Thần thoại Hy Lạp với sự hình thành tư tưởng biện chứng trong triết học Hy Lạp cổ đại

TRIET HQC, SO 3 (226), THANG 3-2010

NGHIEN CCaj VA HOC TAP

THAN THOAI HY LAP VQTI Slf HINH THANH TIT TUDNG BIEN CHUfNG f..' ^

TRONG TRIET HOC HY LAP CO DAI

DINH THANH XUAN **'

Bdi viet phdn tich thdn thogi Hy Lgp vdi tinh cdch cdi nguon ly ludn cho sii hinh thdnh tU

tudng bien chUng trong triet hgc Hy Lgp cd dgi. Theo tdc gid, cdc nhd triet hgc Hy Lgp cd dgi dd

tiep nhgn cd phe phdn nhiing tU tudng trong thdn thogi Hy Lgp de xdy diing nen nhitng hgc

thuyet ndi chung vd tU tudng bien chitng ndi rieng. Ndi cdch khdc, giUa thdn thogi vd trie't hgc

Hy Lgp cd dgi ludn cd mdt lien he mang tinh phdt sinh the Men d sii thd'ng nhdt phUcfng phdp

nhin nhdn the gidi.

^[V rong kho tang van boa cd dai, than thoai

Hy Lap la mot dinh cao xan lan. Ngay tfl

<-> khi m6i xua't bien, than thoai Hy Lap

khong chl la nguon cam hflng bat tan cho van

hoc, thd ca, hoi hoa, dieu khic, kie'n true..., ma

con tret tbanb coi ngudn ly luan cho sU binh

thanh tU tUcing bien chflng trong trie't hoc Hy

Lap CO dai. Chinh vai tro nay da gop phan dem

lai cho thin thoai Hy Lap vi the cua mot di

san van hoa nhan loai cho den tan ngay nay.

Trong bai vie't nay, chung toi co' ging lam ro

vai tro do cua thin thoai Hy Lap.

Nhu chung ta deu bie't. Than thoai Hy Lap

la nhflng truyen thuye't ve cac vi than va

nhiJng ngu6i anh hung cua dit nU6c Hy Lap cd

dai. Thoat dau, than thoai Hy Lap la nhflng

cau chuyen thd truyen khau qua nhieu the he.

NhQng cau chuyen do ton tai de'n ngay nay

nhd sU ghi chep cua nhieu the he ngUdi Hy

Lap sau nay ma doi khi chung con dUdc bd

sung them bing nhflng ldi giai thich ve cac y

nghia bieu tUdng hoac cac ham y khac mang

tinh hien dai hoac cd dien.

Trong cac truyen thuye't, cau chuyen va

trUcIng ca, ta't ca cac vi than cua Hy Lap cd

dai deu dUdc mieu ta gio'ng nhU hinh dang

con ngUdi, ngoai trfl mot so' sinh vat nfla

ngUdi nfla thu nbU cac nhan sU. Moi vi than

CO mot binh dang, mot nguon goc, mot sd

thich, mgt ca tinh va mot linh viic chuyen

mon ma ho quan ly; tuy nhien, viec mieu ta

cac vi than nay thUdng xua't phat tfl cac di ban

khac nhau, nen khong phai luc nao hinh anh

cac than cung trung kh6p. Khi cac vi than

dUdc vinh danh trong thd ca hoac khi dU(?c con

ngUcli sfl dung nbU mot bieu tUdng trong luc

cau nguyen thi than thUdng dUdc gin vdi mot

trach nhiem nao do de phan biet vdi cac hinh

anh khac cua than.

Trong the gidi cua cac vi than, trach

nhiem cua mot vi than cd the phan anb mot

khia canb dae biet nao dd trong vi tri hay vai

trd cua vi than a'y. Vi du, Apollo - vi Thdn thd

ca dUdc coi la ngfldi bao trd cho nghe thuat:

thd, ca, nhac, boa; than dflng dau cac tien nfl

thd ca la Muse. Va trach nhiem cua mot vi

than cung cd the dUdc sfl dung de phan biet

mot khia canh dae biet nao dd cua mot vi

(*) Thac si triet hpc, TrUcing Dai hpc Bach khoa Ha Npi.

77