Từ biểu tượng đất và mẹ đến tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt trong "Mẫu Thượng Ngàn" của Nguyễn Xuân Khánh

Vu Thi Hjnh Tsp chi KHOA HOC & CONG NGHg 163C03/1): 191 -197

Tt r BIE U TirpN G BA T V A M E DE N TTN NGtrOWG TH d MA U

C UA NGUC n Vlf T TRON G MA U THIfgNG NGAN CU A NGUYE N XUA N KHAN H

Vii Thi Hanh'

Tnrdng Dai hoc Khoa hpc — DH Thin Nguyen

TOM TA T

Bieu tupng co vai tro quan trpng trong nghifin ciiu van hoc. Bieu tuong la co so tao ra su li tran

cua noi dung ra ngoai dgng thiic bieu dat, khiln cho tac pham van hoc trd nen co dong, ham sue.

Cap do dau tien ciia bieu tupng Id mdu goc - bieu tugng me. Trong Mdu Thugng Ngdn, Nguyin

Xudn Khdnh da sir dung rat thdnh cflng mlu goc - bieu tupng Dat, Tir mau goc nay, nhd van da

phat tndn thdnh mflt hp thdng bilu tupng khac nhdm neu bat su tran trpng, ngai ca ngudi phu nU

vdi nhieu chieu sau y nghia Ddy cung chinh la dieu mang lai chieu sau van hoa - mpt thanh cong

ndi bat ciing nhu siic cudn hdt m^inh m6 ciia tieu thuyet nay.

Tii khoa: Nguyen Xudn Khdnh, Mau Thu0ig Ngdn, lieu thuyet, mdu gde, biiu tugng

MODAU

Tiep noi sy thanh edng eua tieu thuyei HS

Qufi Ly, Mdu Thugng Ngdn (2009) da danh

dau sy ehuyen hudng sang tao eiia nhd van

Nguyen Xuan Khanh tir lieu Ihuyet lieh sir

sang khai thae chat lipu vdn hda Co the noi,

Mdu Thugng Ngdn la euon tieu thuyet hay,

dpc ddo vd c6 chieu sau ve van hda Vipt

Trong ti^u thuydt nay, Nguyen Xuan Khdnh

da di sau khai thdc nhiing dau an van hoa, tin

nguang, tam linh eua ngudi Vipt, Mpt trong

nhung thdnh cdng eiia lieu thuyet chinh Id

vipe su dung bieu tupng CP xua vdi nhirng noi

dung mang dgm tinh dan tpe. Cae bieu tupng

ndy tdn tgi nhu mpt yeu td gdp phan tao nghla

cho tae pham. Khao sdt trong Mdu Thugng

Ngdn, Dat vd Me ed the xem nhu Id vi du tieu

bieu nhat, Bdng su am hieu tudng tan ehieu

sau van hda dan tpc, dudi ngdi biit eiia

Nguyen Xudn Khanh, Dat va Me deu dupe

cap them nhirng tang y nghia, phdn anh y thiic

chung cua nhan Ioai cung nhu chieu sdu vd

thuc tgp the cua dan tpe Viet.

NQI DUNG

Khdi quat ve bilu tirong

Bieu tupng la mpt Ioai tin hipu md trong dd

the hipn mdi lien hp giira eai bieu dgt vd cdi

dupe bieu dat. Theo each ndi eiia T, Todorov,

bieu tupng chi mpt su bidu dgi nhung giiip ta

Tel: 0984 364766

nhan thiic ra nhieu cdi duoc bieu dgt. Vi the,

bieu tuang la co sd de tao ra su li Iran cua npi

dung ra ngodi dang thiic bieu dat cua no.

Mdi quan he giira eai bieu dat vd cdi duoe

bieu dat trong bieu tupng khong phdi Id raoi

quan he qui udc md Id mdi quan hp co Ii do Y

nghia bieu trung, ndi each khac Id nghia eua

eai bieu dat (bieu tuong) khong phai do cong

dong hay cd nhdn ndo dd quy dinh ma duac

nay sinh tren co sd nhiing dae diem ban the

eua nd.

Cap dd dau tien cua bieu tuong, theo

C G.Jung Id eac mau goc (archetype) hay

"bieu tuong rae" "Cac mau goc giong nhu

nhirng nguyen mau ciia cde t ^ hop bieu

tuang an sau trong vd thiic den noi chung trd

thdnh nhu mot can tnic .. Cac raau goc hien

hien ra nhu nhiing cau tnic tam than gan nhu

phd bien, bara sinh hay dupe thira ke, rapt tini

y thitc tap the" [34, tr XXI]. Nhung cau tnic

ay Id cdi ehung eho cd nhan loai "vdn hang

dinh, chu khdng phai nhirng hinh dnh be

ngoai, cd the thay ddi liiy theo cde thdi dai,

cae tpc ngudi va eae ea nhan" [34, tr XXI].

Mpt sd bieu tupng mau goe la dat, nude, mat

trdi, lura.

Trong qua trinh van dpng, chuyen hda vdo

ben Irong ddi song van hda cua tirng dan tpc,

nhirng man goe (bieu tupng me) se sinh ra

mdt he bieu tuong mdi gpi Id nhiing bieu

tuong con. Xuat phdt tir cung rapt mau goe,

191