Thi pháp hệ thống thẩm mĩ của hình tượng thơ trong "Nhật kí trong tù" của Hồ Chí Minh

m i PHAP HE THONG M M Ml COA HINH lUONG THO

TRONG "NHAT Ki TRONG TU" CUA HO CHI MINH

O TS. HOAN G TRON G QUYEN'

»e gdp phdn Idm cho cuqc vdn ddng «Hqc

tdp vd Idm theo tdm guong dqo due Hd Chi

Minh" cua todn Ddng, todn ddn ta thdnh cdng

tdt dep, viec hm hieu, nghien cuu sdu them v l Hd

Chf Minh qua di sdn vdn chuong euo Ngudi Id

mdt viec Idm hCru fch. Vdi Nhdt ki trong tu, tdc

phdm gdm 134 thi phdm vira cd hnh chdt ki, vt/a

cd hnh chd't tho, Iqi duqc viet trong cdnh ngd lao

hj (dudi che do Tudng Gidi Thqeh, Trung Qude,

tt/ thdng 8/1942 din thdng 9/1943) thi viec

hm hieu, nghien ct/u cdng cd gid tri vd y nghTo

ddc biet. Kiet tdc ndy the hien con ngudi Hd Chi

Minh ddy dtj, da dqng, todn ven vd cy the hon

bdt ct/ tdc phdm ndo euo Ngudi cd v l li tudng

vd ddi thudng, tri tue vd tdm hdn, tu tudng vd

nghj lye, nhdn cdeh vd t/ng xt), dau khd vd hqnh

phuc... Theo dd, tdm guong Ngudi hien hien

vd cung sinh ddng vd thuyet phyc. Soi vdo dd,

chiing ta khdng chi thuong nhd, khdm phyc

Ngudi nhieu hon, md cdn cd th i hqc tdp vd Idm

theo Ngudi, vi sy nghiep edch mqng chung euo

ddn toe vd cho chinh bdn thdn minh. Dung nhu

y kiln cua nhd vdn hdo Idn Phqm Vdn Ddng:

Tap tho «Nhdt ki trong tu" cua Hd Chi Minh Id

mdt kho tdng ve bii't bao khia cgnh eua cugc

ddi, eon ngudi vd nghi thudt md sy phong phu

cdn cdn dugc nghiin cuu.

Y kiln euo chung tdi ve vd'n de «Tfii phdp he

thdng thdm mT cua hinh hrqng tho hong Nhdt ki

trong tii cua Hd Chf Minh" hudng din myc heu hen.

1. The gioi nghe thuqt da dqng - ttiong nhd't

Nhdt ki trong tii Id mdt the gidi nghe thudt

thdng nhdt. Cdc bdi tho cd nhirng cdu true thdm

mT rieng, nhung td't cd deu thd'ng nhd't trong mdt

he thdng thdm mT xuyen sudt cd tdp tho. Cdi Idm

nen sy gdn kit, hdi hdo, sy lien kit chdt che giuo

nhirng thi phdm ghi Iqi nhirng nhirng sy vdt, tdm

trqng, cdm nghTo nhirng thdi khde, khdng gion,

dja dilm, cdnh ngd... hodn todn khde nhou chinh

Id sy do dqng, phong phu nhung todn ven vd

thd'ng nhd't frong hr h/dng, tdm hdn, nhdn edch

Hd Chi Minh. Theo dd, cdu true true dqc bdt biin

Id tu tudng, y chf, nghj lye «Kien th vd nhdn nqi,

Khdng ehju lui mdt phdn, Vdt chd't tuy dau khd,

Khdng nao nung tinh thdn"; Id tdm hdn thonh cao,

gidu Idng nhdn dl; Id phong thdi ung dung; trf

tue sieu viet vd do mdn cdm hnh te, sdu sdc...

CtJO Hd Chi Minh. Trye ngang Id nhirng thi phdm

cy the, mdi thi phdm cd ddc hung rieng, si/c hdp

ddn rieng. He qud Id, trong thi phdp he thd'ng

thdm mT Nhdt ki trong tu, sy vdn ddng nqi tqi ctja

cdc yeu to d h/ng thi phdm cd sy ldp Iqi trong

hnh dqc thi), bien hda, phdt triln; Id mqt phdn he

quon trqng tqo cho tdc phdm nhung chieu kich

mdi cua tu tudng vd nghe thudt. Sy ldp Iqi trudc

hit duqc the hien d d l tdi: nhirng cuqc ehuyen

lao, cdnh tren dudng bj gidi di, chuyen dn, uong,

ngu, bdng tdi vd dnh sdng, hien tqi vd tuong lai,

ty do, sy bdt binh, nhirng ngudi hJ chung sdng,

thien nhien vd con ngudi... Td't cd duqc don cdi,

cd yeu to ldp Iqi, cd yeu to phdt triln vd thoy ddi,

vira khdng djnh hnh thdng nhdt, vua tqo sy da

dqng, phong phtj, linh hoqtvd uyen ehuyin. Diiu

dd nhu Id sy phdi irng da thonh cua cdc not nhqc,

gam nhqc, giai dieu trong mdt bdn dqi hda tdu;

sy phdi kit da sdc giira cdc gom mdu, dudng net

frong mdt bire hqa Idn; sy tich hqp euo tu tudng,

tu duy, triet ludn, xuc cdm trong mqt cude ehiln

gion khd vd doi ddng sud't hon mdt ndm rdng,

qua mudi ba huyen, mudi tdm nhd loo de kien

tri li tudng, vuqt thodt hodn cdnh, duy tri niim

hn. Chdng hqn, Idi d l tir ed hnh chdt tuyen ngdn

vdi giqng dieu khdng khdi, rdn rdi, kien dinh d

trang bio tdp tho: «T'fidr7 the d trong lao, Tinh

thdn a ngodi lao"; Idi mieu td thyc trqng phdng

giam «Rip bd Idm ngdm nhu xe cdc"; Idi thudt

cdnh nude tu «Moi ngudi nua chdu nude nha

pha"; cai nhin vu try «Chdm sao ndng nguyif

vugt lin ngdn" trong dem bj gidi loo khi «Gd

gdy mdt ldn dim chua tan"... Ngudn cdi ctja

* Tnriing Bai hoc ThiJ Dk Mot

Tap chi Giao due so 25 9 (ki i • 4/aoii)