Thúc đẩy thương mại qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu, tỉnh Lào Cai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG CHÍ HIỀN

THÚC ĐẨY THƯƠNG MẠI QUA CỬA KHẨU

QUỐC TẾ LÀO CAI – HÀ KHẨU, TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN- 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG CHÍ HIỀN

THÚC ĐẨY THƯƠNG MẠI QUA CỬA KHẨU

QUỐC TẾ LÀO CAI – HÀ KHẨU, TỈNH LÀO CAI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐINH HỒNG LINH

THÁI NGUYÊN- 2020

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng Luận văn thạc sĩ theo định hướng ứng dụng “Thúc đẩy

thương mại qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu, tỉnh Lào Cai” là quá trình nghiên

cứu nghiêm túc của tôi dưới sự giúp đỡ tận tình của giảng viên hướng dẫn là TS. Đinh

Hồng Linh. Số liệu và kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa từng được sử dụng

trong bất cứ luận văn, luận án nào.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020

Tác giả

HOÀNG CHÍ HIỀN

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban

Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, Bộ

phận Sau đại học - Phòng Đào tạo, Khoa Quản lý Luật Kinh tế và các thầy cô giáo

Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, những người

đã trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản và những định hướng đúng đắn trong

học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Đinh Hồng Linh - Người đã

dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt

quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn các Phòng, Khoa, Trung tâm Trường Đại học

Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã cung cấp những thông tin

cần thiết và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã quan

tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành nghiên cứu

và hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020

Học viên thực hiện

HOÀNG CHÍ HIỀN

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .......................................................................... vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết...........................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài ....................................................................................3

5. Bố cục của đề tài .....................................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THƯƠNG MẠI QUỐC

TẾ...................................................................................................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về thương mại quốc tế ...................................................................4

1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến thương mại quốc tế........................................4

1.1.2. Những đặc trưng của thương mại quốc tế.........................................................4

1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của thương mại quốc tế..............................5

1.1.4. Quá trình Việt Nam tham gia hội nhập kinh tế quốc tế ....................................7

1.1.5. Vai trò của thương mại quốc tế.........................................................................9

1.1.6. Đóng góp của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế ................................10

1.1.7. Một số lý thuyết về thương mại quốc tế..........................................................12

1.1.8. Nội dung hoạt động của thương mại quốc tế ..................................................15

1.1.9. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động thương mại quốc tế qua cửa khẩu.........17

1.2. Cơ sở thực tiễn về hoạt động thương mại quốc tế .............................................20

1.2.1. Tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ...........................................................................20

1.2.2. Tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam...........................................................................21

1.2.3. Tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam...............................................................................22

1.2.4 Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Lào Cai ............................................................24

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................. 26

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................26

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................26

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................26

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý thông tin và số liệu ..........................................26

2.2.3. Phương pháp phân tích....................................................................................27

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................27

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu kinh tế tổng hợp.......................................................................27

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh quy mô xuất nhập khẩu............................................30

2.3.3. Nhóm chỉ tiêu về thu ngân sách ......................................................................31

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ QUA

CỬA KHẨU LÀO CAI – HÀ KHẨU, TỈNH LÀO CAI.................................. 33

3.1. Đặc điểm của tỉnh Lào Cai.................................................................................33

3.1.1. Đặc điểm chung...............................................................................................33

3.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai...........................................34

3.1.3. Tình hình hoạt động đối ngoại của tỉnh Lào Cai.............................................37

3.1.4 Khái quát về hệ thống cửa khẩu, lối mở biên giới trên địa bàn tỉnh Lào Cai ..41

3.2. Thực trạng hoạt động thương mại qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai (Việt Nam) –

Hà Khẩu (Trung Quốc) .............................................................................................42

3.2.1. Kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai .............42

3.2.2. Thực trạng giá trị thương mại hàng hóa xuất nhập khẩu theo loại hình cửa

khẩu quốc tế ..............................................................................................................46

3.2.3. Cơ cấu lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Lào Cai .................50

3.2.4. Lưu lượng hoạt động thương mại liên quan đến xuất nhập cảnh người và

phương tiện................................................................................................................54

3.2.5. Thu ngân sách qua hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai56

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu .......................................58

3.3.1. Cơ sở hạ tầng...................................................................................................58

3.3.2. Vị trí địa lý ......................................................................................................62

3.3.3. Dịch vụ hỗ trợ XNK........................................................................................62

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.3.4. Công tác quản lý về hoạt động XNK ..............................................................64

