Thiết kế dạy học trực tuyến chương phương pháp tọa độ trong mặt phẳng - hình học 10 THPT

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

§¹i häc th¸i nguyªn

Tr-êng ®¹i häc s- ph¹m



ph¹m hång h¹nh

ThiÕt kÕ d¹y häc trùC tuyÕn

ch¦¥ng Ph¦¥ng ph¸p to¹ §é

trOng mÆt ph¼ng - H×nh häc 10 THPT

LuËn v¨n th¹c sü khoa häc gi¸o DôC

Th¸i Nguyªn - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

§¹i häc th¸i nguyªn

Tr-êng ®¹i häc s- ph¹m



ph¹m hång h¹nh

ThiÕt kÕ d¹y häc trùC tuyÕn

ch¦¥ng Ph¦¥ng ph¸p to¹ §é

trOng mÆt ph¼ng - H×nh häc 10 THPT

Chuyªn ngµnh: Lý luËn vµ PPGD bé m«n To¸n

M· sè: 60.14.10

LuËn v¨n th¹c sü khoa häc gi¸o dôc

Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS Vò thÞ th¸i

Th¸i Nguyªn - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 1 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

Lêi c¶m ¬n

Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n tÊt c¶ quý ThÇy, c« trong tæ Bé m«n

Ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y To¸n, Khoa To¸n, Tr-êng §¹i häc S￾ph¹m - §¹i häc Th¸i Nguyªn ®· gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó em

hoµn thµnh luËn v¨n.

Em xin ®-îc bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi C« gi¸o TS Vò ThÞ

Th¸i ®· tËn t×nh h-íng dÉn, gióp ®ì vµ ®éng viªn em trong suèt qu¸

tr×nh lµm luËn v¨n.

T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n quý ThÇy, C« ë Tr-êng V¨n Hãa

1 – Bé C«ng an cïng c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®· gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn

tèt ®Ó t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.

Th¸i Nguyªn, Th¸ng 9 - n¨m 2009

T¸c gi¶

Ph¹m Hång H¹nh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 2 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cảm ơn.................................................................................................. 1

Mục lục ....................................................................................................... 2

Danh mục các từ viết tắt ............................................................................ 4

Mở đầu........................................................................................................ 5

Ch-¬ng 1: C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn.......................................................... 8

1.1. T©m lý løa tuæi HS trung häc phæ th«ng ............................................. 8

1.2. Một số định hƣớng cơ bản trong đổi mới phƣơng pháp dạy học ở phổ

thông .................................................................................................. 11

1.3. Chƣơng trình sách giáo khoa và thực trạng dạy hình học 10............... 14

1.3.1. Chương trình Sách giáo khoa toán trung học phổ thông............. 14

1.3.2. Thực trạng dạy hình học 10 THPT.............................................. 18

1.4. Tổng quan về dạy học trực tuyến........................................................ 21

1.4.1. Khái niệm về dạy học trực tuyến................................................. 21

1.4.2. Cấu trúc của lớp học trực tuyến.................................................. 23

1.4.3. Các giai đoạn dạy học trực tuyến ............................................... 25

1.4.4. Các mức độ dạy học trực tuyến................................................... 27

1.4.5. Những thuận lợi, khó khăn trong dạy học trực tuyến .................. 29

Ch-¬ng 2: Xây dựng và triển khai dạy học trực tuyến chƣơng phƣơng

pháp tọa độ trong mặt phẳng – hình học 10 THPT.................................. 31

2.1. Các công cụ thiết kế dạy học trực tuyến ................................................ 31

2.1.1. Phần mềm xây dựng nội dung bài giảng E-Learning Lectora

Enterprise Edition và một số công cụ tạo website khác........................ 33

2.1.2. Hệ thống thông tin quản lý học tập trực tuyến Moodle................ 38

2.2. Xây dựng bài giảng điện tử cho hệ thống E-Learning............................ 56

2.2.1. Quy trình xây dựng một bài giảng điện tử................................... 56

2.2.2. Các tiêu chí xây dựng một bài học trong Letora cho E-Learning 59

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 3 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

2.2.3. Biên soạn bài giảng điện tử tuân theo chuẩn SCORM/AICC phần

phương pháp tọa độ trong mặt phẳng- hình học 10 .............................. 61

