Thiết kế, xây dựng thư viện điện tử hỗ trợ dạy học địa lý 10 - Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN DŨNG

THIẾT KẾ, XÂY DỰNG THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ

HỖ TRỢ DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10 – THPT

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN DŨNG

THIẾT KẾ, XÂY DỰNG THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ

HỖ TRỢ DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10 – THPT

Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ

Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. Nguyễn Trọng Phúc

THÁI NGUYÊN – 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Trọng

Phúc, người thầy đã tận tình hướng dẫn, động viên, giúp đỡ tác giả trong suốt

thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tác giả xin chân thành cảm ơn trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái

Nguyên; Khoa sau đại học và khoa Địa lí trường Đại học Sư phạm - Đại học

Thái Nguyên đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong suốt thời gian học tập

và nghiên cứu.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Giang, Ban

giám hiệu trường THPT Hiệp Hòa số 3-Bắc Giang đã tạo mọi điều kiện thuận

lợi cho tác giả về thời gian và kinh phí học tập.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu các trường THPT thuộc

các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang đã giúp đỡ tác

giả hoàn thành thực nghiệm đề tài.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô thuộc tổ bộ môn

Phương pháp giảng dạy khoa Địa lý các trường Đại học Sư phạm Thái

Nguyên, Đại học Sư phạm Hà Nội đã giúp đỡ, đóng góp ý kiến và thảo luận

kết quả luận văn

Cuối cùng, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè, những

người đã động viên, giúp đỡ tác giả trong thời gian học tập và làm luận văn.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2010

Tác giả

Nguyễn Dũng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Lời cam đoan

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, sản phẩm

phần mềm do tôi tự nghiên cứu và phát triển, các số liệu trong luận văn là

trung thực và chưa được công bố trong bất kì một công trình khoa học nào

khác.

Tác giả

Nguyễn Dũng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

1. CNTT Công nghệ thông tin

2. GV Giáo viên

3. HS Học sinh

4. PMDH Phần mềm dạy học

5. PPDH Phương pháp dạy học

6. SGK Sách giáo khoa

7. THPT Trung học phổ thông

8. TN Thực nghiệm

9. ĐC Đối chứng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU

I. Lý do chọn đề tài 1

II. Mục đích của đề tài 3

III. Nội dung nghiên cứu của đề tài. 3

IV. Giới hạn đề tài 4

V. Lịch sử nghiên cứu 4

VI. Phƣơng pháp nghiên cứu 5

VII. Những đóng góp mới của luận văn 6

VIII. Cấu trúc của luận văn 7

NỘI DUNG

CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG

THƢ VIỆN ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10 – THPT 8

I. Cơ sở lý luận 8

1. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học 8

1.1. Đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay 8

1. 2. Quan điểm mới về dạy học 12

2. Quan điểm dạy học tích cực 15

2.1. Khái niệm 15

2.2. Bản chất 15

2.3. Các phương pháp dạy học tích cực 17

Đề mục Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3. Ứng dụng CNTT trong dạy học Địa lí 18

3.1 Quan điểm ứng dụng CNTT trong dạy học 18

3.2 Vai trò của CNTT trong dạy học 18

3.3 Mức độ ứng dụng CNTT trong dạy học Địa lý 18

4. Một số nội dung liên quan đến thư viện điện tử 19

4.1. Một số quan điểm về thư viện điện tử 19

4.2. Phân loại thư viện điện tử 19

5. Cấu trúc, nội dung chương trình Địa lí 10 20

5.1. Cấu trúc chương trình 20

5.2. Nội dung chương trình 21

6. Đặc điểm tâm lý và nhận thức của HS lớp 10 22

II. Cơ sở thực tiễn 23

1.Tình hình ứng dụng CNTT trong dạy học 23

2. Phần mềm dạy học Địa lí chưa đáp ứng nhu cầu thực tế 23

III. Tiểu kết chƣơng I 24

CHƢƠNG II. THIẾT KẾ, XÂY DỰNG VÀ HƢỚNG DẪN SỬ DỤNG THƢ

VIỆN ĐIỆN TỬ HỖ TRỢ DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10 – THPT 25

I. Yêu cầu của chƣơng trình Địa lí 10 25

1. Yêu cầu về kiến thức 25

2. Yêu cầu về kĩ năng 25

3. Yêu cầu về thái độ, tình cảm 25

II. Khái quát về phần mềm dạy học 26

1. Khái niệm phần mềm dạy học 26

2. Vai trò của phần mềm dạy học 27

3. Những khó khăn, hạn chế khi sử dụng phần mềm trong dạy học

Địa lí 27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4. Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phần mềm trong dạy

