Tổng hợp trả lời câu hỏi các chương trong sách Triết học Cao học Kinh tế Hồ Chí Minh

TRẢ LỜI CÂU HỎI TRIẾT HỌC LỚP ĐÊM 1 K20

Câu 5.2: Anh/Chị hãy phân tích những thành tựu và hạn chế của các hình thức thế giới quan duy vật trước

C.Mác.................................................................................................................................................................4

Câu 5.3: Anh/Chị hãy phân tích nội dung & bản chất của chủ nghĩa duy vật biện chứng với tính cách là hạt

nhân lý‎ luận của thế giới quan khoa học............................................................................................................4

Câu 5.4: Anh/Chị hãy phân tích cơ sở lý‎ luận, nêu ra các yêu cầu phương pháp luận của nguyên tắc khách

quan của chủ nghĩa duy vật biện chứng. Đảng Cộng sản Việt Nam đã và đang vận dụng nguyên tắc này như

thế nào vào sự nghiệp cách mạng hiện nay ở nước ta?......................................................................................5

Câu 5.5: Đảng ta khẳng định: “Mọi đường lối, chủ trương của Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy

luật khách quan”. Anh/ Chị hãy chỉ ra và phân tích cơ sở triết học của khẳng định đó. ...................................7

Câu 5.6: Bằng lý‎ luận thực tiễn, hãy chứng minh rằng: ý‎ thức con người không chỉ phản ánh thế giới mà còn

góp phần sáng tạo ra thế giới..............................................................................................................................8

Câu 5.7: Anh/Chị hãy phân tích nội dung và ý‎ nghĩa triết học câu nói của C.Mác: “Vũ khí của sự phê phán

cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực

lượng vật chất; nhưng lý‎ luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần chúng”. 8

Câu 5.8: Bằng lý‎ luận và thực tiễn, Anh/Chị hãy chứng minh rằng: “Trong mọi thời đại, những tư tưởng của

giai cấp thống trị là những tư tưởng thống trị. Điều đó có nghĩa là giai cấp nào là lực lượng vật chất thống trị

trong xã hội thì cũng là lực lượng tinh thần thống trị trong xã hội”..................................................................9

Câu 6.1: ...........................................................................................................................................................10

Anh/Chị hãy trình bày khái quát các hình thức lịch sử của phép biện chứng?................................................10

Câu 6.2: Anh/Chị hãy nêu những yêu cầu phương pháp luận và phân tích cơ sở lý‎ luận của nguyên tắc toàn

diện. Việc tuân thủ nguyên tắc này sẽ khắc phục được những hạn chế gì trong hoạt động nhận thức và họat

động thực tiễn?.................................................................................................................................................11

Câu 6.3: Anh chị hãy phân tích cơ sở lý‎ luận và yêu cầu phương pháp luận của nguyên tắc phát triển? Việc

tuân thủ nguyên tắc này sẽ khắc phục được những hạn chế gì trong họat động nhận thực và thực tiễn.........12

Câu 6.4: Anh/Chị hãy phân tích nội dung quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập và vạch ra ý‎

nghĩa phương pháp luận của nó........................................................................................................................13

Câu 6.5: Anh/Chị hãy phân tích nội dung quy luật những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất

và ngược lại, và vạch ra ý‎ nghĩa phương pháp luận của nó. ...........................................................................14

Câu 6.6: Anh/Chị hãy phân tích nội dung quy luật phủ định của phủ định và vạch ra ý‎ nghĩa phương pháp

luận của nó. (xem thêm SGK phần 3.3 trang 76).............................................................................................15

Câu 6.7: Bằng lý‎ luận và thực tiễn. Anh chị hãy chứng minh rằng cuộc đấu tranh giữa cái cũ và cái mới luôn

là quá trình khó khăn, lâu dài, phức tạp, cái mới có thể thất bại tạm thời ......................................................16

Câu 6.8: Anh/Chị hãy giải thích câu nói của V.I.Lênin: “Có thể định nghĩa vắn tắt phép biện chứng là học

thuyết về sự thống nhất của các mặt đối lập. Như thế là nắm được hạt nhân của phép biện chứng, nhưng điều

đó đòi hỏi phải có sự giải thích và một sự phát triển thêm”.............................................................................16

Câu 6.9: Cơ sở nào để khẳng định nguyên tắc lịch sử - cụ thể là “linh hồn” phương pháp luận của triết học

Mác – Lênin? Nêu những yêu cầu cơ bản của nguyên tắc lịch sử - cụ thể......................................................18

Câu 6.10: Phép biện chứng tư duy, tư duy biện chứng là gì? Mối quan hệ giữa chúng?................................18