2.3. Kết hợp dạy học trực tuyến và dạy học trên lớp học truyền thống ......... 63

2.3.1. Hoạt động hóa các nội dung của bài giảng điện tử giúp học sinh tự

học ở nhà (HS học tập ngoại tuyến – offline learning).......................... 63

2.3.2. Thiết kế các tương tác sư phạm trong dạy học trực tuyến ........... 63

2.3.3 Tổ chức dạy học phân hóa ........................................................... 73

2.3.4. Tổ chức dạy học theo nhóm......................................................... 75

2.3.5. Dạy học trực tuyến hỗ trợ giảng dạy trên lớp học truyền thống .. 79

2.3.6 Các biện pháp nâng cao hiệu quả tương tác trực tuyến................ 81

Ch-¬ng 3: Thùc nghiÖm s- ph¹m.............................................................. 83

3.1. Mục đích, nội dung và tổ chƣ́ c thực nghiệm .......................................... 83

3.1.1. Mục đích thực nghiệm................................................................. 83

3.1.2. Nội dung và tổ chức thực nghiệm................................................ 83

3.2. Triển khai khóa học trực tuyến .............................................................. 86

3.2.1. Thiết kế các hoạt động và tải gói SCORM chứa nội dung của bài

giảng điện tử lên hệ thống Moodle ...................................................... 86

3.2.2. Dạy trực tuyến trên trang web http://www.daotaotructuyen.org. 87

3.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm ............................................................... 87

3.3.1 Phân tích định tính....................................................................... 87

3.3.2. Phân tích định lượng................................................................... 89

3.3.3.Một số khó khăn và thuận lợi rút ra trong quá trình thực nghiệm 92

KÕt luËn ...................................................................................................... 94

Tµi liÖu tham kh¶o ..................................................................................... 96

Phô lôc ........................................................................................................ 99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 4 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CNTT& TT Công nghệ thông tin và truyền thông

CNTT Công nghệ thông tin

DHTT Dạy học trực tuyến

GV Giáo viên

HS Học sinh

SGK Sách giáo khoa

PPDH Phƣơng pháp dạy học

THPT Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 5 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Việt Nam đang trong thời kì hội nhập quốc tế. Với việc ra nhập WTO

và hội nhập vào nền kinh tế thế giới, giáo dục Việt Nam đang phải đối mặt

với những thách thức to lớn, đó là phải đào tạo đƣợc những công dân tƣơng

lai có đầy đủ năng lực, trí tuệ, có khả năng tự học, khả năng tự rèn luyện

nâng cao trình độ trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt…

Việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT & TT) trong

quá trình dạy học (trong đó có Đào tạo trực tuyến) đã trở thành một xu thế tất

yếu và phát triển mạnh mẽ trên cả nƣớc. Nó góp phần đổi mới nội dung,

phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học.

Dạy học trực tuyến (DHTT) là một hình thức giảng dạy không giáp

mặt. Trong đó ngƣời dạy cung cấp nội dung khóa học nhờ những công cụ tạo

bài giảng chuyên biệt và thông qua những phần mềm quản lí học tập, các

nguồn tài nguyên Multimedia, mạng Internets, hội thảo trực tuyến…Ngƣời

học nhận nội dung khóa học và tƣơng tác với ngƣời dạy qua các phƣơng tiện

kể trên.

Trong nhà trƣờng phổ thông, những điểm mạnh của CNTT & TT đang

đƣợc khai thác để hỗ trợ quá trình dạy học. Vấn đề kết hợp dạy học trực

tuyến (E-Learning) với lớp học truyền thống là một trong những hƣớng khai

thác tốt, giúp tăng cƣờng hứng thú học tập, phát triển tƣ duy trí tuệ và đặc

biệt góp phần rèn luyện khả năng tự học, tự nghiên cứu, nâng cao kiến thức

cho học sinh (HS).

