Tìm hiểu lũ quét trên sông ngàn phố (hương sơn – hà tĩnh). một số giải pháp phòng ngừa.

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

----------

HÀ THỊ GIANG

Tìm hiểu lũ quét trên sông Ngàn Phố ( Hương Sơn

– Hà Tĩnh). Một số giải pháp phòng ngừa

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SƯ PHẠM ĐỊA LÝ

2

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Lũ quét xảy ra ở hầu khắp các nước trên thế giới, đặc biệt là ở các lưu vực

sông nằm trong vùng nhiệt đới chịu ảnh hưởng của gió mùa.Việt Nam trong những

năm gần đây, hiện tượng lũ lớn, lũ bất ngờ, cường độ lũ lên nhanh, biên độ lũ cao

có sức tàn phà lớn thường xảy ra liên tục ở các lưu vực sông nhỏ ở miền núi vì thế

hậu quả càng nghiêm trọng.

Ngàn Phố là sông bắt nguồn ở vùng núi cao (núi Giăng Màn) thuộc Dãy

Trường Sơn nằm trên địa bàn huyện Hương Sơn, sông chảy hoàn toàn trong địa bàn

huyện, khi qua vùng đồng bằng của huyện Đức Thọ hợp với sông Ngàn Sâu chảy

vào sông La.Thượng nguồn Ngàn Phố ngắn, địa hình dốc, tính chất lũ nghiêm trọng,

đời sống và sản xuất của nhân dân các vùng lân cận sông gặp nhiều khó khăn mỗi

khi có lũ.

Hương Sơn là một huyện miền núi, nằm ở phía tây của tỉnh Hà Tĩnh, là huyện

có biên giới chung với nước bạn lào thông qua cửa khẩu Cầu Treo và dãy Trường

Sơn hùng vĩ. Địa hình đồi núi xen đồng bằng thung lũng sông Ngàn Phố, sông Ngàn

Sâu và các phụ lưu. Hương Sơn là huyện nghèo của Hà Tĩnh, kinh tế chủ yếu dựa

vào nông nghiệp, đời sống nhân dân còn gặp nhiều nhiều khó khăn, không những

thế đây còn là huyện phải gánh chịu nhiều thiên tai, đặc biệt là lũ quét. Trong những

thập niên gần đây, do tình trạng phá rừng cũng như những biến đổi bất thường của

khí hậu, lũ quét trên địa bàn huyện Hương Sơn mà cụ thể là ở thượng nguồn sông

Ngàn Phố càng phức tạp và tính chất cũng nguy hiểm hơn khiến cho sự phát triển

kinh tế của huyện bị hạn chế rất nhiều, đời sống nhân dân từ đó chịu những ảnh

hưởng nghiêm trọng.

Chính tính chất bất thường và nguy hiểm của lũ quét trên sông Ngàn Phố, cũng

như những tác động của nó đến đời sống và sản xuất của nhân dân trong địa bàn

huyện và nhằm đóng góp một số biện pháp nhằm hạn chế lũ và tác hại của lũ gây ra

nên tôi chọn đề tài "Tìm hiểu lũ quét trên sông Ngàn Phố ( Hương Sơn – Hà Tĩnh).

Một số giải pháp phòng ngừa ".

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu

3

Tìm hiểu đặc điểm, nguyên nhân và những ảnh hưởng của lũ quét trên sông

Ngàn Phố. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế tác hại của lũ

quét đối với huyện Hương Sơn.

2.2. Nhiệm vụ

Để thực hiện tốt mục tiêu trên, đề tài cần hoàn thành các nhiệm vụ:

- Nghiên cứu sách báo,các nguồn thông tin, tài liệu có liên quan đến lũ quét

nói chung và trên sông Ngàn Phố và một số sông khác nói riêng. Đồng thời tìm

hiểu những hậu quả mà nó để lại cho huyện Hương Sơn cũng như một số địa

phương khác.

- Thu thập các số liệu có liên quan đến đề tài trong một thời gian dài.

- Hệ thống hóa, phân tích, tổng hợp các nguồn tài liệu, số liệu và rút ra

những kết luận chung nhất về vấn đề cần nghiên cứu.

- Tìm hiểu hoạt động và đánh giá những tác động của lũ quét trên sông Ngàn

Phố với nhân dân trong địa bàn sông đi qua. Từ đó rút ra nguyên nhân, đưa ra một

số giải pháp nhằm hạn chế tối đa tác hại của lũ quét trên địa bàn huyện Hương Sơn.

3. Giới hạn nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu trong giới hạn: Tìm hiểu về tình hình lũ quét trên sông Ngàn

Phố (thuộc huyện Hương Sơn- Hà Tĩnh) gồm nguyên nhân, hoạt động và các biện

pháp phòng ngừa và hạn chế tác hại của nó đối với địa bàn sông đi qua mà cụ thể là

huyện Hương Sơn tỉnh Hà Tĩnh, trong thời gian từ năm 2002 đến năm 2011. Do lũ

xảy ra bất thường nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những trận lũ lớn nhất, đặc

biệt là trong năm 2002, 2010, 2011.

