Tăng cường vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TƯỜNG THỊ THÙY DUNG

TĂNG CƯỜNG VỐN ĐẦU TƯ

CHO PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

Ở TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TƯỜNG THỊ THÙY DUNG

TĂNG CƯỜNG VỐN ĐẦU TƯ

CHO PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP

Ở TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ QUANG QUÝ

THÁI NGUYÊN - 2016

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Bản luận văn thạc sĩ “Tăng cường vốn đầu tư cho

phát triển nông nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên cứu thực

sự của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu

khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Đỗ

Quang Quý. Các thông tin, số liệu được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn

chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 11 năm 2016

Học Viên

Tường Thị Thùy Dung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi

lời cảm ơn đến PGS.TS. Đỗ Quang Quý, người đã tận tình hướng dẫn và cho

tôi những ý kiến định hướng quý báu giúp tôi thực hiện Luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Phòng đào tạo sau đại học,

các thầy cô giáo trong và ngoài Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh

doanh Thái Nguyên, đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

học tập và nghiên cứu.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái

Nguyên đã cung cấp tài liệu làm cơ sở nghiên cứu Luận văn. Tôi xin chân

thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, cùng toàn thể gia đình, người thân đã

động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu để tôi hoàn thành

luận văn này.

Học viên

Tường Thị Thùy Dung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .........................................................................................ii

MỤC LỤC ............................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .....................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................viii

MỞ ĐẦU ................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................3

4. Đóng góp chính của đề tài...................................................................3

5. Bố cục của đề tài .................................................................................4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VỐN ĐẦU

TƯ CHO PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ..................................5

1.1. Cơ sở lý luận về vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp ...................5

1.1.1. Khái quát chung về đầu tư.............................................................5

1.1.2. Vốn đầu tư ....................................................................................7

1.1.3. Lý luận nông nghiệp.................................................................... 14

1.1.4. Vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp........................................ 16

1.1.5. Nguồn vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp ............................. 21

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng tới vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp ...... 24

1.2. Cơ sở thực tiễn về vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp .............. 26

1.2.1. Tình hình vấn đề nghiên cứu trên thế giới ................................... 26

1.2.2. Tình hình thu hút và sử dụng vốn đầu tư phát triển trong nông

nghiệp ở trong nước........................................................................ 29

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Thái Nguyên rút ra từ thực tiễn .... 33

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................... 35

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................ 35

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................ 35

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin................................................... 35

2.2.2. Phương pháp phân tích dãy số thời gian ...................................... 36

2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý thông tin ....................................... 37

2.2.4. Phương pháp phân tích................................................................ 37

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ................................................... 38

2.3.1. Hệ thống các chỉ tiêu phản ánh kết quả sử dụng vốn đầu tư

trong nông nghiệp ........................................................................ 38

2.3.2. Hệ thống các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả đầu tư trong nông nghiệp.... 38

Chương 3. THỰC TRẠNG VỐN ĐẦU TƯ CHO PHÁT TRIỂN

NÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN .......................... 42

3.1. Khái quát chung về tỉnh Thái Nguyên ............................................ 42

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ....................................................................... 42

3.1.2. Tiềm năng và nguồn lực .............................................................. 44

3.1.3. Đặc điểm kinh tế xã hội .............................................................. 48

3.1.4. Đánh giá chung ........................................................................... 58

3.2. Thực trạng vốn đầu tư tại tỉnh Thái Nguyên................................... 58

3.2.1. Phân theo nguồn vốn đầu tư ........................................................ 58

3.2.2. Phân theo cơ cấu ngành kinh tế ................................................... 60

3.3. Thực trạng công tác tăng cường vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp

tại tỉnh Thái Nguyên........................................................................ 62

3.3.1. Nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước và có nguồn gốc từ

NSNN cho phát triển nông nghiệp ............................................... 62

3.3.2. Nguồn vốn ngoài ngân sách (vốn của doanh nghiệp) (chưa

tính các khoản đầu tư của các HTX, các chủ hộ, trang trại). ........ 70

3.4. Kết quả đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn

2011 - 2015.................................................................................... 71

