Thâm hụt tài khoản vãng lai Nguyên nhân và giải pháp.pdf

Trung tâm Nghiên cứu

Chính sách và Phát triển

(DEPOCEN)

Trung tâm

Phân tích và Dự báo

(CAF)

Thâm hụt tài khoản vãng lai: Nguyên nhân và giải pháp1

Nguyễn Ngọc Anh, Nguyễn Thắng, Nguyễn Đức Nhật, Nguyễn Cao Đức

(Bản thảo số 3)

Hà nội, ngày 7 tháng 8 năm 2008

1

Bài viết phục vụ Hội thảo “Tình hình kinh tế Việt Nam và vai trò, trách nhiệm của Quốc hội” trong

khuôn khổ hợp tác giữa Ủy ban Kinh tế Quốc Hội và Viện Khoa học và Xã hội Việt Nam, 2-3/7/2008 Mũi

Né, Phan Thiết. Do hạn chế về mặt thời gian cũng như khả năng tiếp cận các số liệu, bài viết này sử dụng

nhiều nguồn số liệu khác nhau, cũng như dựa trên số liệu được cung cấp trong các báo cáo khác. Người

đọc cũng nên lưu rằng trong một số trường hợp có sự khác biệt đáng kể về mặt số liệu giữa các nguồn

khác nhau. Các số liệu ở đây chỉ mang tính minh họa và tham khảo. Mọi y kiến đóng góp xin gửi về địa

chỉ [email protected] hoặc [email protected]

Vietnam’s current account deficits 1

Mục lục

I. Mở đầu............................................................................................................................. 3

II. Tình hình nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai của Việt Nam ............................... 5

III. Nguy cơ khủng hoảng của thâm hụt tài khoản vãng lai................................................ 9

IV. Nguyên nhân và giải pháp đối với thâm hụt tài khoản vãng lai ................................. 16

4.1 Đầu tư tăng cao? ..................................................................................................... 16

4.2 Mức tiết kiệm thấp .................................................................................................. 21

4.3 Thâm hụt ngân sách và thâm hụt tài khoản vãng lai............................................... 22

4.4. Gợi y về giải pháp ............................................................................................... 26

V. Lời kết .......................................................................................................................... 28

VI. Một số tài liệu tham khảo ........................................................................................... 29

Hộp số 1 ............................................................................................................................ 31

Hộp số 2 ............................................................................................................................ 32

Phụ lục 1: Tình hình tài khoản vãng lai của các nước châu Á trước khủng hoảng 1997 . 33

Vietnam’s current account deficits 2

I. Mở đầu

Trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động, giá dầu tăng cao, khủng hoảng nhà

đất ở Mỹ, thì ở trong nước cùng với lạm phát tăng cao, thi trường bất động sản đóng băng,

thị trường chứng khoán mất điểm liên tục, việc thâm hụt cán cân thương mại và tài khoản

vãng lai2

trong năm 2007 rất lớn và những tháng đầu năm 2008 cho thấy chiều hướng

ngày càng xấu đi đã làm dấy lên những quan ngại của nhiều nhà hoạch định chính sách

cũng như các chuyên gia kinh tế cho rằng việc nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai là

đáng lo ngại, không thể kéo dài (unsustainable), và có thể dẫn tới khủng hoảng kinh tế.

Trong thời gian gần đây báo chí trong và ngoài nước cũng như các tổ chức nước ngoài

đồng loạt đưa ra các báo cáo không tích cực về sự bất ổn kinh tế vĩ mô của Việt Nam.3

Trong báo cáo của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trước Quốc hội 31/5/2008 cũng đề cập

tới vấn đề nhập siêu có thể gây ra mất cân bằng cán cân thanh toán và ảnh hưởng đến

kinh tế vĩ mô.

Theo kinh nghiệm quốc tế cũng như l y thuyết kinh tế, khi thâm hụt tài khoản vãng lai

lớn và kéo dài mà không có các biện pháp cần thiết (như tăng lãi suất, hạ/phá giá

(devaluate) đồng tiền, cắt giảm chi tiêu chính phủ, thì nền kinh tế có thể sẽ gặp phải nguy

cơ khủng hoảng tiền tệ. Một trường hợp hay được lấy ra làm ví dụ đó là cuộc khủng

hoảng tiền tệ của Thái Lan năm 1997, khi nước này do thâm hụt tài khoản vãng lai quá

lớn, cùng với các khoản vay nợ ngắn hạn không có khả năng thanh toán đã không thể giữ

giá được đồng tiền, và dữ trữ ngoại hối bị cạn kiệt.

2

Trong các hạng mục của Tài khoản vãng lai thì Cán cân Thương mại là quan trọng nhất. Thông thường

nếu có thâm hụt tài khoản vãng lai, thì nguyên nhân chủ yếu là do thâm hụt cán cân thương mại, nên trong

bài viết này tác giả sử dụng các thuật ngữ thâm hụt tài khoản vãng lai, thâm hụt cán cân thương mại gần

như tương đương nhau. Để hiểu rõ hơn, đề nghị xem Hộp 1. 3

Một số ví dụ: tờ Times Online, số ra ngày 13/6/2008 ra bài Việt Nam trên bờ khủng hoảng tiền tệ kiểu

Thái (Vietnam on brink of Thai Baht-style currency crisis of 1997); Tờ Dismal Scientist ra ngày 11/6/2008

có bài “Việt Nam đang gặp phải khủng hoảng tiền tệ?” (Is Vietnam facing a currency crisis?), Tờ

Thanhnien News ngày 20/4/2008 có bài “Thâm hụt tài khoản vãng lai đáng lo ngại”. Hay bài viết của Matt

Steinglass đăng trên báo VOA, ngày 13/6/2008, với tiêu đề “Lam phát, thâm hụt thương mại là nguyên

nhân lo ngại ở Việt Nam” (Inflation, trade deficit cause worry in Vietnam).

Vietnam’s current account deficits 3