Thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở một số trường mầm non tại TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Phùng Duy Hoàng Yến

THỰC TRẠNG TÍNH TỰ LỰC CỦA TRẺ

MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG

VUI CHƠI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON

TẠI TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Phùng Duy Hoàng Yến

THỰC TRẠNG TÍNH TỰ LỰC CỦA TRẺ

MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG

VUI CHƠI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON

TẠI TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành : Tâm lý học

Mã số : 60 31 80

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

NGUỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. TRẦN THỊ QUỐC MINH

Thành phố Hồ Chí Minh - 2012

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số

liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa được

công bố trong công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả

Phùng Duy Hoàng Yến

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học sư phạm

Thành phố Hồ Chí Minh và quý thầy cô khoa Tâm lý giáo dục đã tận tình giảng dạy

và hướng dẫn cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS.Trần Thị Quốc Minh đã tận

tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Phòng Sau đại học đã nhiệt tình giúp đỡ

tôi trong thời gian học tập và bảo vệ luận văn.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng quý thầy cô Trường Cao đẳng sư

phạm Trung ương TP.HCM đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành

chương trình học tập.

Đồng thời tôi cũng xin cảm ơn Ban giám hiệu và giáo viên hai trường: Mầm

non Thực hành và Mầm non Sài Gòn đã nhiệt tình cộng tác, tạo điều kiện cho tôi

khảo sát để hoàn thành luận văn này.

Xin cảm ơn các bạn học viên lớp Tâm lý học K.21 đã quan tâm chia sẻ, động

viên tôi trong thời gian học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Cuối cùng xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong hội đồng chấm luận văn đã

cho tôi những đóng góp quý báu để hoàn chỉnh luận văn này.

Tác giả

Phùng Duy Hoàng Yến

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục các bảng

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍNH TỰ LỰC CỦA TRẺ MẪU GIÁO ......6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................6

1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu trên thế giới................................................6

1.1.2. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam ..............................................10

1.2. Những vấn đề lý luận về tính tự lực của trẻ mẫu giáo....................................11

1.2.1. Khái niệm tính tự lực ...............................................................................11

1.2.2. Một số đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. ..............................12

1.2.3. Tính tự lực của trẻ mẫu giáo....................................................................24

1.2.4. Nội dung giáo dục tính tự lực cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong chương

trình giáo dục mầm non ...........................................................................34

1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi..........35

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .........................................................................................42

Chương 2: THỰC TRẠNG TÍNH TỰ LỰC CỦA TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6

TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG

MẦM NON TẠI TP.HCM................................................................44

2.1. Khái quát về quá trình nghiên cứu thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 –

6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở một số trường mầm non tại TP.HCM.......44

2.1.1. Mục đích nghiên cứu................................................................................44

2.1.2. Khách thể nghiên cứu...............................................................................44

2.1.3. Nhiệm vụ và nội dung nghiên cứu ...........................................................44

2.1.4. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................44

2.2. Tiêu chí và thang đánh giá TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động

vui chơi...........................................................................................................46

2.2.1. Tiêu chí đánh giá nhận thức về TTL và hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5

– 6 tuổi trong hoạt động vui chơi.............................................................46

2.2.2. Thang đánh giá nhận thức về TTL và hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 –

6 tuổi trong hoạt động vui chơi................................................................47

2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

hoạt động vui chơi ở một số trường MN tại TP.HCM...................................48

2.3.1. Thực trạng nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động

vui chơi ....................................................................................................48

2.3.2. Thực trạng về hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động

vui chơi ....................................................................................................53

2.3.3. Phân tích thực trạng TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui

chơi trên các phương diện so sánh...........................................................66

2.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến đến TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt

động vui chơi ...........................................................................................68

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .........................................................................................80

Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN TÍNH TỰ LỰC CỦA TRẺ

MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI............................81

3.1. Một số biện pháp phát triển TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động

vui chơi...........................................................................................................81

3.1.1. Cơ sở để xây dựng một số biện pháp phát triển TTL của trẻ mẫu giáo 5 –

6 tuổi trong hoạt động vui chơi................................................................81

