tin học căn bản phần 1

1

BÀI 1:NH頴NG KHÁI NI烏M C愛 B謂N

I. Khái ni羽m chung

1.1. Khái ni羽m v隠 tin h丑c

Tin h丑c là ngành khoa h丑c công ngh羽 nghiên c泳u các ph逢挨ng pháp, các quá trình x穎 lý thông tin m瓜t cách

t詠 đ瓜ng d詠a trên các ph逢挨ng ti羽n k悦 thu壱t mà ch栄 y院u là máy tính đi羽n t穎.

1.2. Các l┄nh v詠c c栄a tin h丑c

• Ph亥n c泳ng: G欝m nh英ng đ嘘i t逢嬰ng v壱t lý h英u hình nh逢 vi m衣ch, b違n m衣ch in, dây cáp n嘘i m衣ch

đi羽n, b瓜 nh噂, màn hình, máy in, thi院t b鵜 đ亥u cu嘘i, ngu欝n nuôi,...Ph亥n c泳ng th詠c hi羽n các ch泳c n<ng x穎

lý thông tin c挨 b違n 荏 m泳c th医p nh医t t泳c là các tín hi羽u nh鵜 phân {0,1}

• Ph亥n m隠m: Là các ch逢挨ng trình (program) đi隠u khi吋n các ho衣t đ瓜ng ph亥n c泳ng c栄a máy vi tính

và ch雨 đ衣o vi羽c x穎 lý d英 li羽u. Ph亥n m隠m c栄a máy tính đ逢嬰c chia làm hai lo衣i: Ph亥n m隠m h羽

th嘘ng(System software) và ph亥n m隠m 泳ng d映ng( Applications software). Ph亥n m隠m h羽 th嘘ng khi đ逢嬰c

đ逢a vào b瓜 nh噂 chính, nó ch雨 đ衣o máy tính th詠c hi羽n các công vi羽c. Ph亥n m隠m 泳ng d映ng là các

ch逢挨ng trình đ逢嬰c thi院t k院 đ飲 gi違i quy院t m瓜t bài toán hay m瓜t v医n đ隠 c映 th吋 đ吋 đáp 泳ng m瓜t nhu c亥u

riêng trong m瓜t s嘘 l┄nh v詠c.

Máy tính cá nhân PC( Personal Computer). Theo đúng tên g丑i c栄a nó là máy tính có th飲 s穎 d映ng b荏i

riêng m瓜t ng逢運i.

1.3. A挨n v鵜 l逢u tr英 thông tin:

A挨n v鵜 bé nh医t dùng đ吋 l逢u tr英 thông tin là bit. L逢嬰ng thông tin ch泳a trong 1 bit là v瑛a đ栄 đ吋 nh壱n bi院t

m瓜t trong 2 tr衣ng thái có xác su医t xu医t hi羽n nh逢 nhau.Trong máy vi tính tu┻ theo t瑛ng ph亥n m隠m, t瑛ng ngôn

ng英 mà các s嘘 khi đ逢a vào máy tính có th吋 là các h羽 c挨 s嘘 khác nhau, tuy nhiên m丑i c挨 s嘘 khác nhau đ隠u

đ逢嬰c chuy吋n thành h羽 c挨 s嘘 2 ( h羽 nh鵜 phân). T衣i m厩i th運i đi吋m trong 1 bit ch雨 l逢u tr英 đ逢嬰c ho員c là ch英 s嘘 0

ho員c là ch英 s嘘 1. T瑛 bit là t瑛 vi院t t逸t c栄a Binary Digit (Ch英 s嘘 nh鵜 phân).

Trong tin h丑c ta th逢運ng dùng m瓜t s嘘 đ挨n v鵜 b瓜i c栄a bit sau đây:

tên g丑i Vi院t t逸t Giá tr鵜

Byte

Kilobyte

Megabyte

Gigabyte

B

KB

MB

GB

8 bit

1024 bytes = 210B

1024KB = 210KB

1024MB = 210MB

II. H羽 Ai隠u Hành MS-DOS

2.1. H羽 đi隠u hành là gì?

H羽 đi隠u hành là ph亥n m隠m quan tr丑ng nh医t cho máy tính đi羽n t穎 có nhi羽m v映 đi隠u khi吋n m丑i ho衣t

đ瓜ng c挨 s荏 c栄a máy tính, giúp ph亥n m隠m c栄a ng逢運i s穎 d映ng có th吋 ch衣y đ逢嬰c trên máy tính. Các h羽

đi隠u hành thông d映ng: MS-DOS, Windows, Unix, Linux, OS/2, Macintosh …

2.2. H羽 đi隠u hành MS - DOS

MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) là h羽 đi隠u hành(HAH) c栄a t壱p đoàn kh鰻ng l欝 Microsoft. Phiên b違n

đ亥u tiên c栄a MS-DOS đ逢嬰c vi院t n<m 1981.

