Từ nghề nghiệp trong nghề đúc đồng phước kiều, quảng nam.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

--------------

LÊ THỊ BÍCH TÂM

TỪ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGHỀ ĐÚC ĐỒNG

PHƯỚC KIỀU, QUẢNG NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC

Đà Nẵng, tháng 5/2015

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

--------------

TỪ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGHỀ ĐÚC ĐỒNG

PHƯỚC KIỀU, QUẢNG NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC

Người hướng dẫn:

PGS.TS Trương Thị Diễm

Người thực hiện:

LÊ THỊ BÍCH TÂM

(Khóa 2011 - 2015)

Đà Nẵng, tháng 5/2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi Lê Thị Bích Tâm xin cam đoan:

1. Những nội dung trong luận văn này là do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn

của PGS. TS. Trương Thị Diễm.

2. Mọi tham khảo dùng trong luận văn này đều được trích dẫn rõ ràng tên tác

giả, tên công trình, thời gian, địa điểm công bố.

3. Nếu có bất kì sự sao chép không hợp lệ, vi phạm quy chế đào tạo hay sự

gian trá, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2015

Người thực hiện

Lê Thị Bích Tâm

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện khóa luận này, tôi nhận được sự giúp đỡ tận

tình của PGS.TS Trương Thị Diễm, sự quan tâm của các thầy cô giáo và sự

động viên của các bạn sinh viên trong khoa Ngữ Văn trường Đại học Sư

phạm Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nghệ nhân

Dương Ngọc Tiễn, nghệ nhân Dương Ngọc Thắng và các thợ đúc, người dân

Làng nghề đúc đồng Phước Kiều, Quảng Nam.

Nhân dịp hoàn thành khóa luận, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành

tới quý thầy cô, các cô chú tại Làng Phước Kiều, các bạn đã ủng hộ, động

viên tôi trong suốt thời gian qua.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2015

Người thực hiện

Lê Thị Bích Tâm

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài......................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.......................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3

4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 3

5. Bố cục ........................................................................................................ 3

NỘI DUNG ................................................................................................... 4

Chương Một. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI .... 4

1.1. Khái quát về từ...................................................................................... 4

1.1.1. Những định nghĩa về từ ........................................................................ 4

1.1.2. Những đặc điểm cấu tạo từ ................................................................... 5

1.2. Khái quát về từ ngữ nghề nghiệp.......................................................... 5

1.2.1. Khái niệm từ nghề nghiệp..................................................................... 5

1.2.2. Đặc trưng của từ nghề nghiệp............................................................... 8

1.2.3. Phân biệt từ nghề nghiệp với tiếng lóng và thuật ngữ khoa học ............ 9

1.3. Vài nét về làng nghề, tổ nghề đúc đồng Việt Nam và Làng nghề đúc

đồng Phước Kiều, Quảng Nam.................................................................. 12

1.3.1. Vài nét về làng nghề, tổ nghề đúc đồng Việt Nam.............................. 12

1.3.2. Làng nghề đúc đồng Phước Kiều, Quảng Nam................................... 14

1.4. Nguyên tắc thu thập và phân loại hệ thống từ ngữ nghề đúc đồng

Phước Kiều, Quảng Nam ........................................................................... 18

1.4.1. Nguyên tắc thu thập............................................................................ 18

1.4.2. Tiêu chí phân loại............................................................................... 19

1.4.3. Nguyên tắc ngữ nghĩa......................................................................... 20

Chương Hai. LỚP TỪ NGỮ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGHỀ ĐÚC

ĐỒNG PHƯỚC KIỀU, QUẢNG NAM XÉT VỀ MẶT NGỮ PHÁP...... 21

2.1. Kết quả thống kê, phân loại từ ngữ nghề nghiệp trong nghề đúc đồng

Phước Kiều, Quảng Nam xét về mặt ngữ pháp ........................................ 21

2.2. Nhận xét từ ngữ nghề đúc đồng Phước Kiều, Quảng Nam về mặt

ngữ pháp ..................................................................................................... 24