3.1.2. Đề xuất một số biện pháp phát triển TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi

trong hoạt động vui chơi..........................................................................82

3.2. Thử nghiệm một số biện pháp phát triển TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi

trong hoạt động vui chơi ................................................................................91

3.2.1. Khái quát về tổ chức thử nghiệm .............................................................91

3.2.2. Kết quả nghiên cứu thử nghiệm ...............................................................93

3.2.3. Kết quả nghiên cứu sau thử nghiệm.........................................................99

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .......................................................................................113

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................114

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐTB : Điểm trung bình

ĐVTCĐ : Đóng vai theo chủ đề

GV : Giáo viên

GVMN : Giáo viên mầm non

HĐVC : Hoạt động vui chơi

MG : Mẫu giáo

MN : Mầm non

PTGT : Phương tiện giao thông

TTL : Tính tự lực

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Kết quả nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt

động vui chơi.........................................................................................48

Bảng 2.2. Kết quả nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt

động vui chơi theo từng tiêu chí............................................................49

Bảng 2.3. Hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi......53

Bảng 2.4. Tính chủ động trước khi chơi ................................................................54

Bảng 2.5. Tính hợp tác và kỹ năng giải quyết vấn đề trong khi chơi....................55

Bảng 2.6. Tính sáng tạo và tự tin trong khi chơi ...................................................57

Bảng 2.7. Tính kiên trì, bền bỉ theo đuổi trò chơi đến cùng ..................................60

Bảng 2.8. Tự nhận xét, đánh giá khi kết thúc trò chơi...........................................61

Bảng 2.9. Đánh giá của GV về biểu hiện TTL của trẻ MG 5 – 6 tuổi trong

hoạt động vui chơi .................................................................................62

Bảng 2.10. TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi theo giới tính......66

Bảng 2.11. TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi theo

trường ....................................................................................................67

Bảng 2.12. Đánh giá của GV về các hoạt động chủ yếu thể hiện TTL của trẻ

MG 5 – 6 tuổi ........................................................................................68

Bảng 2.13. Đánh giá chung của GV về mức độ TTL của trẻ MG 5 – 6 tuổi

trong hoạt động vui chơi........................................................................68

Bảng 2.14. Đánh giá của GV về các yếu tố ảnh hưởng đến TTL của trẻ mẫu

giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ...............................................69

Bảng 2.15. Mức độ thực hiện các biện pháp của giáo viên để phát triển tính tự

lực cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi .....................75

Bảng 2.16. Đánh giá của GV về các biện pháp phát triển TTL của trẻ mẫu

giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ..............................................78

Bảng 3.1. Nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong HĐVC của

nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm trước thử nghiệm....................93

Bảng 3.2. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính chủ động trong khi chơi ................................95

Bảng 3.3. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí ính hợp tác và kỹ năng giải quyết vấn đề

trong khi chơi.........................................................................................96

Bảng 3.4. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính sáng tạo và tự tin trong khi chơi....................97

Bảng 3.5. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính kiên trì, bền bỉ theo đuổi trò chơi đến

cùng .......................................................................................................98

Bảng 3.6. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tự nhận xét, đánh giá khi kết thúc trò chơi...........98

Bảng 3.7. Nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi HĐVC của nhóm

đối chứng và nhóm thực nghiệm sau thử nghiệm ...............................100

Bảng 3.8. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính chủ động trong khi chơi ..............................101

Bảng 3.9. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính hợp tác và kỹ năng giải quyết vấn đề

trong khi chơi.......................................................................................102

Bảng 3.10. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính sáng tạo và tự tin trong khi chơi..................103

Bảng 3.11. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính kiên trì, bền bỉ theo đuổi trò chơi đến

cùng .....................................................................................................104

Bảng 3.12. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tự nhận xét, đánh giá khi kết thúc trò chơi.........105

Bảng 3.13. Nhận thức về TTL của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong HĐVC của

nhóm thực nghiệm trước và sau thử nghiệm.......................................106

