Tiếng Việt trong văn nghị luận của học sinh Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Thái Nguyên - thực trạng và giải pháp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

HOÀNG THỊ KIM NHUNG

-

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

HOÀNG THỊ KIM NHUNG

-

Mã số: 60.22.01.02

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lê Văn Trƣờng

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các

kết quả trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố

trong bất cứ một công trình nào.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Kim Nhung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến TS. Lê Văn Trƣờng,

ngƣời thầy đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu

và hoàn thành luận văn này.

Luận văn là kết quả của quá trình học tập. Vì vậy, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn

đến những thầy, cô đã giảng dạy các chuyên đề cao học cho lớp Ngôn ngữ K20 (2012

- 2014) tại trƣờng Đại học sƣ phạm, Đại học Thái Nguyên.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các cán bộ, giáo viên, nhân viên,

tổ chuyên môn Khoa học xã hội, nhóm bộ môn Ngữ văn, các em học sinh trƣờng

PTDT Nội trú Thái Nguyên đã động viên, tạo điều kiện và giúp đỡ tôi phần tƣ liệu để

tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và những ngƣời thân đã luôn ủng

hộ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Hoàng Thị Kim Nhung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cam đoan ..................................................................................................................i

Lời cảm ơn .................................................................................................................... ii

Mục lục ........................................................................................................................ iii

Danh mục các ký hiệu viết tắt.......................................................................................iv

Danh mục các bảng........................................................................................................v

MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................ 1

2. Lịch sử vấn đề............................................................................................................ 1

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................. 3

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 3

5. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................... 3

6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài ....................................................................... 4

7. Cấu trúc luận văn ....................................................................................................... 4

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ THUYẾT. GIỚI THIỆU VỀ TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ

THÁI NGUYÊN.................................................................................................. 5

1.1. Sơ lƣợc về từ tiếng Việt .................................................................................... 5

1.1.1. Khái niệm về từ .................................................................................................. 5

1.1.2. Nghĩa của từ và hình vị....................................................................................... 5

1.1.3. Cấu tạo từ............................................................................................................ 7

1.1.4. Phân loại từ ......................................................................................................... 9

1.2. Sơ lƣợc về ngữ pháp tiếng Việt...................................................................... 12

1.3. Sơ lƣợc về đặc điểm ngữ âm tiếng Việt......................................................... 14

1.4. Đặc điểm về chữ viết và chính tả tiếng Việt ................................................. 16

1.4.1. Đặc điểm về chữ viết tiếng Việt ....................................................................... 16

1.4.2. Đặc điểm và quy tắc chính tả tiếng Việt........................................................... 17

1.4.3. Các quy tắc chính tả tiếng Việt hiện hành ........................................................ 18

1.5. ......................................................................... 20

1.5.1. Khái niệm văn bản ............................................................................................ 20

1.5.2. Phân loại văn bản.............................................................................................. 20

1.6. .............................................................................................. 21

1.6.1. ............................................................................................................. 21

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.6.2. ................................................... 21

1.6.3. c ............................................................................................... 22

1.6.4. ............................................................................................ 22

1.6.5. ............................................................ 23

1.6.6. Vai trò của liên kết đối với tổ chức nội dung của văn bản ............................... 28

1.7. Văn nghị luận .................................................................................................. 28

1.8. Về khái niệm “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt”................................. 29

1.9. Giới thiệu khái quát về trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên...................... 30

Tiểu kết chương 1....................................................................................................... 333

Chƣơng 2: KHẢO SÁT TIẾNG VIỆT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN CỦA HỌC

SINH TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THÁI NGUYÊN.......................................... 344

2.1. Tình hình tƣ liệu ........................................................................................... 344

2.2. Kết quả khảo sát tiếng Việt trong văn nghị luận của học sinh trƣờng

PTDT Nội trú Thái Nguyên ......................................................................... 355

2.2.1. Tình hình sử dụng từ vựng............................................................................... 355

2.2.2. Tình hình sử dụng ngữ pháp ............................................................................ 388

2.2.3. Tình hình sử dụng ngữ âm.............................................................................. 466

2.2.4. Tình hình chính tả........................................................................................... 488

2.2.5. Tình hình văn bản và liên kết văn bản............................................................ 522

2.3. Kết quả khảo sát tiếng Việt trong văn nghị luận của học sinh từng

khối lớp Trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên............................................ 566

2.3.1. Tình hình sử dụng từ vựng ............................................................................. 566

2.3.2. Tình hình sử dụng ....................................................................................56

2.3.3 Tình hình sử dụng ngữ âm................................................................................ 59

2.3.4 Tình hình sử dụng chính tả ............................................................................. 600

2.3.5. Tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản .............................................. 622

Tiểu kết chương 2....................................................................................................... 655

