Tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

TỰ CHỦ, TỰ CHỊU TRÁCH NHIỆM

VỀ QUẢN LÝ SỬ DỤNG KINH PHÍ TẠI SỞ TÀI CHÍNH

TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

TỰ CHỦ, TỰ CHỊU TRÁCH NHIỆM

VỀ QUẢN LÝ SỬ DỤNG KINH PHÍ TẠI SỞ TÀI CHÍNH

TỈNH BẮC KẠN

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN NHUẬN KIÊN

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, và có kế

thừa các công trình nghiên cứu trước đó có liên quan đến đề tài.

Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận luận văn “Tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở tài chính tỉnh Bắc Kạn” là

trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản

lý sử dụng kinh phí tại Sở tài chính tỉnh Bắc Kạn”, tôi đã nhận được sự

hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự

cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo -

Bộ phận Sau Đại học, các khoa và các phòng của Trường Đại học Kinh tế và

Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về

mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

PGS.TS. Trần Nhuận Kiên.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà

khoa học, các thầy các cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị

Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.

Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp

tôi thực hiện luận văn này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.

Thái Nguyên, tháng năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................... ii

MỤC LỤC............................................................................................ iii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU..................................................................vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... viii

MỞ ĐẦU ................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................3

4. Những đóng góp của luận văn..............................................................3

5. Kết cấu của luận văn............................................................................4

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỰ CHỦ, TỰ

CHỊU TRÁCH NHIỆM VỀ QUẢN LÝ SỬ DỤNG KINH PHÍ CỦA

CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC ..............................................5

1.1. Cơ sở lý luận về cơ quan hành chính nhà nước..................................5

1.1.1. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nước ........................................5

1.1.2. Đặc điểm hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước ...................6

1.1.3. Phân loại cơ quan hành chính nhà nước..........................................8

1.1.4. Vai trò của cơ quan hành chính nhà nước .....................................11

1.1.5. Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước ........................................12

1.2. Cơ sở lý luận về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh

phí đối với các cơ quan hành chính nhà nước .........................................14

1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của công tác tự chủ, tự chịu trách

nhiệm ....................................................................................................14

1.2.2. Nội dung tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí

của các cơ quan HCNN..........................................................................19

iv

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý

sử dụng kinh phí của các cơ quan hành chính nhà nước .........................27

1.3. Bài học kinh nghiệm về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử

dụng kinh phí của các cơ quan hành chính Nhà nước .............................31

1.3.1. Kinh nghiệm về tự chủ, tự chịu trách nhiệm tại các cơ quan hành

chính nhà nước tại Nghệ An ..................................................................31

1.3.2. Kinh nghiệm về tự chủ, tự chịu trách nhiệm của Sở Tài Nguyên -

Môi trường Thái Nguyên .......................................................................33

1.3.3. Bài học kinh nghiệm về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử

dụng kinh phí cho Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ........................................35

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................36

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................36

2.2. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................36

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp .......................................36

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp .........................................37

2.3. Phương pháp xử lý thông tin ...........................................................38

2.4. Phương pháp phân tích thông tin.....................................................38

2.5. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................39

2.5.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ

của cơ quan hành chính nhà nước ..........................................................39

2.5.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả thực hiện tự chủ, tự chịu trách

nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí nhà nước .........................................40

2.5.3. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh đánh giá tình hình tự chủ, tự chịu trách

nhiệm tại đơn vị của đối tượng khảo sát.................................................41

Chương 3 THỰC TRẠNG TỰ CHỦ, TỰ CHỊU TRÁCH NHIỆM VỀ

QUẢN LÝ SỬ DỤNG KINH PHÍ TẠI SỞ TÀI CHÍNH TỈNH BẮC

KẠN .....................................................................................................42

3.1. Khái quát về Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn..........................................42

v

3.1.1. Giới thiệu chung về Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ............................42

3.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ...............43

3.1.3. Tổ chức bộ máy của Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ...........................44

3.1.4. Khái quát kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Sở Tài chính

tỉnh Bắc Kạn..........................................................................................48

3.2. Thực trạng cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng

kinh phí của Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .................................................51

3.2.1. Cơ sở pháp lý về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử

dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn..........................................51

3.2.2. Nội dung tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí

tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ................................................................53

3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .79

3.3. Đánh giá thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm tại

Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .....................................................................84

3.3.1. Những kết quả đạt được ...............................................................84

3.3.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ........................................86

Chương 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TỰ CHỦ, TỰ CHỊU TRÁCH

NHIỆM VỀ QUẢN LÝ SỬ DỤNG KINH PHÍ TẠI SỞ TÀI CHÍNH

TỈNH BẮC KẠN..................................................................................89

4.1. Định hướng và mục tiêu tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm về

quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .........................89

4.1.1. Định hướng tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử

dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn..........................................89

4.1.2. Mục tiêu tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng

kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ....................................................90

4.2. Giải pháp tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng

kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn ..................................................91

vi

4.2.1. Nâng cao năng lực, nhận thức cán bộ viên chức, người lao động......91

4.2.2. Hoàn thiện cơ chế quản lý chi tiêu và quy chế chi tiêu nội bộ ..........94

4.2.3. Tăng cường các biện pháp quản lý tiết kiệm chi và phân phối thu nhập

tăng thêm hợp lý.....................................................................................95

4.2.4. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát và công khai tài chính nhằm nâng cao

quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm............................................................98

4.2.5. Tăng cường quản lý tài sản của đơn vị.......................................... 100

4.3. Một số kiến nghị........................................................................... 102

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ............................................................. 102