Câu 7.1: Anh/Chị hãy phân tích câu nói của V.I.Lênin: “Quan điểm về đời sống, về thực tiễn là quan điểm

thứ nhất và cơ bản của lý‎ luận nhận thức”. .....................................................................................................19

Câu 7.2: Phân tích những yêu cầu cơ bản của nguyên tắc thống nhất giữa lý‎ luận và thực tiễn ....................20

Câu 7.3: Dựa vào những yêu cầu của nguyên tắc thống nhất giữa thực tiễn và lý‎ luận, phân tích câu nói của

Mác: “Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất

chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất, nhưng lý‎ luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó

thâm nhập vào quần chúng”.............................................................................................................................21

Câu 7.4: Vận dụng lý‎ luận vào thực tiễn, V.I.Lênin nhận xét: “Thực tiễn cao hơn nhận thức (lý‎ luận), vì nó

có ưu điểm không những của tính phổ biến, mà cả tính hiện thực trực tiếp”. Anh/Chị hãy phân tích nhận xét

trên....................................................................................................................................................................22

Câu 7.5: Anh/Chị hãy nêu ra những nguyên nhân cơ bản của bệnh kinh nghiệm và bệnh giáo điều. Để khắc

phục triệt để bệnh kinh nghiệm và bệnh giáo điều, chúng ta cần phải quán triệt nguyên tắc nào trong triết học

Mác – Lênin? Phân tích các yếu tố cơ bản của nguyên tắc đó.........................................................................23

1

Câu 8.1: Anh/Chị hãy phân tích những tiền đề xuất phát mà C.Mác dựa vào để xây dựng lý‎ luận hình thái

kinh tế - xã hội..................................................................................................................................................24

Câu 8.2: Anh/ chị hãy phân tích nội dung cơ bản của quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ

phát triển của lực lượng sản xuất. Đảng ta đã vận dụng quy luật này như thế nào vào quá trình xây dựng

CNXH ở nước ta hiện nay?..............................................................................................................................24

Câu 8.3: Anh/Chị hãy phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Đảng

ta đã vận dụng mối quan hệ biện chứng này như thế nào vào quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta

hiện nay............................................................................................................................................................26

Câu 8.4: Anh chị hãy phân tích tư tưởng của Mac: “Sự phát triển hình thái kinh tế XH là quá trình lịch sử tự

nhiên”...............................................................................................................................................................28

Câu 8.5: Anh/Chị hãy phân tích ý‎ nghĩa lý‎ luận và thực tiễn của học thuyết hình thái kinh tế - xã hội..........28

Cau 8.6: Anh/Chị hãy phân tích Con đường đi lên CNXH ở Việt Nam hiện nay:.........................................29

Câu 11.1: Anh/Chị hãy trình bày tóm tắt một số quan điểm tiêu biểu về con người trong lịch sử triết học

trước Mác.........................................................................................................................................................31

Câu 11.2: Anh/Chị hãy phân tích quan điểm của triết học Mac-Lênin về bản chất con người và về vấn đề

giải phóng con người. ......................................................................................................................................33

Câu 11.3: Trình bày những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về con người..................................35

CÂU 11.4: Anh/Chị hãy trình bày những mục tiêu, nhiệm vụ và nội dung cơ bản của việc xây dựng con

người Việt Nam đáp ứng yêu cầu của giai đoạn cách mạng hiện nay.............................................................35

2

Câu 5.1: Thế giới quan là gì? Anh/chị hãy phân tích và so sánh các hình thức cơ bản của nó.

THẾ GIỚI QUAN là hệ thống tổng quát những quan điểm của con người về thế giới (toàn bộ sự vật và hiện

tượng thuộc tự nhiên và xã hội), về vị trí con người trong thế giới đó và về những quy tắc xử sự do con người

đề ra trong thực tiễn xã hội. TGQ có cấu trúc phức tạp, gồm nhiều yếu tố trong đó có hạt nhân là tri thức.

Trong TGQ, những quan điểm triết học, khoa học, chính trị, đạo đức, thẩm mĩ và đôi khi cả quan điểm tôn

giáo đóng vai trò quan trọng nhất. Tính chất và nội dung của TGQ được quyết định chủ yếu bởi những quan

điểm triết học. Vấn đề chủ yếu trong một TGQ cũng đồng nhất với vấn đề cơ bản của triết học (chủ yếu là

quan hệ giữa ý‎ thức và vật chất). Tuỳ theo cách giải quyết vấn đề này mà người ta phân chia ra hai loại TGQ

cơ bản: duy vật và duy tâm. TGQ có tính chất lịch sử vì TGQ phản ánh sự tồn tại vật chất và tồn tại xã hội, phụ

thuộc vào chế độ xã hội và trình độ hiểu biết, đặc biệt là khoa học của từng thời kì lịch sử. Trong xã hội có giai

cấp, TGQ mang tính giai cấp; về nguyên tắc, TGQ của giai cấp thống trị là TGQ thống trị; nó chi phối xã hội

và lấn át TGQ của các giai cấp khác. TGQ không những là sự tổng hợp lí luận và ý‎ nghĩa nhận thức, mà còn

rất quan trọng về mặt thực tiễn; nó làm kim chỉ nam cho hành động của con người.