Chƣơng 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG SỬ DỤNG TIẾNG

VIỆT CHO HỌC SINH TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THÁI NGUYÊN .......... 666

3.1. Những nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng sử dụng tiếng Việt của học

sinh trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên .................................................... 666

3.1.1. Đƣờng lối chính sách của Đảng và Nhà nƣớc ................................................ 666

3.1.2. Hoàn cảnh sống của học sinh ........................................................................... 69

3.1.3. Thực tế dạy và học tại trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên ........................... 711

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2. Một số giải pháp thực tế nhằm nâng cao khả năng sử dụng tiếng Việt

của học sinh trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên...................................... 722

3.2.1. Yêu cầu về tiếng Việt với học sinh THPT (trong chƣơng trình giáo

dục phổ thông) .............................................................................................. 722

3.2.2. Đánh giá chung về tình hình sử dụng tiếng Việt của học sinh trƣờng PTDT

Nội trú Thái Nguyên....................................................................................... 733

3.2.3. Một số biện pháp cụ thể nhằm nâng cao khả năng sử dụng tiếng Việt của

học sinh trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên.................................................. 744

Tiểu kết chương 3..................................................................................................... 889

KẾT LUẬN.........................................................................................................................900

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................94

PHỤ LỤC...................................................................................................................-1-

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ATK : An toàn khu

DTNT : Dân tộc nội trú

DTTS : Dân tộc thiểu số

GD & ĐT : Giáo dục và đào tạo

PTDT : Phổ thông dân tộc

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1a. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng từ vựng của học sinh khối 10, 11,

12 trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên................................................... 377

Bảng 2.1b. Bảng so sánh tình hình sử dụng từ vựng giữa học sinh trƣờng PTDT

Nội trú Thái Nguyên với học sinh trƣờng ngoài .................................... 388

Bảng 2.2a. Bảng tổng hợp tinh hình sử dụng câu của học sinh khối 10, 11, 12

trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên........................................................ 455

Bảng 2.2b. Bảng so sánh tình hình sử dụng câu giữa học sinh trƣờng PTDT Nội

trú với học sinh trƣờng ngoài ................................................................. 455

Bảng 2.3a. Bảng tổng hợp lỗi ngữ âm của học sinh khối 10, 11, 12 trƣờng PTDT

Nội trú Thái Nguyên............................................................................... 477

Bảng 2.3b. Bảng so sánh lỗi ngữ âm giữa học sinh trƣờng PTDT Nội trú với học

sinh trƣờng ngoài.................................................................................... 488

Bảng 2.4a. Bảng tổng hợp lỗi chính tả của học sinh khối 10, 11, 12 trƣờng PTDT

Nội trú Thái Nguyên............................................................................... 511

Bảng 2.4b. Bảng so sánh lỗi chính tả giữa học sinh trƣờng PTDT Nội trú với học

sinh trƣờng ngoài.................................................................................... 511

Bảng 2.5a. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản của học

sinh khối 10, 11, 12 trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên....................... 544

Bảng 2.5b. Bảng so sánh tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản giữa học

sinh trƣờng PTDT Nội trú với học sinh trƣờng ngoài............................ 555

Bảng 2.6a. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng từ vựng của học sinh khối 10

trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên........................................................ 566

Bảng 2.6b. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng từ vựng của học sinh khối 11

trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên........................................................ 566

Bảng 2.6c. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng từ vựng của học sinh khối 12

trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên........................................................ 566

Bảng 2.7a. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng câu của học sinh khối 10 trƣờng

PTDT Nội trú Thái Nguyên ................................................................... 588

Bảng 2.7b. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng câu của học sinh khối 11 trƣờng

PTDT Nội trú Thái Nguyên ................................................................... 588

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Bảng 2.7c. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng câu của học sinh khối 12 trƣờng

PTDT Nội trú Thái Nguyên ..................................................................... 59

Bảng 2.8a. Bảng tổng hợp lỗi ngữ âm của học sinh khối 10 trƣờng PTDT Nội trú

Thái Nguyên ............................................................................................. 59

Bảng 2.8b. Bảng tổng hợp lỗi ngữ âm của học sinh khối 11 trƣờng PTDT Nội trú

Thái Nguyên ........................................................................................... 600