3.3.5. Đào tạo nguồn nhân lực cho hoạt động thương mại quốc tế ..........................65

3.4. Đánh giá chung về hoạt động thương mại qua cửa khẩu Quốc tế Lào Cai – Hà

Khẩu ..........................................................................................................................65

3.4.1. Cơ hội..............................................................................................................65

3.4.2. Thách thức.......................................................................................................67

3.4.3. Những kết quả đạt được ..................................................................................69

3.4.4. Những tồn tại và nguyên nhân của tồn tại ......................................................71

CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY THƯƠNG MẠI

QUA CỬA KHẨU QUỐC TẾ LÀO CAI – HÀ KHẨU, TỈNH LÀO CAI....... 74

4.1. Quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển thương mại qua cửa khẩu quốc tế

Lào Cai – Hà Khẩu....................................................................................................74

4.1.1. Quan điểm .......................................................................................................74

4.1.2. Mục tiêu ..........................................................................................................74

4.1.3. Định hướng phát triển thương mại qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu

...................................................................................................................................75

4.2. Các giải pháp thúc đẩy hoạt động thương mại qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai –

Hà Khẩu.....................................................................................................................76

4.2.1. Giải pháp về cơ chế, chính sách......................................................................76

4.2.2. Giải pháp về phát triển cơ sở hạ tầng cửa khẩu ..............................................76

4.2.3. Giải pháp về hợp tác với Chính quyền nhân dân tỉnh Vân Nam, Trung Quốc

...................................................................................................................................77

4.2.4. Giải pháp về xúc tiến thương mại ...................................................................78

4.2.5. Giải pháp về cải cách hành chính....................................................................79

4.2.6. Giải pháp về đào tạo, thu hút nguồn nhân lực ................................................79

4.2.7. Giải pháp bảo vệ môi trường để phát triển bền vững .....................................80

4.2.8. Giải pháp đảm bảo quốc phòng - an ninh biên giới........................................80

4.3. Một số kiến nghị.................................................................................................81

KẾT LUẬN...................................................................................................... 83

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 86

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

AEC Cộng đồng kinh tế ASEAN

AFTA Khu vực thương mại tự do ASEAN

APEC

Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái

Bình Dương

ASEM Diễn đàn hợp tác Á – Âu

CK Cửa khẩu

CSHT Cơ sở hạ tầng

C/O Chứng nhận xuất xứ hàng hóa

DN Doanh nghiệp

FTA Hiệp định thương mại tự do

GMS Tiểu vùng sông Mê Kông

GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn

GTH Giấy thông hành

HNKTQT Hội nhập kinh tế quốc tế

HLKT Hành lang kinh tế

KTCK Kinh tế cửa khẩu

KTXH Kinh tế xã hội

NK Nhập khẩu

TNTX Tạm nhập tái xuất

UBND Ủy ban nhân dân

XK Xuất Khẩu

XNC Xuất nhập cảnh

XNK Xuất nhập khẩu

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu qua cửa khẩu Lào Cai giai đoạn 2017-

2019..............................................................................................................42

Bảng 3.2: Kim ngạch hàng hóa nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai giai đoạn 2017-

2019..............................................................................................................43

Bảng 3.3: So sánh cán cân thương mại hàng hóa xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc

tế Lào Cai giai đoạn 2017-2019...................................................................44

Bảng 3.4: So sánh giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai và loại

hình khác ......................................................................................................45

Bảng 3.5: Lưu lượng hàng hóa xuất, nhập qua cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II

Kim Thành ...................................................................................................51

Bảng 3.6 Cơ cấu mặt hàng xuất, nhập qua cửa khẩu Quốc tế...................................51

đường bộ số II Kim Thành........................................................................................51

Bảng 3.7: Lưu lượng hàng hóa xuất, nhập qua cửa khẩu Quốc tế đường sắt Lào Cai

......................................................................................................................53

Bảng 3.8. Lưu lượng người xuất nhập cảnh qua cửa khẩu Quốc tế đường bộ Lào Cai

(cầu Hồ Kiều II)...........................................................................................54

Bảng 3.9: Lưu lượng phương tiện, nhân viên phương tiện xuất, nhập cảnh và

phương tiện đến khu vực cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành .....55

Bảng 3.10: Lưu lượng phương tiện, nhân viên phương tiện xuất, nhập cảnh và

phương tiện đến khu vực cửa khẩu quốc tế đường sắt Lào Cai (chuyến tàu)

......................................................................................................................56

Bảng 3.11: Thu ngân sách qua hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Lào

Cai ................................................................................................................57