Thị trường xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Việt Nam thực trạng và giải pháp.DOC

lêi nãi ®Çu

Ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam thêi kú 2000-

2020 lµ tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng theo híng ®a d¹ng ho¸,

®a ph¬ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy

nhiªn khi chÊp nhËn hoµ nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi lµ

chÊp nhËn xu híng hîp t¸c trong c¹nh tranh gay g¾t. §©y lµ thêi c¬ võa lµ

th¸ch thøc, ®ßi hái c¬ quan qu¶n lý còng nh doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c

®Þnh híng ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c biÖn ph¸p phï hîp

trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng, nh»m ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu

theo híng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt nhËp

khÈu kh«ng chØ ph¶n ¸nh sù tiÕn ho¸ cña c¸c h×nh th¸i nhu cÇu phôc vô

s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong ph¹m vi tõng quèc gia mµ cßn ph¶n ¸nh sù

ph©n bè l¹i n¨ng lùc sanr xuÊt trªn ph¹m vi toµn cÇu. ChÝnh v× vËy, c«ng

nghiÖp ho¸ híng xuÊt khÈu lµ mét ®Þnh híng v« cïng quan träng ®a nÒn

kinh tÕ ®Êt níc ®ªns thµnh c«ng.

XuÊt khÈu thÓ hiÖn nhu cÇu vÒ hµng néi cña c¸c quèc gia kh¸c nhau

®èi víi quèc gia chñ thÓ vµ nhËp khÈu thÓ hiÖn nhu cÇu vÒ hµng ngo¹i cña

quèc gia chñ thÓ. XuÊt khÈu cßn cã thÓ chØ ra ®îc nh÷ng lÜnh vùc cã thÓ

chuyªn m«n ho¸, nh÷ng c«ng nghÖ vµ t liÖu s¶n xuÊt trong níc cßn thiÕu

®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¹t ®îc chÊt lîng quãc tÕ. Sù chuyÓn

dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu cßn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu

kinh tÕ chung c¶ níc do hai chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã lµ: lµm chuyÓn dÞch

c¬ cÊu ®Çu t vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ.

§Ó ®¹t ®îc môc tiªu t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu tuyÖt ®èi h¬n 2 tû

USD/n¨m ®ßi hái nhiÒu biÖn ph¸p. Nhng trong ®ã vÊn ®Ò vÊn ®Ò t×m kiÕn

thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng quyÕt

®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña kÕ ho¹ch.

1

Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña xuÊt khÈu vµ thÞ trêng xuÊt

khÈu em chän ®Ò tµi “ThÞ trêng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña

ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”.

Néi dung cña ®Ò tµi gåm ba phÇn:

. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu nãi chung vµ thÞ trêng

xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng.

. Thùc tr¹ng cña thÞ trêng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam

. C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÔn thÞ trêng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc

cña ViÖt Nam.

2

ch ¬ng I

nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu

nãi chung vµ thi trêng xuÊt khÈu c¸c

mÆt hµng chñ lùc nãi riªng

I. B¶n chÊt vµ vai trß cña thÞ trêng vµ thÞ trêng xuÊt

khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc

1. B¶n chÊt cña thÞ trêng vµ thÞ trêng xuÊt khÈu c©c mÆt hµng chñ

lùc

ThÞ trêng lµ mét ph¹m trï kh¸ch quan g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ lu

th«ng hµng ho¸, ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ lu th«ng th× ë ®ã cã thÞ trêng.

Ta cã thÓ hiÓu thÞ trêng theo hai gi¸c ®é: thÞ trêng lµ tæng thÓ c¸c

quan hÖ lu th«ng hµng ho¸-tiÒn tÖ. Theo c¸ch kh¸c th×, thÞ trêng lµ tæng

khèi lîng cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ còng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng.

Theo quan ®iÓm cña ngêi b¸n, thÞ trêng lµ nh÷ng kh¸ch hµng cã tiÒm

n¨ng tiªu thô, cã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô trong mét thêi gian nhÊt

®Þnh vµ cha ®îc tho¶ m¶n chø kh«ng thÓ quan niÖm thÞ trêng ®¬n gi¶n lµ

khu vùc hay mét ph¹m vi ®Þa lý nµo.

ThÞ trêng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam lµ mét th¬ng

nh©n níc ngoµi cã tiÒm n¨ng tiÖu thô, cã nhu cÇu c¸c mÆt hµng chñ lùc

cña ViÖt Nam trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ cha ®îc tho¶ m¶n.

