Từ thực tiễn văn học Việt nam, góp thêm một tiếng nói phương pháp luận vào cuộc thảo luận Quốc tế về vấn đề nho giáo và nữ quyền

TRIET HOC, SO 2 (225), THANG 2-2010

NHO GIAO VIET NAM VA VAN HOA DONG A

TLf THirC TifiN VA N HOC VlfiT N AM,

GOP THEM MOT TIENG NOI PHUirNG PHAP LUAN

VAO CUOC THAO LUAN QUOC TE VE VAN DE NHO GIAO VA NUf QUYEN

TRAN NHO THIN (•)

Bdi vii't khdo sdt de tdi phu nO trin thitc te'vdn bdn vdn hgc Viet Nam tO the'ky XVIII din

ddu thi'ky XX. Giai dogn ndy, bin canh sit xudt hien mot so'nhd vdn, nhd thd phu nO, dd cd

khdng it tdc gid Id nhd Nho - ngOdi ddn dng viet vephu nO. Tuy nhien, tinh hinh khd phOc tap:

co nhiing nhd Nho binh vUc ngOdi phu nO, nhiing cdng cd khong it nhd Nho dOng tren quan

diem dgo dOc bdo thu. cua Nho gido len dn, da kich cdc nhdn vgt phu nO dUdc di cao. Thitc te

cho thay, khdng the ddn gidn nhO nhieu nhd nghien cOu qudc te dd ldm, vdi tinh thdn lUdng

nguyen (dilemma), hoac kit tgi ddn thudn, hoac binh vitc mot chieu Nho gido trong vdn de nU

quyen, md nin xudt phdt tO tinh thdn nhd't nguyin luan (monism).

1. Diu thd ky XX, trong xu thd ehung

cua chau A, ma Phuc Trach Du Cat

(Phukuzawa Yukichi) diin ta la "thoat A

luan" (thoit khdi chau A), nhieu tri thfie

vfing D6ng A - hay vfing van hda Han -

da tig'n hanh phg phin nhieu gii tri

truyen thdng phfidng Ddng, trong dd ed

Nho giao. Trong cac xu hfidng phg phan

Nho giio dd, cd mot xu hfidng phg phan

Nho giao nhfi mot hoe thuyg't nam quydn

- dan ap nfl quydn. O Trung Qud'c, ed thg

kd ddn Ld Tan, Lam Ngfl Dfldng(l); d Viet

Nam, tigu bidu la Phan Khdi (1887-

1960) (2). Viec phg phan Nho giao dan ap

phu nfl hien vi n tiep tuc(3). 6 Trung

Qudc, nhflng tie'ng noi Ign an gay git Nho

giao nhfl mot hoc thuyg't din ap nfl quyen

cd khi di doi vdi cam hflng khang dinh

chinh Lao Trang mdi la hoc thuyg't nfl

(*) Pho giao sU, tie'n si, Triidng Dai hpc Khoa hpc

Xa hpi va Nhan vSn, Dai hpc Quoc gia Ha Npi. (1) Xem bai viet gay git ciia Lam Ngii Dadng: "Tu

tUcing nil quyen cl Trung Quo'e co dai", Feminist

thought in Ancient China. In lai trong sach

Chinese Women Through Chinese Eyes. Li Yu-ning, editor. A East Gate Book M.E.Sharp, Inc.Armonk

New York London, England, 1992.

(2) Phan Khoi (1887-1959) co the la tac gia Viet

Nam dau tien phe phan Nho giao dan ap phu nil

mot each he tho'ng trong loat bai Tdng Nho vdi phu

nU tren bao Phu nU tdn vdn, Sai Gon, 1931. Ong

cung la ngiidi dich Lo Ta'n trong cac nam 1955- 1956. (Xem: Phan Khoi vii't vd dich Ld Tdn, Lai

Nguyen An sUu tam, Nxb Hpi nha van, 2007). (3) Co the ke mot so sach phe phan trUc tiep hay

gian tiep viec Nho giao dan ap nQ quyen trong linh

viic "tinh" nhU: Vuat qua hang rao cua truyin

thdng nam quyen: phe phdn y thUc nam quyen

trong vdn hoc ciia LUu Tue Anh, [^tH^^lf

iSKl^HA^ + liftSciHWJtt^iJ], tm^ t,:ibM,-=. R^]£ , 1995; Gidi tinh vd vdn hda Trung Quoc cua

Liiu Dat Lam, [14^4^1:4:la.^'Ji^ilffiS. ARtlimtt], 1999; Nam nhdn vd nU nhdn Trung Qudc cua Dich

Trung Thien, ["fSW liAfn:^A],fv + ^t , ±-^^

zlfcBKStt], 1999, tai ban 2008.

15