Thu ngân sách nhà nước qua hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đặng Thị Diệu Linh

ĐẶNG THỊ DIỆU LINH

THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA HỆ THỐNG

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LOAN

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HỒ CHÍ MINH

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: ĐẶNG THỊ DIỆU LINH

Sinh ngày 09 tháng 09 năm 1987 - Tại: Quảng Ngãi

Quê quán: Nghĩa Phú – Tư Nghĩa – Quảng Ngãi

Hiện công tác tại: NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN

Là học viên cao học khoá: XII của Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí

Minh.

Mã số học viên: 020112100058

Cam đoan đề tài: “Thu ngân sách Nhà nước qua hệ thống Ngân hàng thương

mại cổ phần Sài Gòn”

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số: 60.31.12

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LOAN

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có

tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố nội

dung này bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được chú

thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

Ngày tháng 11 năm 2013

Đặng Thị Diệu Linh

BẢNG DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT

CHỮ VIẾT

TẮT

NGHĨA CỦA CHỮ VIẾT TẮT

1 ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

2 Agribank

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt

Nam

3 ATM Máy rút tiền tự động

4 BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam

5 Cơ quan thu Cơ quan thuế, Cơ quan Hải quan

6 DongABank Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Á

7 Eximbank

Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất Nhập khẩu Việt

Nam

8 Ficombank Ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất

9 HDBank

Ngân hàng thương mại cổ phần Phát triển Thành phố

Hồ Chí Minh

10 HSBC Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải Việt Nam

11 KBNN Kho bạc Nhà nước

12 KPI Key Performance Indicator (chỉ số đánh giá thực hiện

công việc)

13

Lienviet

Portbank

Ngân hàng Bưu điện Liên Việt

14 Maritimebank Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam

15 MBbank Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội

16 MHB Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng Sông Cửu Long

STT

CHỮ VIẾT

TẮT

NGHĨA CỦA CHỮ VIẾT TẮT

17 Navibank Ngân hàng thương mại cổ phần Nam Việt

18 NHTM Ngân hàng Thương mại

19 NSNN Ngân sách nhà nước

20 OceanBank Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Dương

21 Sacombank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín

22 SCB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (sau hợp nhất)

23 SCB cũ

Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (trước hợp

nhất)

24 SHB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội

25 Southernbank Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Nam

26 Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam

27 TinNghiabank Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa

28 Tienphongbank Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong

29 T-VAN Đơn vị dịch vụ truyền nhận dữ liệu điện tử trung gian

30 Vietcombank

Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt

Nam

31 Vietnam Post Tổng công ty Bưu điện Việt Nam

32 Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam

33 VIB Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế

34 VPBank

Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh

Vượng

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, HÌNH

STT TÊN BẢNG, BIỂU, HÌNH Trang

Bảng 2.1

Tổng hợp các chỉ tiêu tài chính chủ yếu năm 2012 của

Ngân hàng TMCP Sài Gòn

28

Bảng 2.2

Danh mục các sản phẩm tiền gửi tiêu biểu tại Ngân

hàng TMCP Sài Gòn

31

Bảng 2.3

Danh mục các sản phẩm tiền vay tiêu biểu tại Ngân

hàng TMCP Sài Gòn

36

Bảng 2.4

So sánh số lượng khách hàng của Ngân hàng TMCP Sài

Gòn và các ngân hàng cùng quy mô tài sản

45

Bảng 2.5

So sánh thời gian triển khai các sản phẩm dịch vụ mới

của Ngân hàng TMCP Sài Gòn với ngân hàng thương

mại Việt Nam

58

Biều đồ

2.1

Số dư huy động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn và các

ngân hàng thương mại Việt Nam

33

Biểu đồ

2.2

Tỷ trọng khách hàng tiền gửi cá nhân và tổ chức tại

Ngân hàng TMCP Sài Gòn

34

Biểu đồ

2.3

Cơ cấu huy động tiền gửi theo kỳ hạn của Ngân hàng

TMCP Sài Gòn

35

Biểu đồ

2.4

Dư nợ cho vay khách hàng tại Ngân hàng TMCP Sài

Gòn

37

Biểu đồ

2.5

Số dư bảo lãnh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn và các

ngân hàng thương mại Việt Nam.

38

Biểu đồ Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động dịch vụ phi tín dụng 39

STT TÊN BẢNG, BIỂU, HÌNH Trang

2.6 năm 2012 của Ngân hàng TMCP Sài Gòn

Biểu đồ

2.7

Thu nhập từ hoạt động dịch vụ của Ngân hàng TMCP

Sài Gòn và các ngân hàng thương mại Việt Nam.