MS-DOS là HAH đ挨n nhi羽m (t衣i m瓜t th運i đi吋m ch雨 ch衣y đ逢嬰c m瓜t trình 泳ng d映ng).

MS-DOS giao di羽n v噂i ng逢運i s穎 d映ng thông qua dòng l羽nh.

2

2.3. Kh荏i đ瓜ng h羽 th嘘ng:

A吋 kh荏i đ瓜ng h羽 th嘘ng, Chúng ta ph違i có m瓜t đ┄a m隠m g丑i là đ┄a h羽 th嘘ng ho員c đ┄a c泳ng đ逢嬰c cài đ員t 鰻 đ┄a

C là đ┄a h羽 th嘘ng. A┄a h羽 th嘘ng ch泳a các ch逢挨ng trình h衣t nhân c栄a h羽 đi隠u hành DOS. Ít nh医t trên đ┄a ph違i có

các t壱p tin IO.SYS, MSDOS.SYS và COMMAND.COM.

Chúng ta có th吋 kh荏i đ瓜ng MS-DOS b茨ng các cách sau:

TH1: Kh荏i đ瓜ng t瑛 鰻 đ┄a c泳ng ta ch雨 vi羽c b壱t công t逸c đi羽n c栄a máy tính (Power).

TH2: Kh荏i đ瓜ng t瑛 鰻 đ┄a m隠m: đ員t đ┄a kh荏i đ瓜ng vào giá đ叡 c栄a 鰻 đ┄a m隠m và b壱t công t逸c đi羽n.

TH3: Kh荏i đ瓜ng t瑛 HAH Windows 98: Start/ Run/ Command/OK

TH4: Kh荏i đ瓜ng t瑛 HAH Windows 2000/ XP: Start/ Run/ CMD/ OK

Kh荏i đ瓜ng l衣i h羽 th嘘ng:

Ta ch丑n 1 trong các cách sau:

- 遺n nút Reset trên kh嘘i h羽 th嘘ng ( kh荏i đ瓜ng nóng).

- Dùng t鰻 h嬰p phím CTRL + ALT + DEL (kh荏i đ瓜ng nóng).

- Khi 2 cách này không có tác d映ng, chúng ta ph違i t逸t công t逸c kh嘘I h羽 th嘘ng và ch運 kho違ng 1 phút r欝i kh荏i

đ瓜ng l衣i ( kh荏i đ瓜ng ngu瓜i)

2.4. T壱p tin (File):

T壱p tin (hay còn g丑i là T羽p) là hình th泳c, đ挨n v鵜 l逢u tr英 thông tin trên đ┄a c栄a H羽 đi隠u hành.

T羽p g欝m có tên t羽p và ph亥n m荏 r瓜ng (Ph亥n m荏 r瓜ng dùng đ吋 nh壱n bi院t t羽p đó do ch逢挨ng trình nào t衣o ra

nó).

TênT羽p tin đ逢嬰c vi院t không quá 8 ký t詠 và không có d医u cách, + , - ,* , / . Ph亥n m荏 r瓜ng không quá 3 ký t詠

và không có d医u cách. Gi英a tên và ph亥n m荏 r瓜ng cách nhau b荏i d医u ch医m (.).

T壱p tin có th吋 là n瓜i dung m瓜t b泳c th逢, công v<n, v<n b違n, h嬰p đ欝ng hay m瓜t t壱p h嬰p ch逢挨ng trình.

Ví dぴ:

COMMAND.COM Ph亥n tên t羽p là COMMAND còn ph亥n m荏 r瓜ng là COM

MSDOS.SYS Ph亥n tên t羽p là MSDOS còn ph亥n m荏 r瓜ng là SYS

BAICA.MN Ph亥n tên t羽p là BAICA còn ph亥n m荏 r瓜ng là MN

THO.TXT. Ph亥n tên t羽p là THO còn ph亥n m荏 r瓜ng là TXT

Ng逢運i ta th逢運ng dùng đuôi đ吋 bi吋u th鵜 các ki吋u t壱p tin. Ch鰯ng h衣n t羽p v<n b違n th逢運ng có đuôi DOC, TXT,

VNS, ...

