Thiết kế chi tiết máy theo phương pháp xác suất

NGHIEN ciiu-TRAO DOI

Thiet |ie clii tiet mav theo phticing phap iac suat

(*) NGUYEN DINH MAN

TOM TAT

Tii trade tdi nay, van de thie't i<e' chi tiet may mdi chi du'gc xenn xet theo dp ben dUa tren eg sd iing sua't xuat

hien trong chi tie't phai nhd hrin dng sua't cho phep. Hien nay, phifgng phap nay van dang dirge sCr dung pho

bie'n do sd dan gian trong viec xac dinh cac thdng so dau vao la tai trgng va dp ben. Gia tri cua chung thudng

dagc lay theo gia trj trung binh va sCf dung them mgt he so an toan. Trong thu'c te, mac dau he sd an toan da

lay kha cao nhUng hU hdng van xay ra va xac suat hdng thay doi trong mgt pham vi dang ke. Nguyen nhan cua

hien tugng nay la cac nha thiet ke da khdng quan tam den tfnh nglu nhien cua cac tham so thiet ke. Bai bao

nay trinh bay phuong phap xac suat de thie't ke chi tie't may theo yeu cau do tin cay dat trUdc, trong do cd ke

de'n tfnh ngau nhien ciia cac tham so thie't ke khi xac dinh do ben va iing sua't

I. MO DAU

Khi thiet ke chi tiet may, cac tham sd dau vao can

quan tam la tai trgng tac dgng, do ben ciia vat lieu va

kich thude cua chi tiet. Trong phuong phap thiet ke

truyen thdng, cdn ggi la thiet ke don dinh, ta thiet ke cac

chi tiet may theo cac chi tieu ve kha nang lam viec va he

sd an toan. Vdi phuang phap nay, ngudi ta coi cac dai

lugng thiet ke la khdng thay ddi va lay bang kich thude

danh nghia la du. Tuy nhien, trong thuc te, cac tham sd

dau vao la cac dai lugng ngau nhien, vi vay, kich thude

cua chi tiet sau khi thiet ke ciing phai chiu tac dgng ciia

quy luat nay. Su thay ddi ngau nhien cua cac tham sd

dau vao dugc giai thich nhu sau:

Kich thuoc chi tiet: Trong qua trinh gia cdng ca

khi, kich thude ciia chi tiet bien dgng, khdng bang kich

thude dugc ghi tren ban ve. Nd phu thugc vao do chinh

xac ciia may cdng cu va trinh do tay nghe cua cdng

nhan, nen ludn ludn cd sai sd.

Co tinh vdt lieu: Hau het cac kim loai va vat lieu ca

khi cd ca tinh khdng ddng nhat ma cd su phan tan, bdi

vi CO tinh phu thugc nhieu bien so, nhu ty le cac thanh

phan hoa hgc, hinh dang hinh hgc chi tiet va phuong

phap cdng nghe che tao ra nd.

Tai trong tdc dung: Ban chat ngau nhien cua tai

trpng lien quan den nhieu nhan to. Doi vol may

cong nghiep, cac nhan to c6 the ke den la: Phan tan

tinh chat ciia phoi, phan tan trang thai ciia dung cu

cat, su thay doi quy trinh cong nghe, sir dung che

(*) Tmdng Cao d§ng Kmh ik - KI thuat, Dai hoc Thai Nguyen

do lam viec qua gioi han cho phep... Doi voi may

van chuyen, cac nhan to do la: Sir dung may trong

cac linh vuc khac nhau, trang thai duong sa phan

tan... Tai trong bao gom: tai trong tmh va tai trong

dong, tai trong va dap, tai trong do moi trudng gio,

dong dat, tuyet... Thanh phan tai trong tac dung

chia lam tai trong khong doi va tai trong thay doi

tac dung len chi tiet.

Khac vdi phuong phap thiet ke tmyen thdng, phuang

phap thiet ke chi tiet may theo phuong phap xac suat

cd ke den tinh ngau nhien ciia cac tham sd thiet ke.

Phuong phap nay dam bao do tin cay theo yeu can cua

ngudi sir dung va dam bao tinh kinh te.

n . THIETKE CHITDETMAYTHEOPHU^aNG

PHAPXACSUA T

2.1. Mien ung suat va mien do ben

Gia sir, cd mdt loat chi tiet gidng nhau chiu tai trong

dieu kien nhu nhau. Mien irng suat va mien do ben ciia

loat chi tiet do dugc trinh bay tren hinh 1:

U ^ U : Mien iing suat cua loat chi tiet. B ^ m m ma.x ^ • m m

B : Mien dd ben cua loat chi tiet. max

Uj^ va Bjj^ la iing suat va do ben trung binh.

Nhin hinh ve ta thay U^^ < B^^, neu theo phuang phap

thiet ke theo do ben thi chi tiet se an toan, khdng bi hu

hdng. Tuy nhien, trong thuc te, hu hdng van cd the xay

ra do tinh ngau nhien ciia irng suat ciing nhu cua dp

ben, khi gia tri cd the cd cua ung suat Idn hon gia tri cd

the cd ciia dp ben (mien giao nhau cua 2 mien tren hinh

1- cu the la trudng hgp U,>Bj).

TAP CHI c a KHI VIET NAM V So 09-Thang 9 nam2010