Bảng 2.8c. Bảng tổng hợp lỗi ngữ âm của học sinh khối 12 trƣờng PTDT Nội trú

Thái Nguyên ............................................................................................. 60

Bảng 2.9a. Bảng tổng hợp lỗi chính tả của học sinh khối 10 trƣờng PTDT Nội

trú Thái Nguyên........................................................................................ 61

Bảng 2.9b. Bảng tổng hợp lỗi chính tả của học sinh khối 11trƣờng PTDT Nội trú

Thái Nguyên ............................................................................................. 61

Bảng 2.9c. Bảng tổng hợp lỗi chính tả của học sinh khối 12 trƣờng PTDT Nội

trú Thái Nguyên........................................................................................ 62

Bảng 2.10a. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản của

học sinh khối 10 trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên .............................. 63

Bảng 2.10b. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản của

học sinh khối 11 trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên .............................. 63

Bảng 2.10c. Bảng tổng hợp tình hình sử dụng văn bản và liên kết văn bản của

học sinh khối 12 trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên .............................. 64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Việt Nam là một quốc gia thống nhất gồm 54 dân tộc anh em cùng chung

sống, trong đó dân tộc Kinh chiếm đa số, "53 dân tộc còn lại chiếm tỉ lệ 13,8% dân số

cả nƣớc" [34].

Cộng đồng các dân tộc Việt Nam đƣợc hình thành và phát triển cùng với tiến

trình lịch sử hàng ngàn năm dựng nƣớc và giữ nƣớc tạo nên một dân tộc Việt Nam

thống nhất. Sự đoàn kết, gắn bó giữa các cộng đồng dân tộc đã tạo nên một Quốc gia

đa dân tộc, thống nhất và bền vững.

Do những nguyên nhân lịch sử để lại và cũng do những đặc thù về điều kiện

địa lý, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt ở địa bàn cƣ trú của các dân tộc thiểu số nên

trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các dân tộc không đồng đều. Phần lớn các dân

tộc thiểu số vẫn còn trong tình trạng lạc hậu, có mức sống thấp, chậm phát triển hơn

so với dân tộc đa số.

Trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam, quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc

ta về chính sách dân tộc là nhất quán, theo nguyên tắc: "Các dân tộc bình đẳng, đoàn

kết, tương trợ nhau cùng phát triển" [34]. Nguyên tắc đó cũng chính là mục tiêu

chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nƣớc ta.

Là giáo viên môn ngữ văn ở một trƣờng phổ thông dân tộc nội trú tỉnh, tôi

có điều kiện hàng ngày tiếp xúc, giảng dạy cho con em ngƣời dân tộc thiểu số

trong tỉnh. Trong học tập nói chung và bộ môn Ngữ văn nói riêng, các em có rất

nhiều cố gắng và có nhiều tiến bộ, nhiều ƣu điểm song cũng có không thể tránh

khỏi những hạn chế, thiếu sót so với học sinh trƣờng ngoài trên địa bàn thành phố.

Thấy rõ điều đó và mong muốn đƣợc đóng góp một phần công sức của mình vào

chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nƣớc mà một trong những nhiệm vụ quan

trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số là "ƣu tiên đặc biệt

phát triển giáo dục và đào tạo, coi trọng đào tạo cán bộ và đội ngũ trí thức dân tộc

thiểu số"[34], tôi chọn đề tài Tiếng Việt trong văn nghị luận của học sinh trường

Phổ thông dân tộc Nội trú Thái Nguyên – làm đề tài

nghiên cứu của luận văn.

2. Lịch sử vấn đề

Việt Nam là một quốc gia của 54 dân tộc cùng chung sống hòa thuận, trong đó

dân tộc Kinh chiếm đa số. Các dân tộc sinh sống trên đất nƣớc Việt Nam có ngôn ngữ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2

riêng và có nền văn hóa truyền thống đặc sắc của mình. 24 dân tộc có chữ viết riêng

nhƣ: Thái, Mông, Tày, Nùng, Khmer, Gia Rai, Êđê, Hoa, Chăm…

Liên quan đến việc nghiên cứu về ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam, có

thể kể đến những đóng góp của các tác giả nhƣ: Trần Trí Dõi với công trình

“Nghiên cứu các dân tộc thiểu số ở Việt Nam”, “Thực trạng giáo dục ngôn ngữ ở

vùng dân tộc miền núi ba tỉnh phía Bắc Việt Nam”, Đoàn Văn Phúc với “Vấn đề

giáo dục tiếng mẹ đẻ đối với cư dân sử dụng ngôn ngữ nhóm Chăm ở Việt Nam hiện

nay”, Nguyễn Văn Lợi – Lý Toàn Thắng với bài viết “Về sự phát triển ngôn ngữ

các dân tộc thiểu số ở Việt Nam trong thế kỉ XX”, Tạ Văn Thông với “Tìm hiểu

ngôn ngữ các dân tộc Việt Nam”,...