T羽p l羽nh th逢運ng có đuôi COM, EXE

T羽p d英 li羽u th逢運ng có đuôi DBF, ...

T羽p ch逢挨ng trình th逢運ng có đuôi PRG, ...

T羽p hình 違nh th逢運ng có đuôi JPG, BMP...

2.5. Th逢 m映c và cây th逢 m映c

A吋 có th吋 t鰻 ch泳c qu違n lý t嘘t t壱p tin trên đ┄a ng逢運i ta l逢u các t壱p tin thành t瑛ng nhóm và l逢u trong t瑛ng ch厩

riêng g丑i là th逢 m映c.

M厩i th逢 m映c đ逢嬰c đ員c tr逢ng b荏i 1 tên c映 th吋, quy t逸c đ員t tên th逢 m映c gi嘘ng nh逢 tên t羽p. Các th逢 m映c có th吋

đ員t l欝ng trong nhau và t衣o thành m瓜t cây th逢 m映c.

Trong th逢 m映c có th吋 t衣o ra các th逢 m映c con và c泳 ti院p t映c nhau do đó d磯n đ院n s詠 hình thành mじt cây th⇔

mつc trên đ┄a. Nh逢 v壱y các th逢 m映c b衣n t衣o ra có th吋 là th逢 m映c c医p1 hay th逢 m映c 2 ...

Th⇔ mつc gぐc là th逢 m映c do đ鵜nh d衣ng đ┄a t衣o ra và chúng ta không th吋 xoá đ逢嬰c. M厩i đ┄a ch雨 có m瓜t th逢

m映c g嘘c, t瑛 đây ng逢運i s穎 d映ng t衣o ra các th逢 m映c con. Ký hi羽u th逢 m映c g嘘c là d医u (\).

3

Ví d映 : Cây th逢 m映c

Trong đó C:\>_ là th逢 m映c g嘘c. Sau đó là đ院n các th逢 m映c con các c医p và các t羽p.

Th⇔ mつc hiうn hành là th逢 m映c đang đ逢嬰c m荏, và con tr臼 đang nhâp nháy ch運 l羽nh.

Khi th詠c thi, DOS s胤 tìm ki院m và thi hành 荏 th逢 m映c hi羽n hành tr逢噂c, sau đó m噂i tìm các th逢 m映c và 鰻 đ┄a

đ逢嬰c ch雨 ra.

A⇔ぜng dｄn.

Khi c亥n tác đ瓜ng đ院n m瓜t th逢 m映c ho員c t壱p tin ta ph違i ch雨 ra v鵜 trí c栄a th逢 m映c hay t壱p tin đó 荏 trên đ┄a hay là

ph違i ch雨 ra đ逢運ng d磯n, tên đ逢運ng d磯n c栄a th逢 m映c ho員c t壱p tin tác đ瓜ng t噂i.

Ví d映:

Mu嘘n truy xu医t t噂i t羽p d英 li羽u kyson.txt 荏 cây th逢 m映c trên ta ph違i ti院n hành ch雨 ra đ逢運ng d磯n nh逢 sau;

C:\>Nghean\kyson.txt

Ký t詠 đ衣i di羽n * và ?

Ký tば đＴi diうn *: Nó có th吋 đ泳ng trong ph亥n tên chính hay ph亥n tên m荏 r瓜ng c栄a t壱p tin, nó đ泳ng 荏 v鵜 trí nào

s胤 đ衣i di羽n cho kí t詠 đó ho員c nhóm ký t詠 t瑛 v鵜 trí đó đ院n kí t詠 sau nó.

Ví dぴ:

C:\>_NGHEAN\A*B.DOC : Ngh┄a là ch雨 ra t医t c違 các t羽p có trong th逢 m映c NGHEAN có ph亥n m荏 r瓜ng là

DOC mà có tên b逸t đ亥u b茨ng kí t詠 A và k院t thúc b茨ng kí t詠 B

C:\>_NGHEAN\*.* : Ngh┄a là ch雨 ra t医t c違 các t羽p có trong th逢 m映c NGHEAN

C:\>_NGHEAN\*.TXT : Ngh┄a là ch雨 ra t医t c違 các t羽p có trong th逢 m映c NGHEAN mà có ph亥n m荏 r瓜ng là

TXT

Ký tば đＴi diうn ?: Nó có th吋 đ泳ng trong ph亥n tên chính hay ph亥n tên m荏 r瓜ng c栄a t壱p tin, nó đ泳ng 荏 v鵜 trí nào

s胤 đ衣i di羽n cho 1 ký t詠 t衣i v鵜 trí đó.