Bảng 3.14. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính chủ động trong khi chơi ..............................107

Bảng 3.15. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính hợp tác và kỹ năng giải quyết vấn đề

trong khi chơi.......................................................................................108

Bảng 3.16. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính sáng tạo và tự tin trong khi chơi..................109

Bảng 3.17. Mức độ biểu hiện hành vi tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

HĐVC theo tiêu chí tính kiên trì, bền bỉ theo đuổi trò chơi đến

cùng .....................................................................................................111

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong xu thế phát triển của nền kinh tế công nghiệp hóa, hiện đại hóa rất cần

những con người lao động độc lập, sáng tạo. Để đáp ứng những yêu cầu phát triển,

hệ thống giáo dục – đào tạo cần “tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,

đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý

giáo dục; thực hiện “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa”. Phát huy tinh thần độc

lập suy nghĩ, sáng tạo của học sinh, sinh viên. Đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện

học vấn và tay nghề …”(Nghị quyết Ban chấp hành trung ương Đảng khóa IX).

Trẻ mầm non là tương lai của đất nước, là chủ nhân tương lai của xã hội

trong thế kỉ mới - thế kỉ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thế kỉ của một nền văn hóa

thông tin với khoa học công nghệ - thế kỉ đòi hỏi những con người mới, hiện đại,

độc lập và tự chủ.

Quán triệt tinh thần Nghị quyết TW 2 Ban chấp hành trung ương Đảng khóa

VIII về định hướng phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện

đại hóa đất nước” ngành học mầm non đã xác định mục tiêu chăm sóc – giáo dục trẻ

mẫu giáo là: “cần phát triển một số giá trị, nét tính cách, phẩm chất cần thiết, phù

hợp với lứa tuổi như: mạnh dạn, tự tin, độc lập, sáng tạo, linh hoạt, tự giác …tạo

điều kiện thuận lợi cho trẻ tham gia vào cuộc sống, chuẩn bị tốt cho việc học tập ở

lớp một và các bậc học sau này có kết quả”.

Cùng với chuẩn phát triển của trẻ 5 tuổi do Bộ giáo dục và đào tạo ban hành

cho thấy, trẻ 5 tuổi phải có khả năng tự làm một số việc để phục vụ cho bản thân và

phải nhận thức những việc có thể làm được, không thể làm được. Như vậy, ở độ

tuổi này đòi hỏi trẻ phải có khả năng tự lực để có thể chủ động tham gia vào các

hoạt động ở trường mầm non cũng như ở gia đình.

Trong cuộc sống, tự lực là một phẩm chất nhân cách vô cùng quan trọng của

con người. Nhờ vào khả năng tự lực mà con người có khả năng tự hoạt động, tự cố

gắng tham gia và hoàn thành công việc trên cơ sở năng lực của bản thân.

2

Trong quá trình phát triển của trẻ em, các nhà TLH coi thời điểm lúc trẻ 6

tuổi là một bước ngoặt quan trọng. vì trẻ đã trở thành một học sinh và thực hiện một

nghĩa vụ mà xã hội giao cho đó là học tập - một hoạt động nghiêm túc.Trước

ngưỡng cửa này, trẻ phải được chuẩn bị chu đáo để đảm bảo tâm thế sẵn sàng bước

vào trường thổ thông. Chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho việc đi học đòi hỏi trẻ phải có

sự phát triển nhất định về trí tuệ, ngôn ngữ, những phẩm chất nhân cách cần thiết

trong đó đặc biệt trẻ phải độc lập, tự giác để đáp ứng được yêu cầu của hoạt động

mới, mối quan hệ mới. Vì vậy, phát triển tính tự lực cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi sẽ

có nhiều ý nghĩa sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển các chức năng tâm lý

như trí tuệ, ngôn ngữ, điều này không những tạo điều kiện giúp trẻ tự tin và nhanh

chóng hòa đồng vào mối quan hệ ở trường phổ thông mà điều quan trọng hơn là tạo

lập cho trẻ một phần nền tảng nhân cách vững vàng để trở thành người tự tin, năng

động, độc lập trong cuộc sống và tự lập nghiệp sau này.