Chương Ba. LỚP TỪ NGỮ NGHỀ NGHIỆP TRONG NGHỀ ĐÚC

ĐỒNG PHƯỚC KIỀU, QUẢNG NAM XÉT VỀ MẶT TỪ VỰNG -

NGỮ NGHĨA.............................................................................................. 29

3.1. Kết quả thống kê, phân loại từ ngữ nghề nghiệp trong nghề đúc đồng

Phước Kiều, Quảng Nam xét về mặt từ vựng – ngữ nghĩa....................... 29

3.1.1. Về mặt từ vựng................................................................................... 29

3.1.2. Về mặt ngữ nghĩa ............................................................................... 32

3.2. Nhận xét từ ngữ nghề đúc đồng Phước Kiều, Quảng Nam về mặt từ

vựng - ngữ nghĩa......................................................................................... 33

3.2.1. Nhận xét về mặt từ vựng..................................................................... 33

3.2.2. Nhận xét về mặt ngữ nghĩa ................................................................. 34

3.3. Nét văn hóa được phản ánh qua lớp từ ngữ nghề đúc đồng Phước

Kiều, Quảng Nam....................................................................................... 38

3.3.1. Từ ngữ nghề đúc đồng Phước Kiều với văn hóa nhận thức................. 39

3.3.2. Từ ngữ nghề đúc đồng Phước Kiều với văn hóa ứng xử người Việt ... 40

KẾT LUẬN................................................................................................. 44

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 47

PHỤ LỤC

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong các lớp từ vựng tiếng Việt, từ nghề nghiệp nằm ở vị trí khá

khiêm tốn; chúng có số lượng không nhiều và hoạt động trong phạm vi tương

đối hạn chế. Có lẽ vì vậy mà sự quan tâm dành cho từ nghề nghiệp chưa được

nhiều. Để nhận diện từ nghề nghiệp trong môi trường giao tiếp đa dạng của

một cộng đồng ngôn ngữ cần phải sử dụng những thủ pháp đặc biệt để tách

chúng ra khỏi các lớp từ vựng nói trên.

Sự xuất hiện của những từ ngữ nghề nghiệp trong đời sống giao tiếp

của một làng nghề truyền thống đã góp phần làm phong phú thêm cho vốn từ

của một ngôn ngữ. Khi đã được xã hội hoá cao, một số từ nghề nghiệp có thể

trở thành những từ toàn dân. Những từ ngữ này thường nằm ở khu vực biên

của từ nghề nghiệp. Tuy nhiên, số lượng những từ này không nhiều và còn

phải trải qua một quá trình chuyển hoá lâu dài. Phần lớn những từ ngữ nghề

nghiệp còn lại đều là những từ thuần tuý mang tính chuyên môn - nghề nghiệp

và rất ít có khả năng tham gia vào lớp từ vựng toàn dân hoặc các lớp từ vựng

khác. Sự tồn tại hay không tồn tại của những từ ngữ nghề nghiệp này phụ

thuộc vào sự sống còn của chính bản thân nghề nghiệp đó.

Trong xã hội hiện đại, sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế công

nghiệp hoá đã làm cho các ngành nghề thủ công truyền thống ngày càng có

nguy cơ bị thu hẹp lại. Chính vì vậy, việc tìm hiểu các lớp từ ngữ nghề nghiệp

không chỉ có ý nghĩa về mặt ngôn ngữ học, mà còn góp phần gìn giữ những

nét văn hoá đặc trưng cho một cộng đồng dân tộc. Từ ngữ nghề nghiệp của

các làng nghề thủ công truyền thống chính là chìa khóa để mở ra rất nhiều

cánh cửa có giá trị tốt đẹp.

Nằm trên quốc lộ 1A, cách thành phố Đà Nẵng 25km về phía Bắc, cách

thành phố Tam Kì 40km về phía Nam, và đặc biệt là nơi gặp nhau của 2 điểm