Ví dぴ:

C:\>_?.TXT : Ngh┄a là mu嘘n ch雨 ra Các t羽p có trong 鰻 đ┄a C mà có ph亥n tên ch雨 là m瓜t kí t詠 b医t k┻ và có ph亥n

m荏 r瓜ng là TXT

2.6. 蔚 đ┄a

Bao g欝m :

ご đ┄a mｚm - g丑i là 鰻 đ┄a A: A┄a m隠m có dung l逢嬰ng 1,44 MB.

ご đ┄a cとng - Th逢運ng là 鰻 C,D,E...: và nó n茨m 荏 trong thùng máy, th逢運ng có dung l逢嬰ng l噂n g医p nhi隠u l亥n

so v噂i đ┄a m隠m.

ご đ┄a CD - Là dùng đ吋 đ丑c các đ┄a quang. A┄a quang th逢運ng có dung l逢嬰ng vài tr<m MB.

2.7.M瓜t s嘘 l羽nh n瓜i trú và l羽nh ngo衣i trú

1. Lざnh nとi trú:

L羽nh n瓜i trú là lo衣i l羽nh l逢u th逢運ng tr詠c trong b瓜 nh噂 trong c栄a máy tính. Nó đ逢嬰c n衣p vào khi n衣p h羽 đi隠u

4

hành.

Chúng ta th逢運ng g員p m瓜t s嘘 l羽nh n瓜i trú sau:

Lうnh xem danh sách th⇔ mつc và tｆp tin : DIR

Lうnh tＴo lｆp th⇔ mつc: MD

Lうnh huぴ bぎ th⇔ mつc rざng: RD

Lうnh chuyあn đごi th⇔ mつc: CD

Lうnh thay đごi dＸu nhｈc lうnh : PROMPT

Lうnh tＴo lｆp tうp tin: COPY CON

Lうnh đごi tên tｆp tin: REN

Lうnh sao chép tｆp tin: COPY

Lうnh hiあn thお nじi dung tうp tin: TYPE

Lうnh xoá tｆp tin: DEL

Lうnh xoá màn hinh: CLS

Lうnh sぬa đごi giぜ cてa hう thぐng: TIME

Lうnh sぬa đごi ngày cてa hう thぐng : DATE

Lうnh hぎi nhãn đ┄a: VOL

Lうnh xem phiên bＶn cてa DOS: VER

2. Lうnh ngoＴi trú:

L羽nh ngo衣i trú là l羽nh n茨m trong b瓜 nh噂 ngoài. Mu嘘n th詠c hi羽n các l羽nh ngo衣i trú thì bu瓜c trên đ┄a ph違i có các

t羽p này. N院u không có thì ph違i COPY vào đ吋 th詠c hi羽n.

Chúng ta th逢運ng g員p m瓜t s嘘 l羽nh ngo衣i trú sau:

Lうnh đｐt nhãn đ┄a: LABEL

Lうnh hiあn thお cây th⇔ mつc: TREE

Lうnh tＴo khuôn cho đ┄a (đ鵜nh d衣ng đ┄a): FORMAT

Lうnh kiあm tra đ┄a: CHKDSK

Lうnh gán thuじc tính :ATTRIB

Lうnh in: PRINT

Lうnh khôi phつc tうp đã bお xoá: UNDELETE

BÀI 2: CÁC L烏NH H烏 AI陰U HÀNH C曳A MS- DOS

I. Các l羽nh n瓜i trú

L羽nh n瓜i trú là nh英ng l羽nh thi hành nh英ng ch泳c n<ng c栄a HAH, th逢運ng xuyên đ逢嬰c s穎 d映ng, đ逢嬰c l逢u

tr英 vào b瓜 nh噂 c栄a máy tính t瑛 khi kh荏i đ瓜ng và th逢運ng trú 荏 trong đó cho t噂i khi t逸t máy.

Cách vi院t chung:

[] []

1.1. M瓜t s嘘 l羽nh v隠 h羽 th嘘ng

. L羽nh xem và s穎a ngày: DATE

Current Date is Sat 02-04-2000

Enter new Date (mm-dd-yy)

Lúc này có hai tu┻ ch丑n

N院u không thay đ鰻i ngày gi運 gõ Enter

N院u s穎a ngày hi羽n hành 荏 dòng m瓜t thì s穎a theo khuôn m磯u (tháng -ngày-n<m).

B衣n hãy thay đ鰻i ngày l衣i cho máy tính ví d映 31/07/2004.

. L羽nh xem và s穎a gi運: TIME