40

Biểu đồ

2.8

Mạng lưới của Ngân hàng TMCP Sài Gòn và các ngân

hàng thương mại Việt Nam.

44

Biều đồ

2.9

Tăng trưởng của GDP/Người và thu NSNN qua các năm 49

Biểu đồ

2.10

Doanh số thu ngân sách nhà nước của Ngân hàng Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

50

Hình 1.1 Cơ cấu tổ chức của Cơ quan Thuế 5

Hình 1.2 Cơ cấu tổ chức của Cơ quan Hải quan 6

Hình 1.3 Mô hình thu ngân sách nhà nước thông qua hệ thống

ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

20

Hình 2.1 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Sài Gòn 26

Hình 2.2

Hệ thống Corebanking tại các ngân hàng thương mại

trên thị trường hiện nay

42

MỤC LỤC

Trang

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DỊCH VỤ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG ........................................................................... 1

1.1. KHÁI QUÁT VỀ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ..................................... 1

1.1.1. Thu ngân sách Nhà nước .................................................................................. 1

1.1.2. Đặc điểm của thu ngân sách Nhà nước ............................................................ 1

1.1.3. Các khoản thu ngân sách Nhà nước ................................................................. 2

1.1.4. Các Cơ quan thu ngân sách Nhà nước ............................................................. 4

1.2. DỊCH VỤ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA HỆ THỐNG NGÂN

HÀNG ........................................................................................................................ 7

1.2.1. Vai trò của dịch vụ thu ngân sách Nhà nước quan hệ thống ngân hàng .......... 7

1.2.2. Điều kiện để triển khai dịch vụ thu ngân sách Nhà nước theo quy định của

pháp luật .................................................................................................................... 10

1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến việc triển khai và phát triển dịch vụ thu ngân sách

Nhà nước tại ngân hàng ............................................................................................ 11

1.3. THỰC TẾ TRIỂN KHAI DỊCH VỤ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM, BÀI

HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

SÀI GÒN .................................................................................................................. 18

1.3.1. Thực tế triển khai dịch vụ thu ngân sách Nhà nước tại Ngân hàng thương mại

cổ phần Công thương Việt Nam và Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế ......... 18

1.3.2. Bài học kinh nghiệm đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn ........ 22

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 23

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ ĐIỀU KIỆN TRIỂN KHAI THU NGÂN

SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN24

2.1. GIỚI THIỆU VỀ CƠ CẤU TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG KINH

DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN ............... 24

2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng thương

mại cổ phần Sài Gòn ................................................................................................. 24

2.1.2. Khái quát về tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ

phần Sài Gòn ............................................................................................................. 28

2.2. THỰC TẾ TRIỂN KHAI CÁC SẢN PHẨM DỊCH VỤ VÀ PHÂN TÍCH

ĐIỀU KIỆN TRIỂN KHAI DỊCH VỤ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN ........................................ 31

2.2.1. Thực tế về việc triển khai các sản phẩm dịch vụ tại ngân hàng thương mại

cổ phần Sài Gòn ........................................................................................................ 31

2.2.2. Phân tích điều kiện triển khai dịch vụ thu ngân sách Nhà nước tại Ngân

hàng thương mại cổ phần Sài Gòn theo quy định của pháp luật............................... 41

2.3. ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN TRIỂN KHAI VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ

THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN.......... 47

2.3.1. Các nhân tố thúc đẩy việc triển khai và phát triển dịch vụ thu ngân sách Nhà

nước ........................................................................................................................ 47

2.3.2. Các nhân tố cản trở việc triển khai và phát triển dịch vụ thu ngân sách Nhà

nước ........................................................................................................................ 54

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 62

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH TRIỂN KHAI THU NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC THÔNG QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN SÀI GÒN ...................................................................................................... 63

3.1. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU TRIỂN KHAI DỊCH VỤ THU NGÂN

SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN63

3.2. GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH TRIỂN KHAI VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ

THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN SÀI GÒN ...................................................................................................... 65

3.2.1. Đăng ký triển khai dịch vụ với Kho bạc Nhà nước và các Cơ quan thu ........ 65

3.2.2. Nhóm giải pháp về nội dung và cách thức triển khai dịch vụ thu ngân sách

Nhà nước ................................................................................................................... 66

3.2.3. Nhóm giải pháp hỗ trợ ................................................................................... 73

3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG TRIỂN KHAI

THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN SÀI GÒN ...................................................................................................... 79

3.3.1. Đối với Bộ Tài chính, Tổng Cục thuế và Tổng Cục Hải quan ...................... 79

3.3.2. Đối với Hiệp hội ngân hàng ........................................................................... 83

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 84

KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 85

DANH SÁCH PHỤ LỤC

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết và ý nghĩa lý thuyết, thực tiễn của đề tài

NSNN có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế, xã hội, an

ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Trong đó thu NSNN là tiền đề cần

thiết để duy trì quyền lực chính trị và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà

nước. Trước sự phát triển không ngừng của hệ thống công nghệ và đòi hỏi ngày

càng cao về các phương tiện thanh toán, việc đẩy mạnh phát triển các khoản thu

NSNN qua hệ thống ngân hàng là đòi hỏi tất yếu.

