Tiếp cận thơ Nôm đường luật của Hồ Xuân Hương theo hình thức quy phạm và hình thức phá cách

Tli P CAN 1HIINOM DUONG LUAT CUA HS XUAN HUDNG

O LE VAN HUNG*

1. Hinh mux quy phqm (HTQP) trong tho

Ho Xuan Huang (HXH)

Trudc nay, cac nhd nghien cuu deu thua nhan

HXH Idm tha ndm Dudng luqt (TNDL) nhin chung

theo mdt HTQP chdt che. Vi vdy, khdo sdt tu HTQP

den hinh thuc phd each (HTPC) trong tha HXH Id

viec Idm can thiet; giup GV dqy tha Bd d phd

thdng cd duqc cdi nhin dung dan, sdu sdc,...

Tha Dudng luqt (TDL) cd 3 dang chinh: tha bdt

cu, tha tuyet cu, tha bdi ludt, trong dd tha bdt cu

Id dang ca bdn. Khdo sdt cdc dang tha trong

TNDL cua Hd Xuan Huang cho thdy chu yeu Idm

theo dang tha bdt cu; dang tu tuyet chiem mdt ti

le khdng Idn Idm, cd the ke cdc bdi sau: Banh

trdi, Qua mit, Oc nhdi, Dong Hen hoen, Mdi trdu,

Lu ngan ngo, Phuang Idi toi, Xuong hoa voi Chieu

Ho(] ,2,3), Do ngudi ddn bd khdc chdng, Khdc

Tdng Cdc, Su bi ong cham, Cdi kiep tu hdnh,

Den Sdm Nghi Ddng.

Ve bd cue, bdi bdt cu cd 4 phdn: de, thuc,

ludn, ket nhung bdi tha cung cd the chia ra Idm 2

phdn: thuang bdn tiet vd hq bdn tiet. Dd'i vdi cdc

nhd tha tdi ndng, hq khdng cdu ne vdo bd cue gd

bd ndy. HXH Id mdt nhd tha Idn, cho nen, khi

phdn tich tha cua bd cung khdng can theo bd cue

gd bd tren md cd le chi nen chia Idm 2 phdn. Vf

dy, bdi Ty Tinh 1: «Tie'ng gd vdng vdng gdy tren

bom,... Thdn ndy ddu dd chju gid torn!" Bdi tha

gdm 8 cdu de, thyc, ludn, ket rd rdng, cdn ddi.

Bdi tha Id mach cdm xuc tdm trqng «odn hqn",

do vdy phdn tich theo bd cue, e rdng mach cdm

xuc bi dut doan. Nen chdng chf phdn tfch theo 2

phdn: 1) Ndi niem odn hdn; 2) Bdn hnh cung

cdi, sue sdng khoe khodn.

Q phdn 1, cdu de md ra bdng mdt tieng gd

gdy vong vdo khdng gian bdt ngdt, vdng Idng.

Giua khdng gian dd, mdt ndi niem «odn hdn"

cung lan tda vdo canh vdt. Thu phdp «Ldy ddng

td tinh", lay cdi huu hqn gai ra cdi vd hqn td ra

rdt ddc dia: ndi odn hdn chdt chua ca vu try. Vd

2 cdu tiep theo dd cy the hda, vdt chat hda, hinh

tuqng hda ndi odn hqn dd: «Md tham khdng khua

md cung cdc/Chudng sdu chdng danh cd sao

om?". Cdi tham duqc goi Id «md tham", cdi sdu

duqc goi Id «chudng sdu". O day lai cd su phi If

trong hinh tuqng tha «khdng khua md cung cdc",

«chdng danh cd sao om". Chfnh su phi If ndy lai

dien ta tuyet vdi tdm trqng den tdt cung dau khd

cua chu the tru tinh.

Mach tdm trqng ndy vdn tuan theo logic cua

nd. Q phdn 2, nguyen nhdn ndi odn hqn vd the

hien bdn linh cua nu sT. Dd Id «gidn vi duyen de

mom mdm", «duyen" dd qua lua nhd thi hay

«duyen" dang d dd «non ta phong nhyy" md

khdng the tim mdt trdi tim de trao gui vi cd the

gidi ddn dng kia khdng xung ddng do dot not,

bac beo? Hieu theo each ndo thi ta cung tim thdy

mdt tdm trqng dau ddn, xdt xa den tan cung.

Nhung den 2 cdu cudi thi Id cd mdt su thach do

vdi so phdn duyen tinh, Id ca mot su vung len cua

mdt sue sdng khoe khodn, lac quan: «Tdi tu vdn

nhdn ai dd td?/Thdn ndy ddu dd chiu gid torn!"

Khdo sdt mdt each cy the cdc bdi TNDL cua

«Bd chua tha Ndm" (BCTN) cd the thdy ludt bdng

trdc, each gieo vdn, each ddi cung rdt chinh, rdt

Dudng thi. Chung tdi quan tdm nhieu tdi tinh da

nghia trong tha HXH. Theo chung tdi, tfnh da

nghia ndy cd cdi nguon tu Dudng thi. Ddc diem

cu phdp ndi bat cua tha Dudng (TD) Id phep tfnh

luqc. Cd the Id tinh luqc chu tu, gidi tu, ddng tu,

hu tu,... Dieu ndy gdp phdn tqo nen mdt sdc thdi

ddc ddo cua TD Id su ham sue, cd dong, ddn den

TD thien ve gai md ft td. Su tinh luqc ndy dd Idm

cho cdc cum tu trong cdu thacd quan he Idng leo

ve mat ngu phdp, do vdy, chung cd the ket hqp

vdi nhau theo nhieu each. Tuy theo mdi each ket

hqp md cd the cd mot each cdt nghia cho Idi tha,

vd nhu vdy tqo cho cdu tha cd tfnh da nghia.

TNDL cua HXH cung cd tinh trqng tuang ty. Vi

dy: «Mudi bay hay mudi tdm day" (Cd/ quat /),

* Truang Cao dang sir pham Ba Rja - Vung Tau

Tap chi Giao due so 23 6 ng 2 . 4/2010)