Tín dụng xanh, ngân hàng xanh hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam

BAN CHỈ ĐẠO

TT Họ tên Cơ quan công tác Vai trò

1 ThS. Phạm Thanh Hà Phó Thống đốc

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Trưởng ban

2 ThS. Nguyễn Thị Thanh Bình Phó Tổng Biên tập phụ trách

Tạp chí Ngân hàng Phó ban

3 ThS. Nguyễn Thanh Nghị

Phó Tổng Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Phó ban

BAN TỔ CHỨC

TT Họ tên Cơ quan công tác Vai trò

1 ThS. Nguyễn Thị Thanh Bình Phó Tổng Biên tập phụ trách

Tạp chí Ngân hàng Trưởng ban

2 ThS. Nguyễn Thanh Nghị

Phó Tổng Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Phó ban

3 ThS. Trần Kim Oanh

Trưởng ban

Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

4 ThS. Trịnh Thị Thu Phương

Phó Trưởng ban

Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

5 ThS. Nguyễn Thị Duyên

Phó Trưởng phòng

Phòng Phát hành - Quảng cáo

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

6 ThS. Trần Thị Hiền

Phó Trưởng phòng

Phòng Tạp chí điện tử

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

7 Phạm Đăng Thuận

Trưởng phòng

Phòng Tổng hợp

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

8 Phí Thị Hồng Hoa

Phó Trưởng phòng

Phòng Tài chính - Kế toán

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

BAN BIÊN TẬP

TT Họ tên Cơ quan công tác Vai trò

1 ThS. Nguyễn Thị Thanh Bình Phó Tổng Biên tập phụ trách

Tạp chí Ngân hàng Trưởng ban

2 ThS. Nguyễn Thanh Nghị

Phó Tổng Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Phó ban

3 ThS. Trần Kim Oanh

Trưởng ban

Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

4 ThS. Trịnh Thị Thu Phương

Phó Trưởng ban

Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

5 ThS. Trần Thị Hiền

Phó Trưởng phòng

Phòng Tạp chí điện tử

Tạp chí Ngân hàng

Ủy viên

6 ThS. Nguyễn Hữu Mạnh Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Ủy viên

7 ThS. Trần Thị Hải Thanh Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Ủy viên

8 Đào Đức Thuận

Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Ủy viên

9 Hoàng Thị Phương Nga Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Ủy viên

10 ThS. Trần Thị Khánh Ly Ban Thư ký - Biên tập

Tạp chí Ngân hàng Ủy viên

MỤC LỤC KỶ YẾU HỘI THẢO

STT TÊN BÀI TÁC GIẢ/ĐƠN VỊ TRANG

1

CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG GÓP PHẦN

THỰC HIỆN CÁC MỤC TIÊU VỀ TĂNG

TRƯỞNG XANH

Hà Thu Giang

Phó Vụ trưởng phụ trách

Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN

3

2

THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI CHÍNH

SÁCH TÍN DỤNG XANH, NGÂN HÀNG

XANH CỦA NGÀNH NGÂN HÀNG VÀ

MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

TS. Nguyễn Quốc Hùng

Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng

Việt Nam

9

3

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ

TRƯỜNG TÀI CHÍNH XANH TẠI VIỆT

NAM VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ

CHÍNH SÁCH

TS. Nguyễn Như Quỳnh

Viện trưởng, Viện Chiến lược

và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính

ThS. Vương Duy Lâm

Nghiên cứu viên, Ban Phát triển thị

trường tài chính, Viện Chiến lược

và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính

15

4

THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH TẠI

VIỆT NAM: GIẢI PHÁP TỪ PHÍA

NGÀNH NGÂN HÀNG

PGS., TS. Tô Ngọc Hưng

Hiệu trưởng Trường Đại học Hòa Bình 24

5

PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH -

KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ THỰC

TIỄN VIỆT NAM

TS. Nguyễn Thị Hòa

Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng,

NHNN

31

6

HOÀN THIỆN KHUNG PHÁP LÝ CHO

HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG XANH TẠI

VIỆT NAM

TS. Bùi Hữu Toàn

Chủ tịch Hội đồng

Học viện Ngân hàng

43

7

ỦY THÁC CHO VAY DỰ ÁN XANH TẠI

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT

NAM - MỘT VÀI GỢI Ý CHO CÁC BÊN

LIÊN QUAN

PGS., TS. Hạ Thị Thiều Dao,

ThS. Trần Thị Bình An

Trường Đại học Ngân hàng

Thành phố Hồ Chí Minh

52

8

PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH TẠI

VIỆT NAM

TS. Phan Thị Linh

Trường Đại học Ngân hàng

Thành phố Hồ Chí Minh

65

9

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRÁI

PHIẾU XANH TRÊN CƠ SỞ ĐÁP ỨNG

YÊU CẦU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

ThS. Trần Linh Huân

Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh

72

10

CHUYỂN ĐỔI SỐ THÚC ĐẤY VAI TRÒ

CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VỚI

TĂNG TRƯỞNG XANH, HƯỚNG TỚI

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

TS. Hà Thị Tuyết Minh

Khoa Tài chính - Đại học Kinh doanh

và Công nghệ Hà Nội

84

11

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG

XANH TẠI VIỆT NAM

ThS. Phan Thị Kim Ngân

Nguyễn Thị Thùy Duyên

Trần Mai Tú Anh

Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh

92

12

TÍN DỤNG XANH, NGÂN HÀNG XANH

- HƯỚNG PHÁT TRIỂN TẤT YẾU CỦA

NỀN KINH TẾ BỀN VỮNG

Ngân hàng TMCP Tiên Phong 103

13

PHÁP LUẬT VỀ TÍN DỤNG XANH Ở

VIỆT NAM: NHẬN DIỆN NHỮNG BẤT

CẬP VÀ ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN

ThS. Võ Thị Mỹ Hương

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật

Thành phố Hồ Chí Minh

112

14

MỘT SỐ BẤT CẬP VÀ HƯỚNG HOÀN

THIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TÍN

DỤNG XANH, NGÂN HÀNG XANH

ThS. Huỳnh Minh Phương

Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh

Nguyễn Phước Thạnh,

Trần Mai Tuệ Anh

Công ty Luật TNHH MTV Thanh Vinh

121

15

NGÂN HÀNG XANH VỚI PHÁT TRIỂN

BỀN VỮNG

TS. Lê Mai Trang

Trường Đại học Thương mại Hà Nội

129

16

QUẢN LÝ RỦI RO MÔI TRƯỜNG -

NHÂN TỐ BẢO ĐẢM YẾU TỐ XANH

TRONG HOẠT ĐỘNG CẤP TÍN DỤNG

TS. Viên Thế Giang

Trường Đại học Ngân hàng

Thành phố Hồ Chí Minh

137

17

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN Ô TÔ ĐIỆN

HƯỚNG TỚI NỀN KINH TẾ XANH

ThS. Hồ Ngọc Tú

Viện Chiến lược và Chính sách tài chính,

Bộ Tài chính

145

18

NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT

ĐỊNH TÀI TRỢ TÍN DỤNG XANH CHO

BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ ỨNG PHÓ

BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

PGS., TS. Đỗ Hoài Linh

Trưởng bộ môn Ngân hàng thương mại,

Viện Ngân hàng - Tài chính,

Đại học Kinh tế Quốc dân

ThS. Đặng Phong Nguyên

Giảng viên Khoa Tài chính Kế toán 1,

Học viện Công nghệ Bưu chính

Viễn thông

151

19

CHÍNH SÁCH MÔI TRƯỜNG TRONG

HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG: LÝ LUẬN VÀ

THỰC TIỄN

TS. Nguyễn Đình Đáp

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

165

20

PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG XANH Ở VIỆT

NAM HIỆN NAY

TS. Nguyễn Thị Thu Trang

Khoa Ngân hàng - Trường Đại học

Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh

174

21

TÍN DỤNG XANH TRƯỚC TÁC ĐỘNG

CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ CÁC VẤN

ĐỀ XÃ HỘI

ThS. Vũ Xuân Thanh

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

184

22

ĐẦU TƯ VÀO PHỤC HỒI, BẢO TỒN

VỐN TỰ NHIÊN CHO PHÁT TRIỂN BỀN

VỮNG

TS. Nguyễn Thị Bích Nguyệt

ThS. Nguyễn Thị Huyền Thu

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội

Việt Nam

190

23

NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT

ĐỊNH TÀI TRỢ TÍN DỤNG XANH CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT

NAM

TS. Khúc Thế Anh

Viện Ngân hàng - Tài chính,

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

197

24

XÂY DỰNG THỊ TRƯỜNG TÍN CHỈ

CARBON TẠI VIỆT NAM

ThS. Bùi Thị Cẩm Tú

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

ThS. Phạm Hồng Quân

Cục Biến đổi khí hậu,

Bộ Tài nguyên và Môi trường

210

25

CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG XANH, NGÂN

HÀNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN

BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ

ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN

ThS. Nguyễn Thị Kiều Oanh

Lê Phạm Anh Thơ

Trần Việt Dũng

Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh

216

26

HỆ THỐNG SẢN PHẨM TÍN DỤNG

XANH Ở VIỆT NAM: HIỆN TRẠNG VÀ

GIẢI PHÁP

PGS., TS. Đỗ Hoài Linh,

TS. Lê Vân Chi

Viện Ngân hàng - Tài chính,

Đại học Kinh tế quốc dân

225

27

TÀI CHÍNH XANH; MỤC TIÊU PHÁT

TRIỂN BỀN VỮNG CỦA ASEAN

PGS., TS. Phạm Thị Thanh Bình

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

ThS. Vũ Nhật Quang

Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới

232

28

TĂNG TRƯỞNG XANH, TÍN DỤNG

XANH: XU HƯỚNG THẾ GIỚI VÀ

THỰC TIỄN Ở VIỆT NAM

TS. Nguyễn Minh Phong

Hà Nội

241

29

HƯỚNG ĐẾN TÀI CHÍNH BỀN VỮNG -

HỆ THỐNG PHÂN LOẠI TÀI CHÍNH

BỀN VỮNG ASEAN VÀ HÀM Ý CHO

VIỆT NAM

ThS. Phạm Xuân Hòe

Nguyên Phó Viện trưởng

Viện Chiến lược ngân hàng, NHNN

ThS. Hoàng Thu Trang

Điều phối sáng kiến Tài chính

công bằng Việt Nam (FFV)

248

30

PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH TỪ

THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU XANH:

KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ KHUYẾN

NGHỊ CHO VIỆT NAM

TS. Ngô Anh Phương

ThS. Lưu Ánh Nguyệt

Ban Phát triển thị trường tài chính,

Viện Chiến lược và Chính sách tài chính,

Bộ Tài chính

264

31

HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG XANH TẠI

VIỆT NAM HIỆN NAY - LIÊN HỆ

TRUNG QUỐC VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

HOÀN THIỆN

ThS. Trần Quốc Minh

Nguyễn Phạm Thanh Hoa

Mai Thị Thủy

Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh

272

32

KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN THỊ

TRƯỜNG TRÁI PHIẾU XANH TẠI ẤN

ĐỘ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI

VỚI VIỆT NAM

ThS. Nguyễn Thị Thu Hà

ThS. Cao Thị Thanh Nga

Viện Địa lý nhân văn, Viện Hàn lâm

Khoa học xã hội Việt Nam

283

33

KINH NGHIỆM CỦA MỸ VÀ HÀM Ý

CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM VỀ PHÁT

TRIỂN HỆ THỐNG TÀI CHÍNH XANH

ThS. Nguyễn Trần Minh Trí

ThS. Nguyễn Đình Ngân

Viện Kinh tế và Chính trị thế giới

292

34

TÍN DỤNG NGÂN HÀNG XANH: THỰC

TIỄN TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA VÀ

KHUYẾN NGHỊ ĐỐI VỚI VIỆT NAM

TS. Vũ Mai Chi

Học viện Ngân hàng 301

35

HỆ THỐNG TÀI CHÍNH XANH CỦA

TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG GỢI Ý CHO

VIỆT NAM

TS. Cấn Thị Thu Hương

Học viện Ngân hàng 312

36

TẬN DỤNG DỊCH CHUYỂN NGUỒN

TÀI CHÍNH TOÀN CẦU CHO CAM KẾT

PHÁT THẢI RÒNG BẰNG “0”

TS. Đoàn Thị Thu Hương

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

326

1

LỜI GIỚI THIỆU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC TẾ

“Tín dụng xanh, ngân hàng xanh

hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam”

Kính thưa các quý vị đại biểu, quý nhà khoa học

Phát triển bền vững là một loại hình phát triển mới, lồng ghép quá trình sản xuất

với bảo tồn tài nguyên và nâng cao chất lượng môi trường. Phát triển bền vững cần phải

đáp ứng các nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không phương hại đến khả năng của chúng

ta đáp ứng các nhu cầu của thế hệ trong tương lai1

. Một trong những mục tiêu thành

phần của phát triển bền vững là đạt được sự phát triển bền vững nền kinh tế. Để phát

triển bền vững nền kinh tế, Việt Nam đã đưa ra chiến lược phát triển nền kinh tế xanh,

được thể hiện rõ trong Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 01/10/2021 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030,

tầm nhìn 2050. Theo đó, hoạt động tín dụng xanh, ngân hàng xanh đóng vai trò rất quan

trọng trong thành công của Chiến lược này.

Trên cơ sở định hướng chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thời gian

qua, hệ thống văn bản chính sách, pháp luật về tín dụng xanh, ngân hàng xanh từng

bước được hoàn thiện. Ngày 24/3/2015, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

(NHNN) đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh

và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Ngày 06/8/2015

Thống đốc NHNN đã có Quyết định số 1552/QĐ-NHNN ban hành về Kế hoạch hành

động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến

năm 2020. Đây là quy định có tính chất định hướng cho toàn bộ quá trình phát triển

ngân hàng xanh tại Việt Nam, đảm bảo phù hợp và hỗ trợ tích cực cho quá trình tăng

trưởng xanh của toàn bộ nền kinh tế; trong đó, các phương pháp để thực hiện xanh hóa

ngành Ngân hàng đã được đưa ra khá đầy đủ. Tiếp đến, ngày 07/8/2018, Thống đốc

NHNN ban hành Quyết định số 1604/QĐ-NHNN về việc phê duyệt “Đề án phát triển

ngân hàng xanh tại Việt Nam”. Ngày 04/7/2022, Thống đốc NHNN đã ký Quyết định

số 1124/QĐ-NHNN ban hành Kế hoạch hành động của NHNN triển khai thực hiện

Nghị quyết số 54/NQ-CP ngày 12/4/2022 của Chính phủ; trong đó, có quy định về tín

dụng xanh, ngân hàng xanh nhằm thúc đẩy vốn tín dụng ngân hàng vào các ngành sản

xuất và tiêu dùng ít carbon…

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu:

Đến năm 2025, kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước,

Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức

thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, Việt Nam

là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, thu nhập trung bình cao;

đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, nước ta trở thành nước phát triển,

thu nhập cao. Xây dựng kinh tế tuần hoàn được Đại hội xác định là một trong những

định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 để đạt được các mục tiêu phát

triển bền vững.

1 Theo Tổ chức Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB)

2

Với những định hướng, chỉ đạo từ Đảng, Nhà nước và của NHNN, với sự nỗ lực

của các tổ chức tín dụng (TCTD), tín dụng xanh đang có những chuyển biến tích cực,

ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm và hạn mức đầu tư ngày càng cao. Kết quả khảo

sát của NHNN đối với các TCTD về lĩnh vực tăng trưởng xanh, tín dụng xanh cũng cho

thấy sự hiểu biết của các TCTD đã được cải thiện đáng kể. Nhiều TCTD đã xây dựng

chiến lược quản lý rủi ro môi trường và xã hội; tích hợp nội dung quản lý rủi ro môi

trường và xã hội trong quy trình thẩm định tín dụng xanh; xây dựng các sản phẩm tín

dụng, dịch vụ ngân hàng cho các lĩnh vực xanh và đã quan tâm dành nguồn vốn huy

động của ngân hàng để cấp tín dụng cho các lĩnh vực này với kỳ hạn chủ yếu là trung,

dài hạn và có sự ưu đãi về lãi suất cho các dự án xanh...

Tháng 11/2021, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên

hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã đưa ra cam kết sẽ xây dựng và triển

khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ hơn nữa để đạt mức phát thải

ròng bằng “0” vào năm 2050. Với cam kết này, trong thời gian tới, dòng vốn đầu tư cho

các lĩnh vực xanh chảy vào Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục gia tăng với sự hỗ trợ

của các định chế tài chính quốc tế; đồng thời, bản thân các ngân hàng, doanh nghiệp

cũng tự tin đẩy mạnh cho vay, đầu tư vào các dự án tăng trưởng xanh.

Mặc dù Việt Nam đã có những tín hiệu tích cực trong tăng tưởng tín dụng xanh,

ngân hàng xanh, song sự phát triển của lĩnh vực này ở Việt Nam được đánh giá là chưa

nhanh như kỳ vọng, chưa khai thác hết tiềm năng. Việc phát triển hoạt động ngân hàng

xanh tại các ngân hàng thương mại Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức.

Xuất phát từ thực tiễn trên, để có thêm những cơ sở lý luận, thực tiễn khách quan

giúp cho việc đề xuất và thực thi các giải pháp thúc đẩy tín dụng xanh, ngân hàng xanh

hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam; đồng thời, tạo ra diễn đàn học thuật, trao

đổi kiến thức và chia sẻ kinh nghiệm dành cho nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học,

nghiên cứu viên và người làm thực tế, thực hiện kế hoạch công tác năm 2022, Tạp chí

Ngân hàng tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề: “Tín dụng xanh, ngân hàng

xanh hướng tới phát triển bền vững tại Việt Nam”.

Hội thảo đã thu hút sự quan tâm và tham gia viết bài của các nhà khoa học đến từ

các cơ quan ban, ngành; các nhà quản lý; các chuyên gia kinh tế đến từ các cơ quan quản

lý Nhà nước; các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ sở đào tạo, các tổ chức tín

dụng với tổng số hơn 40 bài viết gửi về Ban Tổ chức. Trải qua các vòng phản biện kín,

36 bài viết đã chính thức được duyệt đăng toàn văn kỷ yếu. Trong số đó, nhiều bài viết

đã cho thấy được năng lực nghiên cứu của các nhà khoa học với việc ứng dụng linh hoạt

các phương pháp nghiên cứu hiện đại, bố cục nội dung logic, lập luận chặt chẽ và có

luận cứ vững vàng, nêu bật được các vấn đề liên quan đến nội dung Hội thảo.

Để có thể tổ chức thành công Hội thảo, ngoài sự nỗ lực và cố gắng của các thành

viên Ban Tổ chức và Ban Biên tập, phải kể đến sự chỉ đạo sát sao của Ban Lãnh đạo

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Lãnh đạo Tạp chí Ngân hàng. Góp phần không nhỏ

vào sự thành công của Hội thảo lần này còn phải kể đến sự quan tâm, hỗ trợ của các nhà

tài trợ. Trên hết, chúng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tất cả các nhà khoa học đã tin

tưởng, ủng hộ, gửi bài viết tham gia Hội thảo.

Kính chúc các quý vị đại biểu sức khỏe, hạnh phúc và thành công!

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, tháng 10 năm 2022

BAN TỔ CHỨC HỘI THẢO

3

CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG GÓP PHẦN THỰC HIỆN

CÁC MỤC TIÊU VỀ TĂNG TRƯỞNG XANH

Hà Thu Giang

Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN

Việt Nam là một trong những quốc gia thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề

của biến đổi khí hậu, tác động đến đời sống, sinh kế của người dân. Việc thúc đẩy tăng

trưởng xanh hay quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh sẽ tạo ra tiềm năng to lớn

để Việt Nam đạt được mục tiêu phát triển bền vững và giảm đói nghèo. Chính vì thế,

thời gian qua, Việt Nam đã tích cực tham gia thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát

thải khí nhà kính, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, như: Cam kết thực hiện và

thông qua Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững tại Hội nghị thượng đỉnh

của Liên hợp quốc (2015); ký kết Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu (2016); và gần

đây nhất, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước Khung của Liên hợp quốc

về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ đưa mức phát thải ròng

của Việt Nam về “0” vào giữa thế kỷ - năm 2050.

1. Bối cảnh quốc tế và xu hướng tăng trưởng xanh

Tăng trưởng xanh đang trở thành xu thế tất yếu, là mục tiêu hướng tới của nhiều

quốc gia trên thế giới nhằm phát triển thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường

và công bằng về xã hội. Tại Hội nghị COP26, 147 quốc gia đã cam kết đưa mức phát

thải ròng về “0” vào năm 2050. Liên minh châu Âu đã có những bước thực hiện mạnh

mẽ hơn với Thỏa thuận xanh nhằm đưa châu Âu trở thành lục địa đầu tiên trên thế giới

đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

2. Mục tiêu, định hướng tăng trưởng xanh của Việt Nam

Thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và các cam kết quốc tế về giảm

phát thải khí nhà kính, ngày 01/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định

số 1658/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 -

2030, tầm nhìn 2050. Chiến lược định hướng hoạt động tăng trưởng xanh trong giai

đoạn mới để góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng

trưởng; đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường, công bằng về xã hội;

hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon, đóng góp vào hạn chế gia tăng nhiệt độ

toàn cầu theo 04 mục tiêu chính: (i) Giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP;

(ii) Xanh hóa các ngành kinh tế; (iii) Xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững;

(iv) Xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng

lực chống chịu. Định hướng mạnh mẽ cho mục tiêu thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn

với đổi mới mô hình tăng trưởng xanh tập trung vào khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu

quả năng lượng, tài nguyên dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, ứng dụng công

nghệ số và chuyển đổi số, phát triển kế cấu hạ tầng xanh, bền vững, xây dựng lối sống

xanh, đảm bảo quá trình chuyển đổi xanh theo nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng

cao năng lực chống chịu trong phạm vi toàn bộ nền kinh tế, song song với việc đề ra

những định hướng phát triển theo ngành, lĩnh vực chủ yếu.

4

Để cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp tại Chiến lược quốc gia về tăng trưởng

xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, ngày 22/7/2022, Thủ tướng Chính

phủ đã ban hành Quyết định số 882/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia

về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030. Theo đó, Kế hoạch hành động đã đưa ra một

bức tranh tổng thể về nguồn lực, qua đó tạo cơ sở để huy động hiệu quả nhằm thực hiện

các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội hài hòa với môi trường, giảm nhẹ phát thải khí

nhà kính, nâng cao năng lực chống chịu với biến đổi khí hậu.

Nguồn lực để thực hiện các cam kết về bảo vệ môi trường với các cam kết giảm

phát thải được các quốc gia tính toán rất lớn, vì vậy, đa số các quốc gia trên thế giới đều

xác định giải pháp phát triển tài chính xanh là giải pháp quan trọng trong giai đoạn tới

với các mục tiêu về xanh hóa dòng tài chính hướng tới tăng trưởng bền vững, giảm thiểu

ảnh hưởng tới môi trường và hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.

Trong đó, phát triển thị trường trái phiếu xanh và tín dụng xanh để huy động nguồn lực

thực hiện tăng trưởng xanh đang dần trở thành một kênh huy động chính tại các quốc

gia phát triển.

