Truyện ngắn những đứa con trong gia đình

Truyện ngắn “NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH”

của Nguyễn Thi

--------------------------------------------

A PHẦN KIẾN THỨC CƠ BẢN

1/ Vài nét về tác giả Nguyễn Thi ?

- Nguyễn Thi ( 1928- 1968) là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của văn học

miền Nam thời chống Mỹ.Ông quê miền Bắc, nhưng sống gắn bó sâu nặng với

đồng bào miền Nam nên ông là nhà văn của người nông dân Nam Bộ.

- Nguyễn Thi là nhà văn có biệt tài phân tích tâm lý con người, có khả năng thâm

nhập sâu vào nội tâm nhân vật, diễn tả chính xác những quá trình tâm lý tinh vi của

con người.

- Nhân vật tiêu biểu nhất của Nguyễn Thi là những người nông dân Nam Bộ vừa hồn

nhiên, yêu đời; vừa bộc trực, trung hậu; vừa có lòng căm thù giặc sâu sắc, gan dạ,

sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc, vì độc lập tự do của dân tộc.

- Văn Nguyễn Thi vừa giàu chất hiện thực ( với nhiều chi tiết dữ dội của chiến

tranh…) , vừa đằm thắm chất trữ tình , được thể hiện bởi một ngôn ngữ phong phú ,

góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.

- Tác phẩm tiêu biểu : Người mẹ cầm súng( truyện ký) ; Những đứa con trong gia

đình ( tập truyện)…

2/ Hòan cảnh sáng tác, cốt truyện và chủ đề tác phẩm?

- Hòan cảnh sáng tác : Truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” được Nguyễn

Thi viết ngay trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách là

một nhà văn- chiến sĩ ở Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng ( tháng 2 /1966). Sau

được in trong Truyện và kí, NXB Văn học Giải phóng , 1978.

- Cốt truyện : Tóm tắt theo nhân vật chính là Việt

+ Việt và Chiến là hai chị em sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân Nam

Bộ có truyền thống yêu nước- căm thù giặc.Cả hai chị em đã tình nguyện tham gia

vào bộ đội để đánh giặc trả thù cho ba má và quê hương.

+ Trong một trận chiến đấu ở rừng cao su với bọn Mỹ,Việt tiêu diệt một xe bọc thép

của địch nhưng cậu bị thương khắp người, hai mắt không nhìn thấy gì.Lúc tỉnh,

Vịêt cố lết từng đọan để tìm đồng đội. Nhiều lúc, quá yếu sức, Việt đã thiếp đi.

+ Những lúc thiếp đi, Việt lại như gặp lại từng người thân trong gia đình : Ông nội

bị lính tổng phòng bắn chết.Bà nội bị bọn lính đánh,bệnh rồi chết.Ba má Vịêt tham

gia cách mạng cũng đã hy sinh. Trong gia đình chỉ còn chú Năm và ba chị em

Chiến, Vịêt và thằng Út em.Đặc biệt , những hình ảnh thân thương của má, chị

Chiến và chú Năm cứ hiện lên rõ mồn một qua dòng hồi tưởng của Việt .

+ Cuối cùng, đến ngày thứ 3, các anh trong đơn vị đã tìm được Việt.Cậu được đưa

về điều trị ở bệnh xá dã chiến và sức khỏe Vịêt đã hồi phục. Việt nhớ chị Chiến và

muốn viết thư thăm chị theo lời giục của các anh em trong đơn vị.

- Chủ đề : Thông qua câu chuyện về những người con trong một gia đình nông dân

Nam Bộ có truyền thống yêu nước căm thù giặc, nhà văn đã khẳng định :chính sự gắn

bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình với tình yêu nước; giữa truyền thống gia đình

với truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Vịêt

Nam, dân tộc Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

3/ Tình huống truyện của truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” ?