3.4.1. Kết quả đạt được về sản xuất toàn ngành .................................... 72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

3.4.2. Kết quả thực hiện sản xuất đối với cơ cấu ngành nông nghiệp .... 72

3.4.3. Kết quả thực hiện sản xuất chia theo ngành................................. 74

3.5. Hiệu quả vốn đầu tư trong phát triển nông nghiệp.......................... 77

3.5.1. Chỉ tiêu GDP/GO ........................................................................ 77

3.5.2. Chỉ tiêu số lao động làm việc trong ngành kinh tế phân theo

khu vực kinh tế ............................................................................ 78

3.5.3. Hiệu quả lao động và mức thu nhập bình quân ............................ 79

3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp........ 80

3.6.1. Vấn đề tiếp cận thị trường tín dụng ............................................. 80

3.6.2. Cơ sở hạ tầng .............................................................................. 81

3.6.3. Cơ chế, chính sách ...................................................................... 81

3.6.4. Thuế nông nghiệp........................................................................ 85

3.6.5. Chủ thể quản lý, huy động và sử dụng vốn đầu tư cho phát triển

nông nghiệp........................................................................................... 86

3.7. Đánh giá chung ........................................................................................ 87

3.7.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 87

3.7.2. Hạn chế ....................................................................................... 88

3.7.3. Nguyên nhân ............................................................................... 89

Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM TĂNG

CƯỜNG VỐN ĐẦU TƯ CHO PHÁT TRIỂN NÔNG

NGHIỆP Ở TỈNH THÁI NGUYÊN........................................... 91

4.1. Định hướng phát triển cho ngành nông nghiệp, giai đoạn 2016 - 2020 ....... 91

4.1.1. Định hướng chung của Đảng và Nhà nước .................................. 91

4.1.2. Định hướng chung của tỉnh Thái Nguyên .................................... 92

4.1.3. Quan điểm và mục tiêu tăng cường vốn đầu tư cho phát triển

nông nghiệp tại tỉnh Thái Nguyên ................................................ 92

4.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm tăng cường vốn đầu tư cho phát

triển nông nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên.......................................... 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

4.2.1. Giải pháp về huy động vốn đầu tư ............................................... 94

4.2.2. Đẩy mạnh thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng

nông thôn mới, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất

nông nghiệp .................................................................................. 97

4.2.3. Giải pháp về khuyến khích, thu hút đầu tư .................................. 98

4.2.4. Giải pháp về nâng cao hiệu quả công tác quản lý và sử dụng

vốn đầu tư công ......................................................................... 100

4.2.5. Lựa chọn lĩnh vực, sản phẩm, công đoạn ưu tiên đầu tư trong tái

cơ cấu nền nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2016-2020. ..... 101

4.3. Kiến nghị ..................................................................................... 103

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ, Bộ ngành, Trung ương ...................... 103

4.3.2. Kiến nghị với địa phương.......................................................... 104

KẾT LUẬN........................................................................................ 106

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 107

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADB

BCH

Ngân hàng Phát triển châu Á

Ban chấp hành

CN - XD Công nghiệp - xây dựng

CNH

ĐTPT

Công nghiệp hóa

Đầu tư phát triển

GDP Gross Domestic Product

CNH-HĐH

HTX

IMF

KCHT

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

Hợp tác xã

Quỹ Tiền tệ Quốc tế

Kết cấu hạ tầng

KCN Khu công nghiệp

LĐ - TB & XH Lao động Thương binh và Xã hội

NN & PTNT

ODA

PAM

TPCP

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

Official Development Assistance

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc

Trái phiếu chính phủ

TW Trung ương

UBND

UNDP

UNICEF

WB

Ủy ban Nhân dân

Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc

Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc

Ngân hàng thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Dân số và lao động tỉnh Thái Nguyên 2010-2015...................... 48

Bảng 3.2. Bảng tổng hợp thực hiện các chỉ tiêu ......................................... 56

Bảng 3.3. Bảng tổng hợp tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDr)...................... 57