học Địa lí 28

III. Những nguyên tắc và yêu cầu cơ bản về việc thiết kế, xây

dựng thƣ viện điện tử hỗ trợ dạy học Địa lí 10- THPT 29

1. Nguyên tắc 29

2. Yêu cầu 32

IV. Thiết kế thƣ viện điện tử hỗ trợ dạy học Địa lí lớp 10 - THPT 33

1. Cấu trúc ngang 33

2. Cấu trúc dọc 34

2.1. Thư mục Thư viện tư liệu 34

2.2. Thư mục Thư viện bài giảng điện tử 35

2.3. Thư mục Thư viện bài tập trắc nghiệm 35

2.4. Thư mục Thư viện giải trí 35

V. Xây dựng thƣ viện điện tử hỗ trợ dạy học Địa lí 10 – THPT. 36

1. Các công cụ xây dựng phần mềm 36

1.1 Phần mềm MS Powerpoint 36

1.2. Phần mềm thiết kế bài giảng Lesson Editor 36

1.3. Visual Studio phiên bản 2005 36

1.4. Một số phần mềm hỗ trợ khác 36

2. Quy trình xây dựng chung 37

3. Quy trình xây dựng chi tiết 39

3.1. Xây dựng thư mục Thư viện tư liệu 39

3.2. Xây dựng thư mục Thư viện bài giảng điện tử 40

3.3. Xây dựng thư mục Thư viện bài tập trắc nghiệm 52

3.4. Xây dựng thư mục Thư viện giải trí 57

3.5. Đóng gói sản phẩm 60

VI. Hƣớng dẫn sử dụng 63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1. Hướng dẫn cài đặt 63

2. Hướng dẫn sử dụng 64

2.1. Xem nội dung thư viện 65

2.2. Thêm\ Xoá tư liệu trong thư viện 66

2.3. Xuất tư liệu từ thư viện 67

2.4. Đổi tên tư liệu 68

2.5. Thoát khỏi chương trình 68

3. Hướng dẫn gỡ bỏ 68

VI. Tiểu kết chƣơng II 69

CHƢƠNG III. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 70

I. Mục đích thực nghiệm 70

II. Nội dung thực nghiệm 70

III. Phƣơng pháp thực nghiệm 86

1. Thuyết trình 86

2. Trao đổi 86

3. Dạy thực nghiệm 86

4. Điều tra 86

5. Phân tích, tổng hợp 86

IV. Tổ chức thực nghiệm 86

1. Thời gian thực nghiệm 86

2. Địa bàn thực nghiệm 86

3. Tiến hành thực nghiệm 87

V. Kết quả thực nghiệm 87

1. Tổng hợp kết quả 87

2. Đánh giá 90

VI. Tiểu kết chƣơng III 90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

KẾT LUẬN

I. Kết quả nghiên cứu 91

II. Hƣớng mở rộng nghiên cứu của đề tài 92

1. Hoàn thiện về mặt nội dung 92

2. Hoàn thiện về mặt công nghệ 92

III. Những kiến nghị, đề xuất 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Sự thay đổi trật tự “bộ ba” mục tiêu 13

Hình 2.1: Cấu trúc ngang của Thư viện điện tử hỗ trợ dạy học Địa lí 10 34

Hình 2.2: Cấu trúc dọc của Thư viện điện tử hỗ trợ dạy học Địa lí 10 34

Hình 2.3: Giao diện thư mục Thư viện tư liệu 40

Hình 2.4: Giao diện thư mục Thư viện bài giảng điện tử 40

Hình 2.5: Hộp thoại chèn hình ảnh vào Slide 48

Hình 2.6: Hộp thoại thiết lập các yếu tố trình diễn động trong trình chiếu 48

Hình 2.7: Hộp thoại lưu bài giảng của PowerPoint 49

Hình 2.8: Bố cục các Slide trong Bài 7: Cấu trúc của Trái Đất. Thạch

quyển.Thuyết kiến tạo mảng 52

Hình 2.9: Giao diện thư mục Thư viện bài tập trắc nghiệm 53

Hình 2.10: Giao diện tạo bài tập trắc nghiệm của Lesson Editor 53

Hình 2.11: Giao diện màn hình nhập nội dung trắc nghiệm của Lesson

Edittor 55

Hình 2.12: Hộp thoại đóng gói chương trình dạng HTML của Lesson

Editor 57

Hình 2.13: Giao diện thư mục Thư viện giải trí 57

Hình 2.14: Giao diện màn hình nhập nội dung trò chơi ô chữ của Lesson

Edittor 58

Hình 2.15: Hộp thoại chèn âm thanh vào chương trình trò chơi của Lesson

Editor 59

Hình 2.16: Hộp thoại đóng gói chương trình dạng file chạy (EXE) của

Lesson Editor 60

Hình 2.17: Sắp đặt Controls lên Form 61

Hình 2.18: Tạo nhãn cho Form 61

Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Hình 2.19: Bộ cài đặt của chương trình 64

Hình 2.20: Biểu tượng của chương trình trên màn hình Destop 64

Hình 2.21: Màn hình làm việc của Thư viện điện tử Địa lí 10 65

Hình 2.22: Chế độ xem toàn màn hình 66

Hình 2.23: Nút điều khiển file Video 66

Hình 2.24: Hộp thoại xóa tư liệu 67

Hình 2.25: Hộp thoại xuất tư liệu 68

Hình 2.26: Hộp thoại đổi tên tư liệu 68

Hình 2.27: Cửa sổ Add or Remove Programs của Windows 68

Hình 2.28: Một số Slide trong bài 5 75

Hình 2.29: Một số Slide trong bài 9 (Tiết 1) 80

Hình 2.30 : Một số Slide trong bài 30 85

Hình 3.1: Biểu đồ so sánh kết quả kiểm tra giữa các lớp thực nghiệm và

đối chứng

89