Tìm Hiểu Bài Thuốc Tắm Dân Tộc Dao Tại Xã Tả Phìn Huyện Sapa Tỉnh Lào Cai

LỜI CẢM ƠN

Để đánh giá kết quả sau 4 năm học tập và rèn luyện, đồng thời giúp cho

sinh viên có cơ hộ làm quen với công tác nghiên cứu khoa học góp phần mở

rộng kiến thức và hiểu biết thực tế. Đƣợc sự giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà

trƣờng Đại học lâm nghiệp, khoa Quản lý tài nguyên rừng và môi trƣờng và

giúp đỡ tận tình của thầy giáo PGS.TS Trần Ngọc Hải tôi đã thực hiện đề tài

“Tìm hiểu bài thuốc tắm dân tộc Dao tại xã Tả Phìn, huyện Sapa, tỉnh

Lào Cai”

Trong thời gian làm khóa luận tôi có những trải nghiệm mới và học tích lũy

thêm nhiều kiến thức mới cho bản thân cũng nhƣ phục vụ cho kĩ sƣ lâm nghiệp

trong tƣơng lai. Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS Trần Ngọc Hải đã tận

tình hƣớng dẫn tôi trong thời gian qua. Tôi xin cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa

Quản lý Tài nguyên rừng và môi trƣờng, truyền đạt cho tôi kiến thức quý báu để tôi

hoàn thành tốt khóa luận. Tôi xin chân thành cám ơn sự giúp đỡ tận tình của gia

đình, bạn bè, cán bộ và ngƣời dân bản Tả Phìn, xã Tả Phìn, Huyện Sapa, Tỉnh Lào

Cai tạo điều kiện tốt nhât luôn giúp đỡ cho tôi hoàn thành khóa luận

Trong quá trình nghiên cứu thực hiện khóa luận, do điều kiện hạn chế về

thời gian, nhân lực và những khó khăn khách quan nên không tránh khỏi những

thiếu sót. Vì vậy tôi mong sự đóng góp, chỉ bảo của thầy cô giáo trong khoa để

khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn .

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, Ngày….Tháng…năm 2017

Sinh viên

Nguyễn Thị Hải Yến

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................1

MỤC LỤC.............................................................................................................2

DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................5

DANH MỤC BIỂU ĐỒ........................................................................................5

DANH MỤC HÌNH ẢNH ....................................................................................7

ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................................1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU...........................................................3

1.1.Nghiên cứu nƣớc ngoài...................................................................................3

1.2.Nghiên cứu ở Việt Nam..................................................................................4

1.3.Tình hình nghiên cứu cây thuốc của cộng đồng dân tộc Dao.........................5

1.4.Nghiên cứu tại khu vực...................................................................................7

Chƣơng 2. MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHẠM VI, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................................................9

2.1. Mục tiêu .........................................................................................................9

2.2. Nội dung nghiên cứu......................................................................................9

2.3. Phạm vi, đối tƣợng nghiên cứu......................................................................9

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................10

2.4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu theo nội dung 1 ................................................10

2.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu theo nội dung 2 ................................................10

2.4.3 Phƣơng pháp nghiên cứu với nội dung 3..................................................15

2.4.4 Phƣơng pháp nghiên cứu nội dung 4: ........................................................17

2.4.5. Phƣơng pháp nghiên cứu với nội dung 5:.................................................18

Chƣơng 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ- XÃ HỘI CỦA KHU VỰC

NGHIÊN CỨU....................................................................................................19

3.1. Điều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu......................................................19

3.1.1. Vị trí địa lý, ranh giới, diện tích................................................................19

3.1.2. Địa hình, đất đai, thổ nhƣỡng ...................................................................19

3.1.3. Khí hậu, thủy văn :....................................................................................20

3.1.4. Thảm thực vật ...........................................................................................21

3.1.5. Khoáng sản................................................................................................21

3.2. Điều kiện kinh tế xã hội:..............................................................................21

3.2.1. Dân tộc,dân số và phân bố dân cƣ ............................................................21

3.2.2. Kinh tế.......................................................................................................22

3.2.3. Hoạt động sản xuất....................................................................................22

3.3. Điều kiện cơ sở hạ tầng................................................................................22

3.3.1. Điều kiện văn hóa .....................................................................................22

3.3.2. Điều kiện giáo dục ....................................................................................23

3.3.3 Điều kiện giao thông..................................................................................23

3.3.4 Mạng lƣới điện và công nghệ thông tin .....................................................23

3.3.5. Y tế............................................................................................................23

3.4. Đánh giá tiềm năng của xã...........................................................................23

3.4.1. Khó khăn...................................................................................................23

3.4.2. Thuận lợi ...................................................................................................24

Chƣơng 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU...............................................................25

4.1. Quá trình hình thành và gìn giữ bài thuốc tắm đồng bào dân tộc Dao ở Tả

Phìn .....................................................................................................................25