Đã có nhiều tác giả nghiên cứu và áp dụng thành công DHTT cho một

số đối tƣợng, với một số nội dung đáp ứng nhu cầu học tập và nghiên cứu

khoa học của ngƣời học. Tuy nhiên việc nghiên cứu DHTT môn toán 10 nói

chung và chƣơng phƣơng pháp tọa độ trong mặt phẳng nói riêng cho đối

tƣợng HS trung học phổ thông (THPT) chƣa có tác giả nào nghiên cứu.

Với những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: Thiết kế

dạy học trực tuyến chương phương pháp toạ độ trong mặt phẳng - Hình

học 10 THPT.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 6 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về vấn đề đổi mới phƣơng

pháp dạy học (PPDH) ở trƣờng THPT, khả năng ứng dụng CNTT & TT trong

dạy học đặc biệt là lý luận về DHTT, từ đó xây dựng kế hoạch DHTT chƣơng

3: Phƣơng pháp toạ độ trong mặt phẳng (Hình học 10) và đề xuất giải pháp

kết hợp DHTT với dạy học truyền thống nhằm nâng cao hiệu quả, chất lƣợng

học tập của HS THPT nói chung và HS THPT miền núi nói riêng.

3. Giả thuyết khoa học

Nếu biết phối hợp hợp lí giữa dạy học truyền thống và dạy học trực

tuyến, biết khai thác tốt những thuận lợi của môi trƣờng học tập trực tuyến, sử

dụng E-Learning nhƣ một công cụ hỗ trợ dạy học Toán THPT thì sẽ tạo hứng

thú học tập, rèn luyện đƣợc kỹ năng tự học cho học sinh góp phần nâng cao

chất lƣợng dạy học.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu cơ sở lý luận về E-Learning (đặc biệt chú ý lý luận về

DHTT); các vấn đề về tự học, học từ xa.

- Phân tích chƣơng trình cũng nhƣ chƣơng phƣơng pháp tọa độ trong

mặt phẳng trong chƣơng trình hình học lớp 10 THPT.

- Xây dựng chƣơng trình DHTT chƣơng phƣơng pháp tọa độ trong mặt

phẳng lớp 10 nhằm cung cấp kiến thức và rèn luyện một số kỹ năng cho học

sinh THPT.

- Triển khai thử nghiệm chƣơng trình đã xây dựng tại trƣờng Văn hóa 1

- Bộ Công An. Từ kết quả thử nghiệm đánh giá ƣu, nhƣợc điểm của chƣơng

trình và có những đề xuất, kiến nghị để việc ứng dụng CNTT & TT vào giảng

dạy và học tập đạt kết quả cao hơn.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan

tới tâm lí HS trung học, đổi mới PPDH và dạy học trực tuyến,...

Phƣơng pháp điều tra, quan sát, lấy ý kiến của HS về các ƣu và nhƣợc

điểm của hình thức kết hợp E-Learning với lớp học truyền thống.

Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm: Thử nghiệm DHTT kết hợp với

hình thức dạy học truyền thống trên lớp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 7 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

6. Cấu trúc của luận văn

Mở đầu

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn.

Chƣơng 2: Xây dựng và triển khai dạy học trực tuyến chƣơng Phƣơng

pháp tọa độ trong mặt phẳng – Hình học 10 THPT.

Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm.

Kết luận.

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 8 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Tâm lý lứa tuổi học sinh trung học phổ thông

Học sinh trung học phổ thông là những HS đang ở lứa tuổi thanh niên.

Ngƣời ta định nghĩa “Tuổi thanh niên là giai đoạn phát triển bắt đầu từ lúc

dậy thì và kết thúc khi bƣớc vào tuổi ngƣời lớn” - khoảng từ 14, 15 tuổi đến

25 tuổi. Tuổi thanh niên là thời kì đạt đƣợc sự trƣởng thành về mặt thể lực, sự

phát triển của hệ thần kinh có những thay đổi quan trọng do cấu trúc bên

trong của não phức tạp và các chức năng của não phát triển, số lƣợng dây thần

kinh liên hợp tăng lên, liên kết các phần khác nhau của vỏ não lại. Điều đó tạo

tiền đề cần thiết cho sự phức tạp hoá hoạt động phân tích, tổng hợp, ... của vỏ

bán cầu não trong quá trình học tập.