Trong các công trình đã nghiên cứu, các tác giả đã tập trung khảo sát, miêu tả

những phƣơng diện khác nhau của tình hình ngôn ngữ dân tộc thiểu số trên lãnh thổ

Việt Nam.

Nghiên cứu về tình hình sử dụng ngôn ngữ ở dân tộc thiểu số, có thể kể đến

Nguyễn Hữu Hoành với các bài viết Tình hình sử dụng ngôn ngữ của người Mông,

Tình hình giao tiếp ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số trên địa bàn xã Noong Lay,

huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La; Tạ Văn Thông với bài Tình hình sử dụng ngôn ngữ

trong trường tiểu học Chiềng Xôm; Tạ Văn Thông và Nguyễn Hữu Hoành với bài

Đời sống ngôn ngữ của người Dao. Ngoài ra còn khá nhiều công trình nghiên cứu về

tình hình sử dụng ngôn ngữ nhƣ: Hoàng Văn Ma với Cảnh huống tiếng Nùng (2002);

Phạm Văn Hảo, Vũ Bá Hùng và Hà Quang Năng với bài nghiên cứu Cảnh huống

tiếng Thái (2002)… Mặc dù có những cách tiếp cận khác nhau, song hầu hết các tác

giả đều đã đƣa ra những số liệu cụ thể, khẳng định tình hình sử dụng ngôn ngữ ở các

vùng dân tộc thiểu số ở nƣớc ta hiện nay là khá phức tạp, cần đƣợc tiếp tục nghiên

cứu và có những giải pháp phù hợp.

Cho đến nay, chƣa có một công trình nghiên

trƣờng phổ thông dân tộc nội trú. Đây là một khó khăn không nhỏ cho tác giả nghiên

cứu. Song là ngƣời trực tiếp giảng dạy các em, nắm đƣợc những ƣu, khuyết điểm

trong bài viết của các em, lại đƣợc trang bị những tri thức ngôn ngữ học và áp dụng

các phƣơng pháp nghiên cứu thích hợp, và trên hết là tình thƣơng yêu dành cho các

em, tôi tin tƣởng đề tài nghiên cứu này sẽ thành công.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Đề tài hƣớng tới mục đích tìm hiểu tình hình sử dụng tiếng Việt về:

Từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp, chính tả, văn bản và liên kết văn bản… trong bài

văn nghị luận của học sinh trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên.

Chỉ ra những ƣu điểm, những hạn chế và nguyên nhân ảnh hƣởng đến tình

hình sử dụng tiếng Việt, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao khả năng sử dụng tiếng

Việt cho học sinh, góp phần vào việc dạy và học tiếng Việt cho học sinh cấp III

trƣờng PTDT Nội trú nói riêng và học sinh dân tộc thiểu số nói chung.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn có những nhiệm vụ sau:

3.2.1. Xác định bộ khung lý thuyết phục vụ cho mục đích nghiên cứu bao gồm

các khái niệm liên quan nhƣ: Ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, liên kết văn bản, chính tả.

diện trên.

So sánh cách sử dụng tiếng Việt của học sinh trƣờng PTDT Nội trú với học

sinh trƣờng ngoài ở cấp học tƣơng đƣơng.

3.2.3 Chỉ ra những ƣu điểm, nhƣợc điểm, tìm hiểu những nguyên nhân ảnh

hƣởng, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao khả năng sử dụng Tiếng Việt cho học sinh

trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Trƣờng PTDT Nội trú Thái Nguyên.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung làm rõ cách sử dụng

của học sinh khối 10, 11, 12;

làm rõ các ƣu điểm, nhƣợc điểm.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng hai phƣơng pháp nghiên cứu và những thủ pháp đi kèm sau đây:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4

5.1. Phƣơng pháp miêu tả (với các thủ pháp bên trong và bên ngoài) sau:

5.1.1 Thủ pháp thống kê toán học: Thủ pháp này có thể dùng để miêu tả từ

vựng, ngữ nghĩa... nhằm đƣa ra một số tiêu chí nhận diện lớp từ ngữ (đang xét) từ đó

có thể thống kê, lập danh sách.

5.1.2 Thủ pháp phân loại và hệ thống hoá: Thủ pháp này cho phép phân loại

các yếu tố có cùng tiêu chí.