Mét khi trªn thÞ trêng cã nhiÒu ngêi mua, nhiÒu ngêi b¸n vµ nhiÒu

hµng ho¸ t¬ng tù vÒ chÊt lîng gi¸ c¶ tÊt yÕu n¶y sinh c¹nh tranh trªn thÞ

trêng-c¹nh tranh vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, vÒ ph¬ng thøc giao dÞch mua

b¸n, gi÷a nh÷ng ngêi mua víi nhau. C¹nh tranh lµ bé m¸y ®iÒu chØnh trËt

tù thÞ trêng, lµ yÕu tè quan träng khÝch thÝch tÝch cùc tÝnh ®a d¹ng vµ

3

n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm cho phï hîp víi yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng,

lµ yÕu tè ph¸t triÔn thÞ trêng.

Ph¸t triÔn thÞ trêng lµ môc tiªu, ph¬ng thøc quan träng ®Ó tån t¹i vµ

chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. Cã më réng vµ ph¸t triÔn thÞ trêng th× míi

t¨ng nhanh doanh sè b¸n, míi duy tr× mèi quan hÖ thêng xuyªn g¾n bã

víi kh¸ch hµng. §ång thêi còng cè uy tÝn cña doanh nghiÖp, kh«ng ngõng

n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.

§Ó n¾m v÷ng ®îc c¸c yÕu tè cña thÞ trêng, hiÓu biÕt vÒ quy luËt vËn

®éng cña chóng nh»m øng xö kÞp thêi, mçi nhµ kinh doanh nhÊt thiÕt ph¶i

tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng vÒ nghiªn cøu thÞ trêng.

Nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ thÕ giíi cã ý nghÜa rÊt quan träng

trong viÖc ph¸t triÔn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong c«ng

t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸ cña quèc gia, mçi doanh nghiÖp nghiªn cøu vµ

n¾m v÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh thÞ trêng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÕ

giíi lµ nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc xuÊt khÈu ho¹t

®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi cã hiÖu qu¶ cao nhÊt.

§èi víi c¸c tæ chøc xuÊt khÈu, nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ trªn thÕ

giíi ph¶i tr¶ lêi ®îc c¸c c©u hái: xuÊt khÈu c¸i g×, dung lîng cña thÞ trêng

hµng ho¸ ®ã ra sao, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã nh thÕ nµo, th-

¬ng nh©n trong giao dÞch lµ ai, víi ph¬ng thøc giao dÞch nµo vµ cuèi cïng

lµ chiÕn thuËt kinh doanh cña tõng giai ®o¹n ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.

2. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ c¸c mÆt hµng chñ

lùc nãi riªng.

§èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÔn nh níc ta, sù ph¸t triÔn cña xuÊt

khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng sÏ cã mét ý

nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÔn cña ®Êt níc. §Æc biÖt lµ trong

qu¸ tr×nh khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ nh hiÖn nay xuÊt khÈu cµng ®ãng mét

vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ níc ta víi nÒn kinh

tÕ thÕ giíi.

Tríc hÕt xuÊt khÈu sÏ mang l¹i mét nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc

gãp phÇn quan träng vµo viÖc c¶i thiÖt c¸n c©n th¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh

to¸n, ®©y lµ nguån thu ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc, t¨ng kh¶ n¨ng dù tr÷

4

ngo¹i tÖ, t¨ng kh¶ n¨ng nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nhiªn liÖu cho viÖc ph¸t

triÔn c«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ

phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n c nhng kh¶ n¨ng

tÝch luü kÐm, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp còng thÊp th× xuÊt khÈu

cã vai trß ngµy cµng to lín, ®ñ trë thµnh nguån thu nhËp chñ yÕu cña nÒn

kinh tÕ quèc d©n.

Ngêi ta nhËn thÊy, thu nhËp nhê ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· vît tÊt c¶

c¸c nguån thu nhËp kh¸c t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÔn ë ch©u ¸. §iÒu ®ã

chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc cã tr×nh

®é ph¸t triÔn, chªnh lÖch nhau rÊt nhiÒu, th× ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®ãng

vai trß chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i do c¸c ®iÒu kiÖn viÖn trî u ®·i kh¸c quyÕt

®Þnh.

Ngoµi viÖc t¹o ra nguån tÝch luü chñ yÕu cho nÒn kinh tÕ, xuÊt khÈu

cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau:

Nhê xuÊt khÈu t¨ng, kh¶ n¨ng nhËp khÈu còng t¨ng, t¹o ra ®iÒu kiÖn

t¨ng cêng ®a ra c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vfa nguyªn vËt liÖu

phôc vô cho s¶n xu¸t gãp phÇn quan träng vµo sù ®æi míi nÒn kinh tÕ.