3. Các giải pháp của ngành Ngân hàng hướng tới tăng trưởng xanh và phát

triển bền vững

Ngành Ngân hàng với vai trò là kênh dẫn vốn quan trọng, hỗ trợ tích cực cho

tăng trưởng kinh tế, vì vậy, việc triển khai các giải pháp từ ngành Ngân hàng sẽ định

hướng dòng vốn tín dụng đầu tư vào các dự án xanh, thân thiện với môi trường, từ đó

góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, cụ

thể:

Thứ nhất, trên cơ sở bám sát mục tiêu của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ

tướng Chính phủ và diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, Ngân hàng Nhà

nước Việt Nam (NHNN) đã chủ động, linh hoạt trong điều hành chính sách tiền tệ, tín

dụng nhằm mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định môi trường kinh

doanh... tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đầu tư thực hiện

các dự án góp phần bảo vệ môi trường, hỗ trợ tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Thứ hai, NHNN đã xây dựng định hướng phát triển ngân hàng xanh thông qua

việc: (i) Ban hành Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam (Quyết định số

1604/QĐ-NHNN ngày 07/8/2018); (ii) Bổ sung, lồng ghép định hướng phát triển tín

dụng xanh, ngân hàng xanh vào nội dung của Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng

đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 08/8/2018)

nhằm tăng cường nhận thức và trách nhiệm xã hội của hệ thống ngân hàng trong việc

bảo vệ môi trường; từng bước xanh hóa hoạt động ngân hàng; thúc đẩy phát triển tín

dụng xanh, ngân hàng xanh để góp phần chuyển đổi nền kinh tế sang hướng tăng trưởng

xanh, phát thải carbon thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu; tăng tỷ trọng vốn tín dụng

ngân hàng đầu tư vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, các ngành sản xuất và tiêu

dùng ít carbon. Lồng ghép các nội dung về phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và tăng

trưởng xanh trong các chương trình, dự án vay vốn tín dụng. Đến năm 2025, 100% ngân

hàng xây dựng được quy định nội bộ và thực hiện đánh giá rủi ro môi trường xã hội

trong hoạt động cấp tín dụng.

Thứ ba, NHNN đã ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến năm 2020, Kế hoạch hành động của ngành

Ngân hàng thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững (Quyết định

số 1552/QĐ-NHNN ngày 06/8/2015 và Quyết định số 1731/QĐ-NHNN ngày

31/8/2018) với 03 mục tiêu chính: (1) Thực hiện có hiệu quả Chiến lược quốc gia về

5

tăng trưởng xanh, góp phần thúc đẩy quá trình tăng trưởng xanh, hướng tới một nền kinh

tế carbon thấp, giảm cường độ phát thải khí nhà kính, sử dụng hiệu quả năng lượng và

tài nguyên thiên nhiên, phát triển các ngành sản xuất, dịch vụ và tiêu dùng xanh; (2)

Nâng cao nhận thức, vai trò và tăng cường năng lực của ngành Ngân hàng trong hoạt

động cấp tín dụng cho các ngành kinh tế xanh; phát triển, mở rộng và đa dạng hóa các

sản phẩm và dịch vụ ngân hàng nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp thực hiện tăng trưởng

xanh; (3) Tăng khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng của các doanh nghiệp, đặc biệt là

các doanh nghiệp nhỏ và vừa và thúc đẩy tài chính toàn diện.

Thứ tư, để cụ thể hóa các định hướng, mục tiêu phát triển tín dụng xanh, ngân

hàng xanh, Thống đốc NHNN đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn hoạt động cho vay,

cấp tín dụng phải đảm bảo phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường như: Thông tư số

39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2006 quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín

dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng, Chỉ thị số 03/CT￾NHNN ngày 24/3/2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi

trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Theo đó, Thống đốc NHNN đặt ra yêu

cầu ngành Ngân hàng phải thực hiện rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện thể chế tín dụng

cho phù hợp với mục tiêu tăng trưởng xanh; tập trung nguồn lực để cấp tín dụng cho các

dự án, phương án sản xuất, kinh doanh thân thiện với môi trường. Đồng thời, NHNN đã

phối hợp với một số tổ chức quốc tế xây dựng hướng dẫn các TCTD xác định và thống

kê hoạt động cấp tín dụng cho 12 lĩnh vực xanh, Ban hành Sổ tay hướng dẫn TCTD thực

hiện đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng cho 15 ngành

kinh tế có rủi ro cao về môi trường xã hội.

Thứ năm, NHNN chỉ đạo triển khai các chương trình tín dụng xanh thuộc một số

ngành, lĩnh vực như:

- Lĩnh vực nông nghiệp xanh: Trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành

theo thẩm quyền các chính sách tín dụng ưu đãi về lãi suất, hỗ trợ lãi suất, ưu đãi tài sản

bảo đảm đối với khách hàng thực hiện các dự án sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá

trị, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch (Nghị định số 55/2015/NĐ￾CP ngày 09/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông

nghiệp, nông thôn và Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/9/2018 của Chính phủ sửa

đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP, Quyết định số 813/QĐ￾NHNN ngày 24/4/2017 về chương trình cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng

dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo Nghị quyết số 30/NQ-CP ngày 07/3/2017 của

Chính phủ; cho vay tái canh cây cà phê tại Khu vực Tây Nguyên...).

