THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HOÁ HỌC ppsx

THỰC HÀNH

THÍ NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HCM

# "

KHOA HÓA

TRỊNH VĂN BIỀU

Tp. Hồ Chí Minh - 2001

THỰC HÀNH

THÍ NGHIỆM

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HOÁ HỌC

Trịnh Văn Biều (Chủ biên)

Thạc sĩ Trang Thị Lân

Thạc sĩ Vũ Thị Thơ

Thạc sĩ Trần Thị Vân

LƯU HÀNH NỘI BỘ

* 2001 *

MỤC LỤC

• Mục lục ..........................................................................................................03

• Lời giới thiệu .................................................................................................04

Chương 1 : THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH PPDHHH...................................05

1. Vai trò quan trọng của thí nghiệm trong dạy học hoá học....................05

2. Phân loại thí nghiệm ............................................................................06

3. Sử dụng thí nghiệm trong dạy học hoá học ..........................................06

4. Các nguyên tắc xây dựng hệ thống thí nghiệm phần thực hành PPDHH8

5. Hệ thống các thí nghiệm trong phần thực hành PPDHHH...................10

Chương 2 : RÈN LUYỆN CÁC KỸ NĂNG DẠY HỌC TRONG

CÁC BUỔI THỰC HÀNH LLDHHH ..............................................15

1. Mục đích các giờ thí nghiệm thực hành LLDHHH ..............................15

2. Yêu cầu rèn luyện các kỹ năng dạy học chủ yếu: nói, vết bảng, biểu diễn

thí nghiệm............................................................................................15

3. Quy trình tổng quát rèn luyện các kỹ năng dạy học chủ yếu

trong các buổi thực hành LLDHHH .....................................................15

4. Các bước trong một buổi thực hành LLDHHH ....................................16

Chương 3 : KỸ THUẬT PHÒNG THÍ NGHIỆM..........................................17

1. Kỹ thuật sử dụng dụng cụ, hoá chất trong phòng thí nghiệm ..............17

2. Nội quy phòng thí nghiệm ...................................................................17

3. Các biện pháp phòng chống độc hại khi tiến hành thí nghiệm.............18

4. Một số chất độc cần chú ý khi làm thí nghiệm ....................................19

5. Nồng độ cho phép lớn nhất trong không khí nơi làm việc của một số

chất độc thường gặp..................................................................................22

6. Cứu chữa khi bị tai nạn hoặc nhiễm độc...............................................22

Chương 4 : CÁC THÍ NGHIỆM LỚP 10........................................................24

Chương 5 : CÁC THÍ NGHIỆM LỚP 11........................................................38

Chương 6 : MỘT SỐ THÍ NGHIỆM LỚP 12.................................................49

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................55

Lời giới thiệu

Tài liệu này dùng cho sinh viên Khoa Hoá ĐHSP năm thứ 2 và 3 nhằm

cung cấp một số kiến thức cơ bản về:

- Kỹ thuật sử dụng dụng cụ, hoá chất trong phòng thí nghiệm

- Thí nghiệm và sử dụng thí nghiệm trong dạy học hoá học

- Các kỹ năng dạy học chủ yếu trong thực hành PPDHHH

- Phòng chống độc hại khi tiến hành thí nghiệm.

Mục đích chính của tài liệu là giúp sinh viên rèn luyện các kỹ năng dạy học

chủ yếu: nói, vết bảng, biểu diễn thí nghiệm để chuẩn bị tốt cho các đợt Kiến tập

và Thực tập Sư phạm trước mắt cũng như vệc dạy học hoá học ở trường PTTH

sau khi tốt nghiệp.

Tài liệu gồm có 6 chương:

Chương 1: Giới thiệu khái quát về vai trò, phân loại, sử dụng thí nghiệm

trong dạy học hoá học; các nguyên tắc xây dựng hệ thống thí nghiệm và hệ thống

các thí nghiệm trong phần thực hành PPDHHH.

Chương 2: Nói về việc rèn luyện các kỹ năng dạy học chủ yếu: nói, viết

bảng, biểu diễn thí nghiệm trong các buổi thực hành PPDHHH. Hướng dẫn sinh

viên cách chuẩn bị cho một buổi thực hành và viết tường trình thí nghiệm.

Chương 3: Nói về kỹ thuật sử dụng dụng cụ, hoá chất và phòng chống độc

hại khi tiến hành thí nghiệm. Đây là một vấn đề quan trọng có tính bức thiết cần

phải thực hiện một cách nghiêm túc vì sức khỏe của mỗi cá nhân, tập thể và cộng

đồng.