Do những đặc điểm về sự phát triển của cơ thể nên ở lứa tuổi này cũng có

những thay đổi về hoạt động học tập, sự phát triển của trí tuệ và đặc điểm

nhân cách chủ yếu của HS THPT.

 Đặc điểm hoạt động học tập

- Nội dung và tính chất của hoạt động học tập ở HS THPT khác rất nhiều

so với hoạt động học tập của thiếu niên. Sự khác nhau không chỉ ở nội dung

học tập ngày một sâu hơn, mà ở chỗ hoạt động học tập đòi hỏi tính năng động

và tính độc lập ở mức độ cao hơn và cần phát triển tƣ duy lí luận.

- HS càng trƣởng thành các em càng ý thức đƣợc rằng mình đang đứng

trƣớc ngƣỡng cửa cuộc đời. Do vậy, thái độ có ý thức của các em đối với học

tập ngày càng phát triển. Thái độ học tập của các em đối với các môn học trở

nên có tính chọn lựa hơn, thƣờng gắn liền với khuynh hƣớng nghề nghiệp.

Hứng thú nhận thức của các em mang tính rộng rãi, sâu và bền vững hơn.

Thái độ học tập của HS THPT đƣợc thúc đẩy bởi động cơ học tập có

cấu trúc khác với lứa tuổi trƣớc. Lúc này có ý nghĩa nhất là động cơ thực tiễn,

động cơ nhận thức, sau đó là ý nghĩa xã hội của môn học, rồi mới đến động

cơ cụ thể khác.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 9 http://www.Lrc-tnu.edu.vn

Nhƣng bên cạnh đó thái độ học tập ở một số em còn có hạn chế là một

mặt các em rất tích cực học tập ở một số môn mà các em cho rằng quan trọng

với nghề mình đã chọn, nhƣng lại sao nhãng với những môn học khác hoặc

chỉ học để đạt điểm trung bình. Chính vì vậy giáo viên (GV) cần làm cho các

em hiểu đƣợc ý nghĩa và chức năng của giáo dục phổ thông đối với mỗi một

giáo dục chuyên ngành và trong các giờ học GV cần tổ chức linh hoạt, có sự

tham gia tích cực của HS, tăng cƣờng dạy học có trọng tâm, trọng điểm,

không nên dài dòng, đơn điệu.

Nói chung trong lứa tuổi này thái độ học tập có ý thức đã thúc đẩy sự

phát triển tính chủ định của các quá trình nhận thức và năng lực điều khiển

bản thân trong hoạt động học tập.

 Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ của học sinh trung học phổ thông

Đặc điểm nổi bật về sự phát triển trí tuệ của HS THPT là: Tính chủ

động, tính tích cực, tính tự giác đƣợc thể hiện rõ rệt ở tất cả các quá trình nhận

thức. Có thể nói, năng lực tƣ duy, năng lực tƣởng tƣợng và các khả năng khác ở

HS THPT đƣợc hoàn thiện nhanh chóng và có chất lƣợng cao. Các quá trình

cảm giác và tri giác đạt tới mức độ hoàn thiện và tinh tế. Lúc này ngôn ngữ đã

trở thành phƣơng tiện đắc lực cho tri giác của HS, vì thế năng lực suy luận,

cảm thụ nghệ thuật của HS rất phát triển.

Ở tuổi này, ghi nhớ chủ định đã giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động trí

tuệ. Đặc biệt các em đã tạo đƣợc tính chủ động, tính mục đích trong quá trình

ghi nhớ.

Tƣ duy của HS THPT có những thay đổi quan trọng: Tƣ duy trừu tƣợng

phát triển mạnh và chiếm ƣu thế trong mọi hoạt động, đặc biệt là hoạt động

học tập. Khả năng tƣ duy lý luận, tƣ duy độc lập, sáng tạo rất phát triển. Khả

năng vận dụng các tƣ duy khá nhuần nhuyễn và đạt kết quả cao. Nhờ đó HS

có khả năng lĩnh hội đƣợc những khái niệm khoa học trừu tƣợng phức tạp.

Các năng lực trí tuệ của HS đạt tới mức độ tƣơng đối hoàn thiện. Đặc biệt là

năng lực trừu tƣợng hoá và khái quát hoá. Khả năng đặt vấn đề và giải quyết