Ở lứa tuổi mẫu giáo, trẻ tham gia rất nhiều hoạt động khác nhau, trong đó

hoạt động chủ đạo của trẻ ở lứa tuổi này là hoạt động vui chơi. Đây là hoạt động thể

hiện rõ rệt tính tự lực, chủ động của trẻ. Khi tham gia vào trò chơi, nếu trẻ có tính tự

lực trẻ tự tiến hành trò chơi mà không cần sự giúp đỡ của người lớn và trẻ sẽ có

nhiều cơ hội để thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình. Từ đó giúp trẻ tự tin, mạnh dạn

và cố gắng thực hiện nhiệm vụ để đạt được mục đích đề ra. Điều này khiến trẻ chơi

nhiệt tình, say mê. Và đây cũng là một điều kiện phát triển toàn diện nhân cách trẻ.

Nếu người lớn, mà nhất là giáo viên mầm non và phụ huynh sớm biết được

khả năng tự lực của trẻ, tôn trọng những biểu hiện tự lực của trẻ, cùng với những

biện pháp tác động đúng đắn thì sẽ tạo điều kiện phát triển khả năng tự lực của bản

thân trẻ, hình thành những phẩm chất quý báu cần thiết cho trẻ bước vững vàng

bước vào cuộc sống và học tập sau này.

Trên thực tế, việc nghiên nghiên cứu về tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6

tuổi không nhiều, một số công trình nghiên cứu đã tập trung vào các biện pháp giáo

dục tính tự lực cho trẻ ở gia đình và trong chế độ sinh hoạt hàng ngày ở trường mầm

non mà chưa có công trình nghiên cứu nào về tính tự lực của trẻ ở độ tuổi này trong

3

hoạt động vui chơi.

Như vậy, việc tìm hiểu tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi là một nhiệm

vụ cần thiết, để trên cơ sở đó có thể đề xuất những tác động phù hợp nhằm phát

triển tính tư lực cho trẻ ở độ tuổi này để giúp trẻ chủ động, độc lập và tự tin trong

các hoạt động cũng như trong cuộc sống. Đó cũng chính là lý do chúng tôi tiến hành

nghiên cứu đề tài “Thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt

động vui chơi ở một số trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh”.

2. Mục đích nghiên cứu

Tìm hiểu thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động

vui chơi ở một số trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở nghiên

cứu, đề ra một số biện pháp giáo dục tính tự lực cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về tính tự lực của trẻ mẫu

giáo 5 – 6 tuổi.

3.2. Khảo sát thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt

động vui chơi ở một số trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh.

3.3. Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp giáo dục tính tự lực cho trẻ

mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở một số

trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh.

4.2. Khách thể nghiên cứu

- 120 trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở Trường mầm non Thực hành và Trường Mầm

non Sài Gòn tại Thành phố Hồ Chí Minh.

- 16 giáo viên trực tiếp giảng dạy trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở trường Mầm non

Thực hành, Mầm non Sài Gòn, Mầm non 8 – Quận 5 và 10 Giảng viên đang công

tác tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Thành phố Hồ Chí Minh.

4

5. Giả thuyết khoa học

Trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi đã có biểu hiện của tính tự lực trong hoạt động vui

chơi ở trường mầm non nhưng ở mức trung bình. Nếu có một số biện pháp tác

động phù hợp sẽ phát triển tính tự lực của trẻ trong hoạt động vui chơi ở trường

mầm non.

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

6.1. Về nội dung nghiên cứu

- Đề tài chỉ khảo sát thực trạng tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong

hoạt động vui chơi (chủ yếu trò chơi Đóng vai theo chủ đề) ở trường mầm non.

- Đề tài chỉ nghiên cứu nhận thức về tính tự lực và hành vi tự lực của trẻ giáo

5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi.

6.2. Về phạm vi khảo sát

Chỉ khảo sát tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi

ở 2 trường: Mầm non Thực hành và Mầm non Sài Gòn tại Thành phố Hồ Chí Minh.

7. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài được thực hiện với sự phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây:

7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận

Thu thập các nguồn tài liệu, sách, báo, tạp chí, các công trình nghiên cứu, có

liên quan đến đề tài để tìm hiểu về vấn đề nghiên cứu.

Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa những vấn đề lý luận và

thực tiễn liên quan đến đề tài nghiên cứu.

7.2.Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

Xây dựng bảng hỏi dành cho giáo viên và giảng viên để tìm hiểu về tính tự

lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở trường mầm non.

7.2.2 Phương pháp đàm thoại

Trò chuyện với trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi về những việc mà trẻ có thể tự thực

hiện trong hoạt động vui chơi ở trường mầm non.

5

7.2.3. Phương pháp quan sát

- Quan sát và ghi chép những biểu hiện tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6

tuổi trong hoạt động vui chơi (chủ yếu trò chơi Đóng vai theo chủ đề) ở trường

mầm non.

- Quan sát việc sử dụng các biện pháp mà giáo viên sử dụng để phát triển

tính tự lực của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi.

7.2.4. Phương pháp thử nghiệm

Tiến hành thử nghiệm một số biện pháp nhằm giáo dục tính tự lực cho trẻ

mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở trường mầm non.

7.3. Phương pháp thống kê toán học

Các số liệu thu được trong quá trình nghiên cứu được xử lý bằng toán thống

kê theo phần mềm SPSS 16.0.

8. Đóng góp mới của đề tài

Góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tính tự lực của trẻ

mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi ở trường mầm non. Qua đó đề xuất

một số biện pháp giáo dục tính tự lực cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

6

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍNH TỰ LỰC

CỦA TRẺ MẪU GIÁO

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu trên thế giới

Vấn đề tính tự lực (TTL) đã được các nhà Triết học, Tâm lý học và Giáo dục

học quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ, phương pháp, biện pháp khác nhau.

Ở phương Đông, Khổng Tử (551 – 479 TCN) – nhà giáo dục học, nhà văn hóa

lớn của Trung Quốc và của thế giới đã nghiên cứu sâu sắc về vấn đề nhân cách.

Theo Khổng Tử: con người phải tự lực trong tư duy, có nhân cách tự lực, đồng thời

cũng phải giúp người khác có được ý chí và tinh thần tự lực, tự cường. [16, tr.10]

Trong quá trình phát triển những tư tưởng triết học, Môngtenhơ (1553 – 1592)

– nhà giáo dục học nổi tiếng người Pháp đã đề ra triết lý nhân sinh: “Ta cần sống

cho ta, ta cần biết cách sống với chính mình”. Ông coi trọng cá tính, TTL của con

người. Ông kêu gọi mọi người tích cực và tự lực trong cuộc sống, yêu quý bản thân

mình. [16, tr 12].

Trong cuốn “Phương pháp giáo dục trong nhà nuôi trẻ” Maria Montesori

(1870 – 1952) đã thể hiện triết lý giáo dục sâu sắc “Không thể tự do nếu không tự

lực hay nói cách khác tự do và tự lực là hai khái niệm song hành. Trong các tác

phẩm sư phạm của mình, Maria Montesori coi tự lực là một phẩm chất nhân cách, là

con đường khách quan giúp trẻ vào đời. [16, tr 15]

Các nhà tâm lý học: S.L. Rubinstein, P.P.Condrachiep, A.C.Oxnhixki,

I.M.Gachelin đã đi sâu nghiên cứu bản chất của tính tự lực, ý nghĩa của chúng đối

với đời sống con người. Họ khẳng định rằng: Tự lực là phẩm chất nhân cách trung

tâm được hình thành bởi các quá trình tâm lý, bởi bản chất và năng lực của con

người và thể hiện trong hoạt động thực tiễn. Họ coi TTL là điều kiện và kết quả của

quá trình hoạt động nhận thức, là điều kiện của hoạt động sáng tạo, là chỉ số của

tính tích cực, là kỹ năng nhận ra và đề xuất phương pháp giải quyết các vấn đề mới.

[16, tr 17]