Thi pháp ngôn từ nguyễn huy thiệp trong như những ngọn gió.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------------

KHÓA LUÂN T ̣ ỐT NGHIÊP ĐẠI HỌC ̣

NGÀNH CỬ NHÂN VĂN HỌC

Đề tài:

THI PHÁP NGÔN TỪ NGUYỄN HUY THIỆP TRONG NHƯ

NHỮNG NGỌN GIÓ

Người hướng dẫn:

TS. Nguyễn Khắc Sính

Người thực hiện:

Trần Thị Hải Yến

Đà Nẵng, tháng 5/2013

- 1 -

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự

hướng dẫn của TS. Nguyễn Khắc Sính. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung

khoa học của công trình này.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2013

Sinh viên thực hiện

Trần Thị Hải Yến

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến

thầy giáo TS. Nguyễn Khắc Sính – người đã nhiệt tình, chu

đáo hướng dẫn tôi hoàn thành khóa luận này. Tôi xin cảm

ơn các thầy cô giáo trong khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư

phạm Đà Nẵng đã chỉ bảo giúp đỡ tôi trong quá trình thực

hiện đề tài. Nhân đây, tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè và

người thân đã ủng hộ, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Mặc dù có nhiều cố gắng, song do kiến thức của bản

thân tôi còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót,

rất mong được sự đóng góp chân thành của thầy cô, bạn bè

để đề tài được hoàn thiện hơn.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2013

Sinh viên thực hiện

Trần Thị Hải Yến

MUC L ̣ UC̣

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu ...................................................................................... 2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4

4. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi khảo sát .................................................. 4

5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 4

6. Cấu trúc khóa luận...................................................................................... 5

Chương 1. THI PHÁP NGÔN TỪ VÀ TẬP TRUYỆN NGẮN

NHƯ NHỮNG NGỌN GIÓ CỦA NGUYỄN HUY THIỆP...... 6

1.1. Thi pháp ngôn từ trong văn học ............................................................. 6

1.1.1. Khái niệm thi pháp ngôn từ ............................................................... 6

1.1.2. Đặc điểm thi pháp ngôn từ................................................................ 7

1.2. Thi pháp ngôn từ trong truyện ngắn...................................................... 9

1.2.1. Thể loại truyện ngắn và những đặc điểm của nó ............................. 9

1.2.2. Đặc trưng thi pháp ngôn từ truyện ngắn trong cái nhìn đối sánh

với các thể loại khác ................................................................................... 14

1.2.2.1. Truyện ngắn - đặc điểm riêng liên quan đến thi pháp ngôn từ... 14

1.2.2.2. Một số điểm khác biệt giữa thi pháp ngôn từ truyện ngắn với thi

pháp ngôn từ tiểu thuyết và thơ............................................................... 15

1.3. Tác giả Nguyễn Huy Thiệp và tập truyện ngắn Như những ngọn gió.... 16

1.3.1. Nguyễn Huy Thiệp – một hiện tượng độc đáo, “lạ” trên văn đàn

Việt Nam đương đại.................................................................................... 16

1.3.2. “Như những ngọn gió” – hơi thở mới nơi núi rừng Tây Bắc........ 21

Chương 2. HIỆU QUẢ CỦA VIỆC SỬ DỤNG THI PHÁP NGÔN TỪ

TRONG NHƯ NHỮNG NGỌN GIÓ........................................ 27

2.1. Những biểu hiện của thi pháp ngôn từ trong tập truyện ................... 27

2.1.1. Gia tăng hàm lượng loại ngôn ngữ sinh hoạt................................. 27

2.1.2. Giảm thiểu tối đa những trạng từ, tính từ ...................................... 31

2.1.3. Ngôn từ mang tính giễu nhại........................................................... 33

2.1.4. Lối viết dụ ngôn khéo léo ................................................................. 36

2.2. Thi pháp ngôn từ của Nguyễn Huy Thiệp – một trong những sự mở

đầu của dấu hiệu hậu hiện đại trong truyện ngắn Việt Nam.................... 41

2.2.1. Một vài đặc điểm của ngôn từ trong văn học hậu hiện đại............ 41

2.2.2. Nguyễn Huy Thiệp, một trong những người mở đầu của lối ngôn

từ mang dấu ấn hậu hiện đại ở Việt Nam ................................................. 43

2.3. Hạn chế của thi pháp ngôn từ trong Như những ngọn gió ................ 44

2.3.1. Tần số các từ “tục”, câu “phũ” xuất hiện quá dày đặc dễ gây phản

cảm nơi người đọc ...................................................................................... 45

2.3.2. Lối sử dụng câu đặc biệt – lại vấn đề liều lượng. ........................... 53

KẾT LUẬN.................................................................................................... 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 61

PHỤ LỤC

- 1 -

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

1.1. Là một loại hình nghệ thuật đặc biệt – nghệ thuật ngôn từ nên ngôn

ngữ đương nhiên trở thành “yếu tố thứ nhất của văn học” (M. Gorki). Ngôn

ngữ là tế bào của văn bản, không có nó nghĩa là không có gì cả. Mỗi tác phẩm

văn học đều đem đến cho người đọc một hình tượng cụ thể để tác động vào trí

tuệ, tưởng tượng và liên tưởng của người đọc. Giải mã được ngôn ngữ tức là

chúng ta giải mã được hình tượng văn học. Đó là lí do mà bất cứ nhà văn nào

cũng đều vừa say mê lại vừa cảm thấy nhọc nhằn khi cày xới trên cánh đồng

chữ nghĩa.

1.2. Mỗi thời, do những tác nhân khác nhau sẽ có những cách sử dụng

chữ nghĩa khác nhau. Người đọc cũng theo đó mà cảm nhận, đánh giá sự

dụng công của nhà văn trong việc lựa chọn lời văn cho tác phẩm của mình

một cách khác nhau. Văn chương nước ta sau 1975 chắc chắn không hoàn

toàn giống văn chương của những thời kì trước đó. Giờ đây, sắc màu văn

chương dường như đa dạng hơn, gần đời thường hơn, mang âm hưởng thế sự

hơn…Nhờ thế đã tạo nên những nhà văn có lối văn phong đặc biệt, ghi dấu ấn

đậm nét trong lòng người đọc như Phạm Thị Hoài, Phan Thị Vàng Anh, Tạ

Duy Anh, Hồ Anh Thái, Bảo Ninh, Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Thế Hoàng

Linh...

1.3. Nguyễn Huy Thiệp từng được coi là một “hiện tượng” trên văn

đàn Việt Nam ở thập kỉ 90 của thế kỉ XX không chỉ ở việc phản ánh hiện thực

ở những góc khuất một cách mạnh mẽ đến nghiệt ngã, ở việc đưa ra những

kiểu nhân vật mà trong văn học thời trước chưa thể có nếu xét riêng về

phương diện ngôn từ nghệ thuật, có thể coi ông là người tiên phong trong việc

tạo ra những hợp âm đường phố xô bồ, hỗn tạp, bề bộn nhưng rất hấp dẫn,

hợp lí, tạo nên thứ “ngôn ngữ Nguyễn Huy Thiệp”.