- Lĩnh vực lâm nghiệp: Triển khai các chương trình cho vay trồng rừng sản xuất

theo Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09/9/2015 của Chính phủ; cho vay Dự án phát

triển ngành Lâm nghiệp được thực hiện thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội.

- Lĩnh vực nhà ở và môi trường: Triển khai các chương trình hỗ trợ người nghèo

về nhà ở phòng tránh biến đổi khí hậu như: Chương trình cho vay xây dựng nhà ở phòng,

tránh bão, lụt ở miền Trung, làm nhà ở vùng ngập lũ Đồng bằng sông Cửu Long; các

chương trình tín dụng góp phần giảm thiểu hiệu ứng khí nhà kính và giảm ô nhiễm môi

trường như chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn...

Thứ sáu, NHNN đã nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách, đề án, dự án nhằm

phát triển các dịch vụ ngân hàng hiện đại, sử dụng công nghệ cao, góp phần phục vụ

tăng trưởng xanh như: Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về lĩnh vực thanh toán; triển khai

Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt; Đề án đẩy mạnh thanh toán qua ngân

hàng đối với việc thu phí các dịch vụ công; phát triển phương tiện và các dịch vụ thanh

6

toán qua Internet, qua di động, qua mã QR Code... Ngoài ra, NHNN đã triển khai một

số giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại như: Trình Thủ tướng Chính phủ Đề

án Cơ chế quản lý thử nghiệm cho hoạt động công nghệ tài chính (Fintech) trong lĩnh

vực ngân hàng; nghiên cứu Đề tài về công nghệ Blockchain/sổ cái phân tán để có giải

pháp hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tạo nền tảng cho sự phát triển của lĩnh vực Fintech...

Hầu hết các ngân hàng đều ứng dụng các công nghệ mới, giải pháp kỹ thuật như điện

toán đám mây, phân tích dữ liệu, dữ liệu lớn, tự động hóa quy trình bằng robot, trí tuệ

nhân tạo/học máy, Blockchain, nhận biết và định danh khách hàng bằng phương thức

điện tử (eKYC)... trong các hoạt động nghiệp vụ và cung ứng sản phẩm, dịch vụ để nâng

cao hiệu quả hoạt động và tăng trải nghiệm khách hàng.

Thứ bảy, NHNN thực hiện các giải pháp nhằm tăng cường năng lực cho hệ thống

ngân hàng trong thực hiện tín dụng xanh như: Tổ chức đào tạo, nâng cao năng lực cho

các TCTD và cá nhân tham gia xây dựng và triển khai cơ chế, chính sách, chương trình,

sản phẩm tín dụng xanh; tích cực đàm phán nhằm huy động nguồn lực từ các tổ chức tài

chính quốc tế, tài trợ song phương và đa phương để các TCTD có nguồn lực tài trợ tín

dụng cho khách hàng thực hiện các dự án xanh. Các văn bản hướng dẫn được NHNN

ban hành kịp thời theo đúng danh mục hoạt động ưu tiên phục vụ tăng trưởng xanh như

quy định về hoạt động cấp tín dụng của TCTD đối với khách hàng đã đặt ra yêu cầu về

mục tiêu bảo vệ môi trường; các quy định trong lĩnh vực thanh toán; các văn bản quy

định, hướng dẫn các TCTD thực hiện đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt

động cấp tín dụng; đề xuất các nguyên tắc ngân hàng bền vững để áp dụng trong hoạt

động ngân hàng trong khu vực ASEAN. Đây được coi là khuôn khổ pháp lý ban đầu để

định hướng cho hoạt động cấp tín dụng của hệ thống ngân hàng theo hướng xanh, bền

vững. Trên cơ sở chỉ đạo, định hướng của NHNN, nhận thức của hệ thống ngân hàng đã

có sự chuyển biến rõ rệt trong thực hiện cấp tín dụng cho các ngành, lĩnh vực xanh, phát

triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh

của nền kinh tế.

4. Kết quả đạt được

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên, thời gian qua, nhận thức của

hệ thống ngân hàng đã có sự chuyển biến rõ rệt trong thực hiện cấp tín dụng cho các

ngành, lĩnh vực xanh, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để thực hiện

mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh. Các TCTD đã chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác

với nhiều tổ chức quốc tế để triển khai cho vay chương trình tín dụng xanh như: Dự án

chuyển hóa carbon thấp sang lĩnh vực tiết kiệm năng lượng (Dự án GIF), Sản phẩm cho

vay dự án phát triển năng lượng tái tạo từ nguồn vốn World Bank (Dự án REDP), Sản

phẩm cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa từ nguồn Dự án SMEFP (nguồn vốn của

JICA), Sản phẩm cho vay dự án hiệu quả năng lượng cho ngành công nghiệp Việt Nam,

nguồn vốn Ngân hàng Thế giới, Sản phẩm cho vay lại các Dự án năng lượng tái tạo từ

nguồn vốn vay Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản...