Bảng 3.4. Cơ cấu vốn đầu tư phân theo nguồn vốn giai đoạn 2011 - 2015....... 59

Bảng 3.5. Cơ cấu vốn đầu tư phát triển phân theo nhóm ngành kinh tế..... 61

Bảng 3.6. Bảng tổng vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp Thái

Nguyên giai đoạn 2011 - 2015.................................................... 62

Bảng 3.7. Bảng cơ cấu vốn đầu tư ngân sách nhà nước và có nguồn

gốc từ NSNN cho phát triển nông nghiệp Thái Nguyên phân

theo nguồn vốn đầu tư giai đoạn 2011 - 2015 ............................ 63

Bảng 3.8. Cơ cấu vốn đầu tư ngân sách nhà nước và viện trợ ODA

phân theo lĩnh vực giai đoạn 2011-2015 .................................... 64

Bảng 3.9. Tổng hợp kết quả xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn giai

đoạn 2011-2015 .......................................................................... 66

Bảng 3.10. Cơ cấu nguồn vốn ngoài ngân sách đầu tư vào nông nghiệp

giai đoạn 2011-2015 ................................................................... 70

Bảng 3.11. Bảng tổng sản phẩm của tỉnh (GDP).......................................... 71

Bảng 3.12. Giá trị sản xuất nông nghiệp (GO) giai đoạn 2011 - 2015 ......... 72

Bảng 3.13. Bảng giá trị sản xuất nông nghiệp theo ngành kinh tế ............... 73

Bảng 3.14. Bảng GDP/GO trong nông nghiệp.............................................. 77

Bảng 3.15. Số lao động làm việc trong các ngành phân theo khu vực

kinh tế.......................................................................................... 78

Bảng 3.16. Tổng hợp GDP bình quân đầu người và giá trị sản phẩm

trên 1 ha đất nông nghiệp trồng trọt giai đoạn 2011 - 2015 ....... 79

1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, nền kinh tế Việt Nam đã thu được nhiều thành

tựu to lớn, với tốc độ tăng trưởng GDP cao và ổn định. Đời sống của người

dân không ngừng được cải thiện và nâng cao. Đến năm 2009, chúng ta đã

thoát khỏi tình trạng là nước nghèo. Để có được những thành tựu to lớn này là

có sự đóng góp công sức của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân và của tất cả các

ngành các cấp trong đó có sự đóng góp to lớn của ngành nông nghiệp. Việt

Nam vẫn được coi là nước nông nghiệp với khoảng trên 66,9% dân số sống ở

nông thôn và khoảng 68,1% lực lượng lao động làm nông nghiệp. Có thể nói

nông nghiệp, nông thôn là bộ phận quan trọng trong nền kinh tế quốc dân của

Việt Nam. Trước hết, nông nghiệp là ngành sản xuất lương thực, thực phẩm,

đáp ứng nhu cầu cho toàn xã hội, cung cấp nhiều nguyên liệu cho sản xuất

công nghiệp; tiếp đó nông nghiệp còn góp phần giải quyết vấn đề việc làm,

tạo thu nhập cho người lao động. Nông nghiệp đã trở thành ngành sản xuất

hàng hoá quan trọng, tham gia ngày càng sâu sắc vào quá trình hội nhập kinh

tế quốc tế, tạo điều kiện mở rộng giao lưu, buôn bán với các quốc gia trong và

ngoài khu vực, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế về

cả lĩnh vực kinh tế, chính trị. Nền nông nghiệp của Việt Nam đã và đang

chuyển mạnh từ sản xuất theo mục tiêu số lượng sang hiệu quả và chất lượng,

đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và bền vững. Phát triển bền vững nông

nghiệp nông thôn luôn là vấn đề trọng tâm mà Đảng và Chính phủ quan tâm

và đã được thể hiện bằng nhiều chủ trương, chính sách được triển khai cùng

các chỉ thị, nghị quyết khác của các Đại hội và Hội nghị Trung ương của các

khoá, đã đưa đến những thành tựu to lớn trong phát triển nông nghiệp, nông

thôn nước ta. Hiện nay và trong nhiều năm tới, vấn đề phát triển nông nghiệp

có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng; Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại

hoá nông nghiệp và nông thôn, giải quyết đồng bộ các vấn đề nông nghiệp,

nông thôn và nông dân.