4. Lịch sử nghiên cứu

Sông Ngàn Phố là sông thường xảy ra những trận lũ lớn đặc biệt là lũ quét, gây

hậu quả rất nghiêm trọng đối với nhân dân trên địa bàn huyện Hương Sơn, chính vì

thế để hạn chế tác hại của lũ quét thì đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề

này nhưng đều mang tính khái quát ở phạm vi khu vực hoặc tỉnh như: Lũ quét,

nguyên nhân và biện pháp phòng tránh của GS.TS Cao Đăng Dư (2003), Điều tra,

nghiên cứu và cảnh báo lũ lụt phục vụ phòng tránh thiên tai ở các lưu vực sông

Miền Trung của PGS.TS Cao Đăng Dư (2001), Nghiên cứu, dự báo lũ trung hạn lưu

vực sông cả của TS.Hoàng Thanh Tùng và nhóm nghiên cứu.(2001)…vv. Còn

4

nghiên cứu cụ thể thì đến nay chưa có đề tài nào chính thức dành riêng cho sông

Ngàn Phố và huyện Hương Sơn.

Đề tài này đi sâu nghiên cứu đặc điểm của lũ quét trên sông Ngàn Phố, nguyên

nhân, thiệt hại và các biện pháp nhằm hạn chế và khắc phục hậu quả lũ quét đối với

địa bàn sông chảy qua.

5. Quan điểm nghiên cứu

5.1. Quan điểm tổng hợp

Tự nhiên cũng như kinh tế xã hội, đó đều là các hiện tượng địa lí đa dạng tuy

nhiên chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau và với các hiện tượng khác, chính vì

thế khi nghiên cứu bất kì một yếu tố địa lí nào chúng ta cần phải nghiên cứu đồng

thời nhiều yếu tố khác để thấy được tác động tổng hợp của các yếu tố đó.

5.2. Quan điểm kinh tế sinh thái

Đây là quan điểm có ý nghĩa đặc thù trong nghiên cứu địa lí tự nhiên, được

ứng dụng ngày càng nhiều trong việc nghiên cứu ảnh hưởng của tự nhiên, mối quan

hệ tác động giữa con người và tự nhiên. Một quyết định hay một hoạy động cụ thể

nào đó của con người trong việc sử dụng tài nguyên phải tính đến tác động của nó

đến hệ sinh thái.

5.3. Quan điểm hệ thống

Theo quan điểm này khi nghiên cứu tình hình lũ quét trên sông ngàn phố bên

cạnh việc tìm hiểu đặc điểm thủy chế của sông ta cũng cần phải tìm hiểu thêm về

khí hậu , địa hình, sinh vật … trên địa bàn nghiên cứu, vì các yếu tố này ảnh hưởng,

chi phối lẫn nhau và tạo nên sự khác biệt giữa lũ quét trên sông Ngàn Phố và các

sông khác.

5.4. Quan điểm lịch sử

Mỗi hệ tự nhiên, kinh tế xã hội ở một lãnh thổ địa phương đều có nguồn gốc phát

sinh, phát triển mà trong đó hoạt động của con người qua từng phương thức sản xuất

đóng vai trò quan trọng. Các biến động đều diễn ra trong những diều kiện địa lí nhất

định và trong những thời gian nhất định với những xu hướng nhất định, từ quá khứ,

hiện tại đến tương lai đều có mối quan hệ nhân quả.

6. Phương pháp nghiên cứu

6.1. Phương pháp thu thập và xử lí tài liệu

5

Đây là phương pháp sử dụng nhiều trong quá trình nghiên cứu . Dựa vào mục

đích, yêu cầu của đề tài, em đã thu thập tài liệu cần thiết ở các cơ quan, ban ngành có

liên quan đến đề tài nghiên cứu và xử lí, phân tích một cách khoa học , phân tích so

sánh, tổng hợp để tìm ra các nội dung, những kết luận cần thiết cho đề tài của mình.

6.2. Phương pháp chuyên gia

Tìm hiểu và tiếp thu ý kiến của các chuyên gia phòng, sở tài nguyên môi

trường, đài khí tượng thủy văn, phòng nông nghiệp và nông thôn và các chuyên gia

của các cơ quan ban ngành có liên quan.

6.3. Phương pháp thực địa

Đây là phương pháp có tác dụng lớn, nó giúp ta xác định được vị trí của đối

tượng thấy được đặc điển về hình thái, tiếp cận vấn đề một cách chủ động, tích cực.

Công tác quan sát điều tra, ghi chép, mô tả các đặc điểm bên ngoài của đối tượng

cũng như trao đổi ý kiến các cơ quan chuyên ngành làm tăng khả năng hiểu biết

thực tế tạo khả năng vận dụng các kết quả nghiên cứu.

6.4. Phương pháp biểu đồ

Đây là hai phương tiện cần thiết cho quá trình nghiên cứu nó giúp chúng ta có

được những cai nhìn khái quát và tổng hợp nhất đồng thời cũng khoa học nhất.

Nó có thể cho ta thấy được mối quan hệ của các đối tượng, giữa đối tượng với các

thành phần khác, trên cơ sở đó xác định nội dung cần làm tronng nhiệm vụ của đề

tài.

Phương pháp này đưa ra các công cụ hữu ích cho việc biểu hiện một cách rõ ràng,

sinh động kết quả nghiên cứu. Việc áp dụng phương pháp này giúp khóa luận càng

trở nên phong phú hơn và mang tính trực quan hơn.

6.5. Phương pháp thống kê toán học

Đây là một phương pháp rất cần thiết trong quá trình nghiên cứu một vấn đề về

địa lí. Trong quá trình nghiên cứu em đã sử dụng phương pháp toán học để thống

kê, xử lí các số liệu có liên quan đến khóa luận, sử dụng mô hình toán học để xác

định cấu trúc quan hệ, động lực và hướng phát triển của các đối tượng trong hệ

thống tự nhiên, kinh tế- xã hội. Phương pháp này đang được sử dụng ngày càng

nhiều, nó mô tả rõ ràng được rất nhiều hiện tượng và có tính phổ cập.

7. Kết cấu đề tài