TGQ laø “laêng kính” ñeå CN nhìn nhaän TG, caåm nang höôùng daãn cuoäc soáng; töùc chöùc naêng chính TGQ

ñònh höôùng hoïat ñoäng nhaän thöùc & thöïc tieãn cho CN trong TG maø hoï ñang soáng

Caùc hình thöùc cô baûn cuûa TGQ

 TGQ thaàn thoaïi

 Chöùa ñaày hình töôïng hoang ñöôøng hoaø quyeän trong lyù trí ngaây thô cuûa CN ng.thuyû

moâng muïi, coá truy tìm coäi nguoàn cuûa mình trong nhöõng töôûng töôïng vieãn voâng.

 Theå hieän qua caùc huyeàn thoaïi.

 TGQ toân giaùo

 Döïa treân nieàm tin maõnh lieät vaøo söùc maïnh cuûa caùc löïc löôïng sieâu nhieân, thaàn

thaùnh chi phoái GTN, traàn tuïc (CN).

 Theå hieän qua giaùo lyù (haït nhaân lyù luaän) & caùc nghi thöùc, tín ngöôõng (suøng baùi löïc

löôïng sieâu nhieân).

 Vôùi nieàm tin (cao hôn lyù trí), TGQ toân giaùo vöøa phaûn aùnh söï ngheøo naøn cuûa hieän

thöïc vöøa ph.khaùng choáng laïi söï ngheøo naøn aáy; noù höôùng CN ñeán TG hoaøn thieän,

hoaøn myõ sau khi cheát. Noù laø nhu caàu TT cuûa moät boä phaän nh.daân.

 Taát caû moïi toân giaùo chaúng qua chæ laø söï phaûn aùnh hö aûo – vaøo trong ñaàu oùc cuûa CN

– nhöõng löïc löôïng ôû beân ngoaøi chi phoái cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa hoï; chæ laø söï

phaûn aùnh trong ñoù nhöõng löïc löôïng ôû traàn theá ñaõ mang hình thöùc nhöõng löïc löôïng

sieâu traàn theá” [AÊngghen].

 “Söï baát löïc cuûa GC bò boùc loät trong cuoäc ñaáu tranh choáng boïn boùc loät taát nhieân ñeû

ra loøng tin vaøo moät cuoäc ñôøi toát ñeïp ôû TG beân kia, cuõng gioáng nhö söï baát löïc cuûa

CN daõ man trong cuoäc ñaáu tranh choáng thieân nhieân ñaõ ñeû ra loøng tin vaøo thaàn

thaùnh, ma quyû, vaøo nhöõng pheùp maàu, v.v.” [Leânin]…

 TGQ trieát hoïc

 Heä thoáng quan ñieåm, quan nieäm cuûa CN veà TG, veà baûn thaân, cuoäc soáng & vò trí

cuûa CN trong TG aáy.

 Xuaát hieän khi nhaän thöùc cuûa CN ñaït ñöôïc trình ñoä cao (tröøu töôïng - khaùi quaùt) &

XH coù nhu caàu chæ ñaïo cuoäc soáng baèng tö töôûng.

 Theå hieän qua heä thoáng caùc phaïm truø (lyù luaän).

 TH laø haït nhaân lyù luaän cuûa TGQ [TH ñoàng nhaát vôùi TGQ TH; Coøn TGQ TH bao

goàm TGQDV vaø TGQDT].

 Khi phaân bieät theá giôùi quan trieát hoïc vôùi theá giôùi quan khaùc, C.Maùc vieát: “… caùc vò

höôùng veà tình caûm, trieát hoïc höôùng veà lyù trí; caùc vò nguyeàn ruûa, than vaõn, trieát hoïc

daïy baûo; caùc vò höùa heïn thieân ñöôøng vaø toaøn boä theá giôùi, trieát hoïc khoâng höùa heïn

gì caû ngoaøi chaân lyù; caùc vò ñoøi hoûi tin töôûng tín ngöôõng cuûa caùc vò, trieát hoïc khoâng

3