Đối với các NHTM, thu NSNN là một trong những loại hình dịch vụ góp phần

tăng tỷ trọng nguồn thu phí dịch vụ, phát triển thị phần, mở rộng cơ sở khách hàng,

bán chéo các sản phẩm dịch vụ, tăng thêm hình ảnh và thương hiệu ngân hàng,..

Trong thời gian qua, một số Ngân hàng thương mại đã tích cực hưởng ứng và triển

khai dịch vụ thu NSNN. Tuy nhiên, dịch vụ này vẫn chưa được triển khai tại Ngân

hàng TMCP Sài Gòn.

Những nội dung phân tích trên, đã gợi mở cho người viết nghiên cứu đề tài:

“Thu ngân sách Nhà nước qua hệ thống Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn”

nhằm đưa ra giải pháp tối ưu nhất để SCB có thể triển khai dịch vụ thu NSNN một

cách hiệu quả.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan

2.1. Tô Thiện Hiền (2012), Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN Tỉnh An Giang

giai đoạn 2011 – 2015 và tầm nhìn đến 2020, Luận án tiến sĩ kinh tế [3].

Luận án nêu trên đã lý giải những lý luận cơ bản về quản lý NSNN và các

hình thức quản lý ngân sách của tỉnh An Giang. Đồng thời, trên cơ sở phân tích

thực trạng về hiệu quả quản lý ngân sách của tỉnh và kinh nghiệm của một số nước

trên thế giới, luận án nêu ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý

NSNN tỉnh trong thời gian tới, góp phần đẩy mạnh kinh tế - xã hội của địa phương.

Trong đó, luận án có đề cấp đến các giải pháp quản lý nguồn thu ngân sách như:

tiếp tục đổi mới công nghệ trong quản lý thu NSNN, thực hiện công khai dân chủ

về quy trình công khai và nộp thuế,… (trang 153, 154 của luận án). Tuy nhiên, vì

hướng nghiên cứu của luận án tập trung vào việc nâng cao hiệu quả quản lý NSNN,

do đó đề tài chỉ mới đưa ra giải pháp chung chung về việc đổi mới quản lý thu

NSNN. Kế thừa những phân tích, nhận định làm sáng tỏ bản chất, chức năng, vai

trò của NSNN, các quan điểm về hiệu quả quản lý NSNN, cơ chế phân cấp quản lý

NSNN của luận án, Người viết đưa những nội dung trên vào nhận định trong đề tài

nghiên cứu về “Thu NSNN qua hệ thống Ngân hàng TMCP Sài Gòn”.

2.2. Phi Nga (2009), Thí điểm thu NSNN qua hệ thống ngân hàng Công thương

Việt Nam, Tạp chí ngân hàng [4].

Bài viết nêu ra các nhận định, đánh giá thực tế sau gần 3 tháng triển khai thí

điểm dịch vụ thu NSNN qua hệ thống Vietinbank – ngân hàng đầu tiên triển khai

dịch vụ này tại Việt Nam. Bài viết thể hiện rõ lộ trình triển khai, công tác chuẩn bị,

thuận lợi và khó khăn Vietinbank đã gặp phải trong quá trình thực hiện dịch vụ.

Đây là những kinh nghiệm quý báu được các ngân hàng thương mại kế thừa và phát

huy. Đề tài này cũng đã kế thừa kinh nghiệm trên khi áp dụng cho ngân hàng

TMCP Sài Gòn.

3. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu thực tế triển khai dịch vụ tại SCB, từ đó đánh giá điều kiện triển

khai dịch vụ thu NSNN và giải pháp thúc đẩy triển khai dịch vụ này thông qua hệ

thống SCB.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài là ứng dụng việc thu NSNN vào hệ

thống SCB dành cho Khách hàng cá nhân và tổ chức của Ngân hàng.

Luận văn tập trung vào nghiên cứu thực tế về việc triển khai sản phẩm dịch vụ

tại SCB từ đầu năm 2012 (sau thời điểm hợp nhất) đến hết Quý 3 năm 2013 và điều