- Truyện được kể theo dòng nội tâm của nhân vật Việt khi Vịêt bị rơi vào một tình

huống đặc biệt : trong một trận đánh, Vịêt bị thương nặng và thất lạc đơn vị, phải nằm lại

giữa chiến trường.Nhiều lần Việt ngất đi, tỉnh lại . Và giữa những cơn ngất đi tỉnh lại ấy

của Vịêt, hình ảnh những người thân trong gia đình cứ hiện lên trong tâm trí Việt.

 Tình huống truyện dẫn đến một cách trần thuật riêng của thiên truyện theo dòng ý

thức của nhân vật.

4/ Phương thức trần thuật và tác dụng của phương thức trần thuật ấy trong tác phẩm

“Những đứa con trong gia đình”?

- Phương thức trần thuật trong “Những đứa con trong gia đình” : Truyện được trần

thuật chủ yếu qua dòng hồi tưởng miên man, đứt nối của nhân vật Vịêt khi anh bị thương

phải nằm lại ở chiến trường.

 Đây là lối trần thuật theo ngôi thứ ba của người kể chuyện, nhưng cách nhìn và lời

kể theo giọng điệu của nhân vật.

- Tác dụng của phương thức trần thuật này :

+ Làm cho câu chuyện dù không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn .Tác phẩm

đậm chất trữ tình, tự nhiên vì được kể bằng con mắt.,tấm lòng và ngông ngữ, giọng điệu

của nhân vật.

+ Tạo điều kiện cho nhà văn thâm nhập sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật để dẫn dắt

câu chuyện.

+ Diễn biến câu chuyện linh họat, không phụ thuộc vào trật tự thời gian tự nhiên, có thể

xáo trộn không gian với thời gian, từ những chi tiết ngẫu nhiêncủa hiện thực chiến trường

mà gợi nên những dòng hồi tưởng, liên tưởng phong phú , bất ngờ song vẫn hợp lý : quá

khứ khi gần, khi xa, chuyện này bắt sang chuyện nọ…

 Trần thuật theo dòng hồi tưởng khiến câu chuyện về Những đứa con trong gia

đình vốn được hình thành từ chuỗi những chuyện tưởng chừng như rời rạc, vụn vặt

… trở nên mạch lạc, sáng rõ. Các nhân vật hiện lên vừa cụ thể rõ nét; vừa tiêu

biểu cho những thế hệ người nông dân Nam Bộ và cho cả dân tộc ta trong kháng

chiến chống ngoại xâm…

5/Theo em, tư tưởng chủ đề của tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” được bộc

lộ ở đọan văn nào trong tác phẩm? Nội dung tư tưởng đó là gì?

- Trong truyện “Những đứa con trong gia đình”, qua lời chú Năm, nhà văn đã bộc lộ

một tư tưởng sâu sắc : “Chú thường ví chuyện gia đình ta nó cũng dai như sông, để rồi

chú sẽ chia cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó.Chú kể chuyện con sông nào ở nước

ta cũng đẹp, lắm nước bạc, nhiều phù sa, vườn ruộng mát mẻ cũng sinh ra từ đó, lòng tốt

con người cũng sinh ra từ đó. Trăm sông đổ về một biển , con sông của gia đình ta cũng

chảy về biển; mà biển thì rộng lắm, chị em Việt lớn lên rồi sẽ biết, rộng bằng cả nước ta

và ra ngoài nước ta”.

- Nội dung tư tưởng của tác phẩm qua đọan văn: hình ảnh dòng sông là truyền

thống gia đình liên tục chảy , từ đời này sang đời khác, thế hệ này tiếp nối thế hệ kia.

Mỗi người, mỗi thế hệ trên dòng sông ấy có vị trí của mình, nhưng đều cùng gìn giữ,

nối tiếp nhau để dòng mạch không bao giờ đứt .Chính sự gắn bó sâu nặng giữa tình

cảm gia đình với tình yêu nước; giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân

tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Vịêt Nam, dân tộc Việt

Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

6/ Ý nghĩa sâu xa của tư tưởng dòng sông gia đình chảy ra biển?