Sù ph¸t triÔn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu më ra kh¶ n¨ng

míi, thu hót lùc lîng lao ®éng ngµy cµng nhiÒu, gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn

®Ò viÖc lµm. VÊn ®Ò viÖc lµm võa mang tÝnh chÊt kinh tÕ, võa mang tÝnh

chÊt x· héi. §©y lµ híng gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, ®a mét bé phËn

lao ®éng cha cã viÖc lµm tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ díi

d¹ng “xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chæ”.

Mét khÝa c¹nh hÕt søc cã ý nghÜa lµ th«ng qua ph¸t triÔn kinh doanh

xuÊt khÈu, ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng vÒ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã tr×nh

®é kü thuËt, tiªu chuÈn quèc tÕ, mµ ®µo t¹o rÌn luyÖn vÒ tr×nh ®é kü thuËt

vµ chuyªn m«n ho¸ lµnh nghÒ cho mét bé phËn lao ®éng. §©y lµ c¬ së ®Ó

më ra mét xu híng míi, lµm t¨ng cêng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt

hµng cã hµm lîng ky thuËt cao. §ã còng lµ mét tiÒn ®Ò, nÒn kinh tÕ cã

mét bíc chuyÓn vÒ chÊt tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp.

XuÊt khÈu cßn gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò sö

dông cã hiÖu qu¶ cao h¬n c¸c ngu«nf tµi nguyªn thiªn nhiªn. ViÖc ®a c¸c

5

nguån tµi nguyªn nµy tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th«ng

qua viÖc ph¸t triÔn c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu, gãp phÇn n©ng cao gi¸

trÞ cña hµng ho¸.

Nh vËy xuÊt khÈu kh«ng chØ ®ãng vai trß “chÊt xóc t¸c” hç trî sù

ph¸t triÔn, mµ ®· trë thµnh mét nh©n tè rÊt quan träng trong dù ph¸t triÔn

cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

II. néi dung c¬ b¶n cña xuÊt khÈu hµng hãa nãi chung

vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc noÝ riªng

1. NhËn biÕt vÒ mÆt hµng xuÊt khÈu

ViÖc nhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt

hµng chñ lùc nãi riªng tríc tiªn ph¶i dùa vµo nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ tiªu

dïng vÒ quy c¸ch vµ chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi vô vµ c¸c thÞ hiÕu còng nh

tËp qu¸n cña tõng vïng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã, sÏ tiÕn hµnh xem

xÐt c¸c khÝa c¹nh cña hµng ho¸ trªn thÕ giíi. VÒ khÝa c¹nh th¬ng phÈm,

ph¶i hiÓu gi¸ trÞ, c«ng dông, c¸c ®Æc tÝnh cña nã, quy c¸ch phÈm chÊt,

mÈu m·. N¾m b¾t ®îc ®Çy ®ñ vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ

nguån cung cÊp chñ yÕu cña c¸c c«ng ty c¹nh tranh, c¸c ho¹t ®éng dÞch

vô phôc vô cho hµng ho¸ nh b¶o hµnh, cung cÊp phô tïng, híng dÉn sö

dông...

ViÖc lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng chØ dùa vµo c¸c tÝnh

to¸n hay íc tÝnh, nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña hµng ho¸, mµ cßn ph¶i dùa

vµo nh÷ng kinh nghiÖm cña ngêi nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó dù ®o¸n ®îc c¸c

su híng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng trong níc còng nh níc ngoµi, kh¶

n¨ng th¬ng lîng ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu kiÖn mua b¸n u thÕ h¬n.

2. Nghiªn cøu dung lîng thÞ trêng vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng

Dung lîng thÞ trêng lµ khèi lîng hµng ho¸ ®îc giao dÞch trªn mét

ph¹m vi thÞ trêng nhÊt ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nghiªn cøu vÒ

dung lîng thÞ trêng cÇn x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu thËt cña kh¸ch hµng, kÓ c¶

lîng dù tr÷, xu híng biÕn ®æi cña nhu cÇu trong tõng thêi ®iÓm, c¸c vïng,

c¸c khu vùc cã nhu cÇu lín vµ ®Æc ®iÓm cña nhu cÇu cho tõng khu

vùc,tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt, tiªu dïng. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh n¾m b¾t nhu

6