o nhilm moi

trudng va gop phan on dinh moi trudng sinh thai.

Tren the gidi da phat hien va lap ban do gien cua

khoang 34 gien khang benh bac la lua (Chen et al.,

2011), dieu nay chinh la co scr khoa hoc va la n£n

tang cho cong tac chon tao cac giong lua moi khang

benh. Phuong phap chon giong bang chi thi phan tir

(MAS) dang duoc rat nhieu nude tren the gidi quan

tam. Cac giong lua khang benh mang 1 hay nhieu

gien khang da duoc chon theo phuong phap nay mot

cach d§ dang, nhanh chong va chinh xac. Tuy vay, sir

dung phuong phap lai backross ket hop vdi chi thj

phan tir ta chi chon duoc giong moi khang benh chu

1 Vien Di truyen Nong nghiep

‘ Bo Nong nghiep va PTNT

y£u mang cac tinh trang giong voi chi mot dong me

ban dau nhung khi ket hop vdi phuong phap nuoi cay

bao phan lua, thdi gian chon tao giong khong nhung

duoc rut ngan ma con co the chon tao dupe giong

mdi tap trung dupe nhieu uu diem cua ca dong bo va

dong me.

Vi khuan bac la Xanthomonas oryzae pv. oryzae

rat da dang ve so chung. Doi vdi mdi vung sinh thai

va vao nhung thdi diem khac nhau trong nam, tiiy

thuoc vao di£u kien khi hau va cac yeu to khac,

thanh phan cung nhu cau true cua quan the vi khuan

bidn dong khac nhau. 6 Nhat Ban phat hien thay co

12 chung, Philippin co 6 chung, An Do co 9 chung,

trong khi dd tai Viet Nam so chung bac la da len den

con so 15 (Bui Trong Thuy va cong su, 2009).

Tren the gidi da co nhieu giong lua dupe quy tu

tu 2 gien khang benh bac la trd len. Cac tac gia

Zhang va cac cong su, 2006 da sir dung chi thi phan

tir pTA248 va MP12 d£ dua 2 gien khang Xa21 va Xa4

vao giong lua Mianhui725. Cac nha khoa hoc

Philippin cung da chuyen dupe 3 gien khang Xa4,

Xa7, Xa21 vao dong lua bat due due nhan phan ung

voi nhiet do TGMS1 (Loida et al., 2008)...

CT mien Bac Viet Nam, hien nay da va dang trong

mot sd giong lua mdi nhap noi cua Trung Quoc, cac

giong lua nay chu yeu deu chua gien Xal4, mot gien

theo ket qua nghien ciru cua cac nha khoa hoc nude

18 NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN NONG THON - KY 1 - THANG 6/2014