4.3.2. Kiến nghị với Bộ tài chính........................................................... 103

KẾT LUẬN ........................................................................................ 104

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................. 105

vii

DANH MỤC HÌNH, BẢNG

Hình:

Hình 3.1. Sơ đồ cơ cấu bộ máy tổ chức Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .............. 45

Hình 3.2. Kinh phí NSNN cấp cho Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015-

2017................................................................................................................. 58

Bảng:

Bảng 3.1. Cơ cấu nhân sự tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015-

2017 ......................................................................................................54

Bảng 3.2. Biên chế công chức, viên chức và lao động hợp đồng tại Sở Tài

chính tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015-2017 ...............................................55

Bảng 3.3. Nội dung các khoản chi thường xuyên theo nhóm chi giai đoạn

2015-2017 .............................................................................................68

Bảng 3.4. Tỷ trọng các khoản chi thường xuyên tại Sở Tài chính ...........69

Bảng 3.5. Kết quả thu nhập tăng thêm tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .....70

Bảng 3.6. Hệ số tiền công ngày cho các chức danh thực hiện nhiệm vụ

khoa học và công nghệ ..........................................................................71

Bảng 3.7. Kết quả khảo sát về quản lý sử dụng kinh phí ........................72

Bảng 3.8. Kết quả đánh giá mức độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý

sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .....................................74

Bảng 3.9. Kết quả đánh giá hoạt động kiểm tra, giám sát tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn .78

Bảng 3.10. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến tình hình thực hiện tự

chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí.............................80

viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA ĐẦY ĐỦ TIẾNG VIỆT

CNVC Công nhân viên chức

GTVT Giao thông vận tải

HCNN Hành chính nhà nước

HCSN Hành chính sự nghiệp

HĐND Hội đồng nhân dân

KBNN Kho bạc nhà nước

KHNS Kế hoạch ngân sách

NSNN Ngân sách nhà nước

TCTC Tự chủ tài chính

UBND Ủy ban nhân dân

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Tài chính là một nguồn lực rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của

nền kinh tế. Bởi lẽ, có nguồn lực tài chính, chúng ta mới có cơ sở để phát

triển các nguồn lực khác như con người, cơ sở vật chất, nghiên cứu khoa

học… Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế

theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, Chính phủ đã có

quyết định phê duyệt chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai

đoạn 2011 - 2020 với bốn nội dung lớn là: một là cải cách thể chế, hai là cải

cách bộ máy, ba là đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức

và bốn là cải cách tài chính công. Trong đó, cải cách cơ chế quản lý tài chính

đối với cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp là bước đột phá nhằm đáp

ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới.

Đẩy mạnh tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí của

cơ quan hành chính đòi hỏi các đơn vị phải thay đổi lối tư duy và cách xử sự

của mình, theo hướng trở nên năng động hơn, hoạt động theo tinh thần doanh

nghiệp. Các đơn vị phải tính toán hiệu quả và được hưởng thành quả tùy theo

hiệu quả của mình. Đơn vị phải thực hiện tự đánh giá và tự giám sát việc thực

hiện các quy định theo đúng quy định của pháp luật về quản lý tài chính và

lĩnh vực khác được trao quyền tự chủ, sẵn sàng giải trình và công khai hóa

các hoạt động của đơn vị mình đồng thời phải chịu trách nhiệm về kết quả

hoạt động của mình.

Theo văn bản hợp nhất hai nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17

tháng 10 năm 2005 của Chính phủ quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách

nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ

quan nhà nước có hiệu lực kể từ ngày 08 tháng 11 năm 2005 và Nghị định số

117/2013/NĐ-CP ngày 07 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung

2

một số điều của Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17 tháng 10 năm 2005

của Chính phủ quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên

chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước có hiệu lực

kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2014 thì việc thực hiện chế độ tự chủ, tự chịu

trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính là tạo điều

kiện cho các cơ quan chủ động trong việc sử dụng biên chế và kinh phí quản

lý hành chính một cách hợp lý nhất để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ

được giao. Cơ quan HCNN thúc đẩy việc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn,

thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong việc sử dụng lao động, kinh phí

quản lý hành chính, thực hiện quyền tự chủ đồng thời gắn với trách nhiệm của

Thủ trưởng đơn vị và cán bộ, công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ được

giao theo quy định của pháp luật.

Tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong các cơ quan, đơn vị, tổ chức thuộc bộ

máy quản lý nhà nước là quyền và nghĩa vụ hiện nay. Trong thời gian qua,

thực hiện các quy định của nhà nước về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, Sở

Tài chính tỉnh Bắc Kạn đã triển khai thực hiện và đạt được những kết quả

nhất định, đáp ứng được các yêu cầu trong điều kiện mới. Tuy nhiên, việc tự

chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý sử dụng kinh phí trong thời gian qua vẫn

bộc lộ những khó khăn, hạn chế, bất cập. Nhằm đánh giá những kết quả đạt

được và những hạn chế trong thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của

Sở Tài Chính tỉnh Bắc Kạn, để tìm ra những giải pháp góp phần hoàn thiện

hiệu quả thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm tại Sở Tài Chính tỉnh

Bắc Kạn tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Tự chủ, tự chịu trách nhiệm

về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng tự chủ, tự chịu trách nhiệm

về quản lý sử dụng kinh phí tại Sở Tài chính tỉnh Bắc Kạn từ đó đề xuất giải