4.1.1. Quá trình hình thành bài thuốc tắm ..........................................................25

4.1.2. Gìn giữ bài thuốc tắm của dân tộc Dao ...................................................28

4.2. Thành phần loài và bộ phận sử dụng, cách thu hái chế biến cây làm thuốc

tắm của ngƣời Dao ..............................................................................................29

4.2.1. Thành phần loài.........................................................................................29

4.2.2. Đa dạng về dạng sống ...............................................................................31

4.2.3 Đa dạng về bộ phận sử dụng......................................................................33

4.2.4 Thu hái, chế biến và sử dụng cây thuốc của ngƣời Dao ở xã Tả Phìn ......34

4.3. Thực trạng gây trồng cây thuốc ...................................................................38

4.3.1. Các loài cây thuốc chủ yếu đƣợc ngƣời dân dùng....................................38

4.3.2. Tình hình gây trồng cây thuốc ..................................................................41

4.3.3. Những thuận lợi và khó khăn cho việc trồng cây thuốc ở địa phƣơng.....46

4.4. Nhu cầu và thị trƣờng của các sản phẩm bài thuốc tắm của dân tộc Dao ...47

4.4.1. Nhu cầu khách hàng..................................................................................47

4.4.2. Thị trƣờng sản phẩm thuốc tắm................................................................48

4.5. Đề xuất một số giải pháp bảo tồn cây thuốc................................................51

4.5.1 Nâng cao nhận thức- thay đổi hành vi .......................................................52

4.5.2 Nâng cao năng lực......................................................................................52

4.5.3 Phát triển gây trồng cây thuốc ...................................................................52

4.5.4 Thị trƣờng ..................................................................................................52

4.5.5 Tăng cƣờng cơ sở hạ tầng..........................................................................53

KẾT LUẬN- TỒN TẠI- KIẾN NGHỊ ...............................................................54

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục

DANH MỤC BẢNG

Bảng 4. 1 Thành phần loài cây trong bài thuốc tắm dân tộc Dao xã Tả Phìn ...29

Bảng 4. 2 Danh mục số họ, số loài có từ 2 loài trở lên (Xếp theo thứ tự số

lƣợng loài)...........................................................................................................30

Bảng 4. 4 Tổng hợp các dạng sống cây thuốc tắm của dân tộc Dao xã Tả Phìn

.............................................................................................................................32

Bảng 4. 5. Các bộ phận đƣợc dùng để tắm.........................................................33

Bảng 4. 6. Tổng hợp sử dụng cây thuốc đúng bệnh ...........................................38

Bảng 4. 7. Tổng hợp các loại cây thuốc tắm đƣợc gây trồng .............................39

Bảng 4. 8. Bốn phƣơng pháp pháp gây trồng .....................................................42

Bảng 4. 9. Gây trồng một số cây thuốc bằng giâm hom.....................................42

Bảng 4. 10. Gây trồng một số cây bằng phƣơng pháp gieo hạt..........................44

Bảng 4. 11. Gây trồng một số cây thuốc.............................................................45

Bảng 4. 12. Giá bán một số sản phẩm bài thuốc tắm tại Sapa............................48

DANH MỤC BIỂU

Biểu 01. Biểu điều tra cây thuốc theo tuyến.......................................................11

Biểu 02. Điều tra ô tiêu chuẩn ............................................................................11

Biểu 03. Thành phần loài cây thuốc đƣợc sử dụng............................................13

Biểu 04. Điều tra tình hình khai thác, chế biến và sử dụng cây thuốc của ngƣời

Dao. .....................................................................................................................14

Biểu 05. Bảng tên cây thuốc ...............................................................................15

Biểu 06. Loại thực vật theo ngành......................................................................15

Biểu 07. Phân bố số loài theo số lƣợng bộ phận sử dụng...................................15

Biểu 08. Tần số sử dụng các loài theo bộ phận ..................................................15

Biểu 09. Điều tra tình hình gây trồng cây dùng làm thuốc tại xã Tả Phìn ........16

Biểu 10. khảo sát tình hình gây trồng .................................................................17

DANH MỤC HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ

Hình 4. 1. Phân bố số lƣợng chi cây thuốc dân tộc Dao xã Tả Phìn ..................31

Hình 4. 2. Thành phần dạng sống của các loài cây thuốc trong bài thuốc tắm .32

.............................................................................................................................34

Hình 4. 3. Biểu đồ đa dạng bộ phận ngƣời Dao sử dụng làm thuốc tắm tại xã Tả

Phìn .....................................................................................................................34

Hình 4.5 Ngƣời Dao thu hái thuốc trên núi đá ..................................................36

Hình 4.4 Ngƣời Dao thu hái thuốc ở rừng thứ sinh...........................................36

Hình 4.6. Thuốc dạng đóng chai........................................................................ 49

Hình 4.7.Thuốc dạng khô........................................................................................

.............................................................................................................................49

Hình 4.8. Biển quảng cáo dịch vụ tắm................................................................51

Sơ đồ 4.1. Sơ đồ điều tra thị trƣờng cây thuốc. ..................................................47