Chương 4, 5, 6: Hướng dẫn sinh viên làm một số thí nghiệm chọn lọc phục

vụ cho việc Kiến tập, Thực tập Sư phạm và dạy học hoá học ở trường PTTH.

Cuốn sách này do tập thể các giảng viên của bộ môn Phương pháp Dạy học

khoa Hoá ĐHSP TP.HCM biên soạn. Để nâng cao chất lượng phục vụ của sách

chúng tôi rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp cũng như các em sinh

viên.

Thành phố Hồ Chí Minh ngày 12 tháng 11 năm 2000

Các tác giả

Chương 1

THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HOÁ HỌC

I. VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA THÍ NGHIỆM TRONG DẠY HỌC HOÁ

HỌC.

Thí nghiệm có vai trò rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học và quan

trọng đặc biệt trong dạy học hoá học.

1. Thí nghiệm có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển nhận

thức của con người về thế giới. Thí nghiệm là một phần của hiện thực khách quan

được thực hiện hoặc tái tạo lại trong những điều kiện đặc biệt, trong đó con người

có thể chủ động điều khiển các yếu tố tác động vào quá trình xảy ra để phục vụ

cho các mục đích nhất định. Thí nghiệm giúp con người gạt bỏ những cái phụ,

không bản chất để tìm ra cái bản chất của sự vật hiện tượng. Thí nghiệm giúp con

người phát hiện ra những quy luật còn ẩn náu trong tự nhiên. Mặt khác nó còn

giúp con người kiểm chứng, làm sáng tỏ những giả thuyết khoa học. Đúng như

Ăng ghen đã nói: “Trong nghiên cứu khoa học tự nhiên cũng như lịch sử, phải

xuất phát từ những sự thật đã có, từ những hình thái hiện thực khác nhau của vật

chất; cho nên trong khoa học lý luận về tự nhiên, chúng ta không thể cấu tạo ra

mối liên hệ để ghép chúng vào sự thật, mà phải từ những sự thật đó, phát hiện ra

mối liên hệ ấy, rồi phải hết sức chứng minh những mối liên hệ ấy bằng thực

nghiệm”.

2. Thí nghiệm là nền tảng của việc dạy học hoá học. Nó giúp học sinh

chuyển từ tư duy cụ thể sang tư duy trừu tượng và ngược lại. Khi làm thí nghiệm

học sinh sẽ làm quen với các chất hoá học và trực tiếp nắm bắt các tính chất lý,

hoá của chúng. Từ đó các em hiểu được các quá trình hoá học, nắm vững các khái

niệm, định luật, học thuyết của hoá học. Nếu không có thí nghiệm thì:

- Giáo viên sẽ tốn nhiều thời gian để giảng giải nhưng vẫn không rõ và hết

ý vì không phải mọi thứ đều có thể diễn đạt được trọn vẹn bằng lời. Lời nói rất

trừu tượng còn các thí nghiệm thì cụ thể.

- Học sinh tiếp thu kiến thức thiếu chính xác và vững chắc. Các em sẽ khó

hiểu bài vì không có những biểu tượng rõ ràng, cụ thể về các chất, các hiện tượng

hóa học. Ví dụ: phản ứng tạo kết tủa đồng hyđroxit dạng keo, màu xanh. Nếu

không có thí nghiệm thì học sinh không thể hình dung được dạng keo như thế nào.

Màu xanh thì có rất nhiều màu xanh khác nhau.

- Học sinh sẽ chóng quên khi không hiểu bài, không có ấn tượng sâu sắc

bằng các hình ảnh cụ thể..

3. Thí nghiệm là cầu nối giữa lý thuyết và thực tế. Nhiều thí nghiệm rất

gần gũi với đời sống, với các quy trình công nghệ. Chính vì vậy thí nghiệm giúp

học sinh vận dụng các điều đã học vào thực tế cuộc sống.

4. Thí nghiệm giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng thực hành (các thao tác

và cách thức tiến hành thí nghiệm), hình thành những đức tính cần thiết của người

lao động mới: cẩn thận, khoa học, kỷ luật.

5. Thí nghiệm giúp học sinh phát triển tư duy, hình thành thế giới quan

duy vật biện chứng. Khi tự tay làm thí nghiệm hoặc được tận mắt nhìn thấy những

hiện tượng hoá học xảy ra, học sinh sẽ tin tưởng vào kiến thức đã học và cũng

thêm tin tưởng vào chính bản thân mình.