5.1.3 Thủ pháp phân tích ngôn cảnh: Thủ pháp này phân tích hai ngôn cảnh là

ngôn cảnh tình huống và ngôn cảnh văn hoá.

5.1.4 Thủ pháp trường nghĩa: Thủ pháp trƣờng nghĩa đƣợc áp dụng nhƣ một

công cụ làm việc nhằm tìm hiểu những đặc điểm hình thức và đặc điểm nội dung của

từ ngữ (đang xét).

5.2. Phƣơng pháp so sánh - đối chiếu

6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài

6.1. Ý nghĩa lý luận

Sự thành công của đề tài sẽ xác lập một số cách thức và nội dung cho việc tiến

hành nghiên cứu thực trạng sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt trong văn bản viết của học

sinh (nói chung) hoặc học sinh trƣờng dân tộc nội trú (nói riêng).

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

- Kết quả nghiên cứu của luận văn đƣa ra đƣợc bức tranh về tình hình sử dụng

Tiếng Việt trong văn bản viết của học sinh dân tộc nội trú.

- Có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu vào việc giảng dạy không chỉ riêng môn

Ngữ văn mà cả các môn khoa học xã hội khác trong trƣờng dân tộc nội trú.

7. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Danh mục tài liệu tham khảo, luận

văn gồm 3 chƣơng:

Chƣơng 1: Cơ sở lí luận. Giới thiệu về trường PTDT Nội trú Thái Nguyên

Chƣơng 2:

sinh trường PTDT Nội trú tỉnh Thái Nguyên.

Chƣơng 3: Một số biện pháp nâng cao khả năng sử dụng tiếng Việt cho học

sinh trường PTDT Nội trú Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5

Chƣơng 1

CƠ SỞ LÍ THUYẾT. GIỚI THIỆU VỀ TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ

THÁI NGUYÊN

1.1. Sơ lƣợc về từ tiếng Việt

1.1.1. Khái niệm về từ

Từ là một trong những khái niệm cơ bản của ngôn ngữ học.

Đây là đơn vị cấu trúc - ngữ nghĩa cơ bản của ngôn ngữ, đƣợc quan niệm là

dùng để gọi tên các sự vật, hiện tƣợng của đời sống, mang các thuộc tính tiêu biểu về

ngữ âm, ngữ nghĩa, ngữ pháp của một ngôn ngữ.

Từ những cách nhìn khác nhau, đã có khá nhiều định nghĩa về từ. Tuy nhiên,

để làm cơ sở cho việc tìm hiểu thực trạng sử dụng từ, trong luận văn chúng tôi theo

định nghĩa về “từ” sau:

“Từ là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa của ngôn ngữ, được vận dụng độc lập, tái

hiện tự do trong lời nói để xây dựng nên câu”.

Định nghĩa trên cho thấy từ có hai đặc điểm đáng chú ý:

- Là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa

- Đƣợc sử dụng độc lập, tự do trong lời nói để tạo câu. Có thể tách biệt ra khỏi

các đơn vị khác (từ khác, cụm từ...) và đƣợc dùng theo các quy tắc nhất định để tạo

nên câu.

1.1.2. Nghĩa của từ và hình vị

Đặc tính quan trọng nhất của từ và hình vị là “có nghĩa”.

Khi nói về nghĩa của từ (và hình vị), ngƣời ta phân biệt các thành phần nhƣ:

nghĩa biểu vật, nghĩa biểu niệm. Ngoài ra, ngƣời ta còn phân biệt nghĩa cấu trúc (mối

liên hệ giữa các đơn vị khác nhau trong hệ thống) và nghĩa ngữ dụng (mối liên hệ

giữa các đơn vị đang xét với tình cảm, thái độ của ngƣời sử dụng).

Về mặt lí thuyết, căn cứ để hiểu nghĩa là: các đơn vị đang xét (từ và hình vị)

đƣợc sử dụng trong hệ quy chiếu về một sự vật hiện tƣợng nào đó, với yêu cầu ngƣời

nói và ngƣời nghe đều phải cùng nghĩ về sự vật hiện tƣợng ấy, khi nhắc đến đơn vị

đang xét. Có nhƣ vậy sự sử dụng các đơn vị này trong cấu tạo nên các đơn vị lớn hơn

mới không gây sự lẫn lộn.

Khi đi vào phân tích nghĩa của các đơn vị ngôn ngữ (từ và hình vị), phải đặt

vào ngữ cảnh để đơn vị này bộc lộ ý nghĩa. Mặt khác, phải xem xét nghĩa của từ