Giai đoạn 2017 - 2021, dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực xanh

có mức tăng trưởng dư nợ bình quân đạt hơn 25%/năm. Đến ngày 30/6/2022, dư nợ cấp

tín dụng xanh đạt hơn 474.000 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,1% tổng dư nợ toàn

nền kinh tế. Trong số 12 lĩnh vực xanh NHNN hướng dẫn các TCTD cho vay, dư nợ tập

trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo (chiếm 47%) và nông nghiệp sạch (32%).

Các TCTD đã tăng cường đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín

dụng với dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt gần hơn 2.283 triệu tỷ

đồng, chiếm gần 20%/tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế.

7

Những kết quả trên đã thể hiện được sự hưởng ứng vào cuộc và triển khai có hiệu

quả các định hướng, chính sách về tín dụng thực hiện các mục tiêu về tăng trưởng xanh

và phát triển bền vững của ngành Ngân hàng. Giai đoạn 2020 - 2021, tại Báo cáo Đánh

giá tiến bộ quốc gia - Việt Nam thực hiện năm 2021 của Mạng lưới tài chính và ngân

hàng bền vững (SBFN), Việt Nam được xếp vào nhóm thứ hai các quốc gia có sự tiến

bộ đáng kể trong tiến trình phát triển bền vững, đồng thời, được đánh giá cao so với các

nước châu Á và toàn cầu trong các chính sách liên quan đến đóng góp quốc gia tự quyết

NDCs - một nội dung quan trọng của Thỏa thuận Paris.

5. Hạn chế, khó khăn

Mặc dù đã đạt được các kết quả rất tích cực trong việc hỗ trợ phát triển nền kinh

tế theo hướng xanh, bền vững, hoạt động tín dụng xanh cũng còn gặp một số khó khăn,

vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện như: (i) Thiếu danh mục phân loại các

dự án được cấp tín dụng xanh với các tiêu chí chuyên ngành cụ thể. Đồng thời, thiếu cơ

chế hợp tác liên ngành khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực xanh và khuyến khích

tạo động lực cho các ngân hàng phát triển tín dụng xanh; (ii) Các dự án đầu tư xanh cần

thời gian hoàn vốn dài, chi phí đầu tư lớn, rủi ro thị trường cao, do vậy, các TCTD khó

khăn trong việc cân đối nguồn vốn để cho vay do nguồn vốn huy động chủ yếu là vốn

ngắn hạn, huy động theo cơ chế thương mại có chi phí cao; (iii) Cán bộ tín dụng chưa

được đào tạo chuyên sâu, bài bản để thực hiện thẩm định, đánh giá và quản lý rủi ro về

môi trường trong hoạt động cấp tín dụng, trong khi các dự án đầu tư xanh luôn tiềm ẩn

rủi ro và khó đánh giá hiệu quả khoản vay cả về mặt xã hội và về mặt tài chính, tài sản

bảo đảm; (iv) Thực tiễn thực thi và tuân thủ chính sách, quy định về môi trường ở Việt

Nam còn nhiều hạn chế là khó khăn cho các TCTD khi dự án có thể bị đình chỉ thực

hiện do vi phạm quy định về môi trường; (v) Thiếu cơ chế, chính sách trong việc tiếp

nhận nguồn vốn hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như nguồn vốn như cơ chế cho phép

NHNN được cho vay lại vốn vay ODA, cơ chế trung gian bảo lãnh của TCTD giữa tổ

chức tài chính quốc tế và các TCTD khác.

6. Định hướng chính sách tín dụng của ngành Ngân hàng cho mục tiêu tăng

trưởng xanh

Hiện nay, để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, bên cạnh Luật Bảo vệ môi

trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường, Thủ tướng Chính

phủ đã phê duyệt các Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn2

, Đề án về những nhiệm vụ,

giải pháp triển khai kết quả Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của

Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu

3

, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn

đến năm 20504

, Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 -

20305 với các mục tiêu, giải pháp và nhiệm vụ cụ thể đối với các bộ, ngành, địa phương.

Trên cơ sở bám sát các mục tiêu của Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và

các Đề án, Chiến lược, Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh, chống biến đổi khí

hậu, với vai trò nhiệm vụ, chức năng của ngành Ngân hàng, thời gian tới, NHNN tiếp

tục thực thi các chính sách tín dụng nhằm thúc đẩy hoạt động của ngành Ngân hàng

hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, góp phần hỗ trợ phục hồi kinh tế sau dịch bệnh

Covid-19, cụ thể:

2 Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 07/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

3 Quyết định số 888/QĐ-TTg ngày 25/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

4,4 Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 26/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

5 Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 26/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