Thí nghiệm Vật lý thật, thí nghiệm tương tác trên màn hình và các biện pháp sử dụng phối hợp các loại thí nghiệm trong dạy học Vật lý

Phạm Xuân Quế và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 106(06): 61 - 65

61

THÍ NGHIỆM VẬT LÝ THẬT, THÍ NGHIỆM TƯƠNG TÁC TRÊN MÀN HÌNH

VÀ CÁC BIỆN PHÁP SỬ DỤNG PHỐI HỢP CÁC LOẠI THÍ NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ

Phạm Xuân Quế

1

, Nguyễn Thị Thu Hà2*

1

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

2

Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Hiện nay, giảng dạy môn Vật lý ở các trường phổ thông vì nhiều lý do khác nhau mà các loại thí

nghiệm vật lý chưa được chú ý khai thác và sử dụng đúng mức. Điều này đã khiến học sinh thụ

động trong quá trình học tập, ảnh hưởng đến chất lượng nắm vững kiến thức của học sinh. Hơn

nữa, trong lí luận và thực tiễn hiện nay cũng đang đặt ra những vấn đề cần nghiên cứu liên quan

đến sự sử dụng phối hợp các loại thí nghiệm, ví dụ như: nguyên tắc sử dụng phối hợp các loại thí

nghiệm; các biện pháp sử dụng phối hợp các loại thí nghiệm và hình thức tổ chức dạy học cần thay

đổi như thế nào để có thể phát huy được tính tích cực, tự chủ và sáng tạo của học sinh. Trong bài

viết này, chúng tôi sẽ trình bày một số vấn đề liên quan đến thí nghiệm vật lý thật, thí nghiệm

tương tác trên màn hình và các biện pháp sử dụng các loại thí nghiệm trên trong dạy học vật lý

nhằm phát huy tính tích cực và năng lực sáng tạo của học sinh.

Từ khoá. Dạy học vật lý, thí nghiệm thật, thí nghiệm tương tác trên màn hình, phối hợp các loại

thí nghiệm vật lý.

CÁC LOẠI THÍ NGHIỆM VẬT LÝ VÀ

CHỨC NĂNG CỦA THÍ NGHIỆM TRONG

DẠY HỌC VẬT LÝ*

Các loại thí nghiệm vật lý

Thí nghiệm (TN) vật lý (VL) là: “sự tác động

có chủ định, có hệ thống của con người vào đối

tượng của hiện thực khách quan. Thông qua sự

phân tích các điều kiện mà trong đó đã diễn ra

sự tác động và các kết quả của sự tác động, ta

có thể thu nhận được tri thức mới” [3].

Như vậy, với cách định nghĩa trên, TN VL có

hai dấu hiệu chính đó là:

- Đối tượng nghiên cứu là hiện thực khách

quan.

- Trong TN diễn ra sự tác động có chủ định

của chủ thể nghiên cứu lên đối tượng nghiên

cứu, làm biến đổi đối tượng nghiên cứu theo

mục đích, trình tự nghiên cứu riêng của mình

và nhận được các kết quả tương ứng,

Có nhiều cách phân loại TN VL, dựa trên

những tiêu chí khác nhau sẽ có những loại TN

khác nhau.

*

Tel: 0983752675; Email: [email protected]

- Nếu căn cứ vào mục đích lý luận dạy học

của TN, TN gồm các loại sau: TN biểu diễn

và TN thực tập của HS. Trong TN biểu diễn

lại có các loại: TN mở đầu, TN nghiên cứu

hiện tượng và TN củng cố. Trong TN thực tập

lại có các loại: TN trực diện, TN thực hành và

TN và quan sát VL ở nhà [3].

- Nếu dựa vào môi trường làm việc của TN, ta

lại có thể chia TN ra làm những loại sau: TN

thật và TN ảo.

TN thật là những TN được thực hiện trong

môi trường phòng TN. TN thật lại được chia

làm hai loại:

+ TN truyền thống là TN trong đó người học

thực hiện TN ở trong phòng TN và không có

sự hỗ trợ của máy vi tính.

+ TN thật có sự hỗ trợ của máy tính là TN

trong đó việc tiến hành TN được thực hiện

trong môi trường phòng TN và máy tính

được sử dụng như là một công cụ hỗ trợ việc

thu thập và xử lý số liệu. Ví dụ: TN ghép nối

máy tính.

TN ảo là những TN được thực hiện trên môi

trường máy vi tính, trong đó diễn ra sự tương

tác của chủ thể nghiên cứu lên đối tượng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn