Tài liệu TIỂU LUẬN: Giải pháp nhằm tăng cường công tác kiểm soát chi NSNN tại KBNN Hai Bà Trưng – Hà

TIỂU LUẬN:

Giải pháp nhằm tăng cường công tác

kiểm soát chi NSNN tại KBNN Hai

Bà Trưng – Hà Nội

LỜI NÓI ĐẦU

Chi ngân sách nhà nước hiện tại bao gồm gần 30 khoản chi, được sắp xếp vào

3 nhóm: chi thường xuyên; chi đầu tư và phát triển; chi trả nợ, viện trợ nước ngoài

Quản lý và sử dụng có hiệu quả các khoản chi ngân sách nhà nước có ý nghĩa

hết sức to lớn và quan trọng về mặt kinh tế cũng như xã hội, góp phần nâng cao

hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính, thúc đẩy kinh tế phát triển, đồng thời là

biện pháp hữu hiệu để thực hành tiết kiệm và chống lãng phí, góp phần ổn định xã

hội và nâng cao đời sống nhân dân.

Song, trên thực tế tình hình sử dụng công quỹ còn nhiều lãng phí, phô trương

hình thức, tình hình biển thủ công quỹ chưa được ngăn chặn kịp thời và hiệu quả.

Đồng thời, theo đánh giá của nhiều chuyên gia Tài chính Quốc tế thì Chính phủ

Việt Nam đã và đang huy động một tỷ lệ lớn hơn trong GDP so với các nước Đông

Nam Á khác trong khi GDP bình quân đầu người của nước ta lại thấp hơn so với

các nước này. Vì vậy, nỗ lực hạn chế thâm hụt Ngân sách cần được quan tâm đặc

biệt và phải được thực hiện triệt để ngằm giảm những khoản chi không cần thiết và

chưa cấp bách. Thực tế đòi hỏi phải tăng cường công tác kiểm soát chi NSNN.

Kiểm soát chi NSNN là chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Tài chính các cấp; trong

đó, KBNN có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình này.

Thực hiện tốt việc kiểm soát chi NSNN nhằm đem lại hiệu quả cao trong công

tác kiểm sóat chi sẽ có tác dụng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN, hạn chế

lãng phí, tiêu cực và tham nhũng.

Hoàn thiện công tác kiểm soát chi NSNN của KBNN ở Việt Nam là một trong

những vấn đề bức xúc và quan trọng nhằm làm lành mạnh nền Tài chính Quốc gia,

nâng cao tính công khai, minh bạch, dân chủ và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn

lực Tài chính Quốc gia nói chung và NSNN nói riêng

Ngoài phần mở đầu và kết luận, Chuyên đề gồm có 3 chương

Chương 1: Công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước của Kho Bạc Nhà nước.

Chương 2: Thực trạng công tác kiểm soát chi NSNN tại KBNN Hai Bà Trưng

- Hà Nội.

Chương 3: Giải pháp nhằm tăng cường công tác kiểm soát chi NSNN tại

KBNN Hai Bà Trưng – Hà Nội.

CHƯƠNG I: CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC CỦA KHO BẠC NHÀ NƯỚC

1.1 Tổng quan về công tác chi ngân sách nhà nước của KBNN

1.1.1. Bản chất kinh tế và vai trò của NSNN

- Ngân sách nhà nước

Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đă được cơ

quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo

đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

Ngân sách nhà nước là khâu chủ đạo trong hệ thống tài chính, là điều kiện vật

chất quan trọng để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước, đồng thời

NSNN là công cụ quan trọng của Nhà nước phân phối các nguồn lực tài chính quốc

gia để điều chỉnh vĩ mô đối với đời sống kinh tế - xã hội, bảo đảm an toàn xã hội,

an ninh quốc gia.

- Quỹ ngân sách nhà nước

Quỹ ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản tiền của Nhà nước, kể cả tiền

vay, có trên tài khoản của ngân sách nhà nước các cấp.Quỹ ngân sách nhà nước

được quản lý tại Kho bạc Nhà nước

- Bản chất kinh tế của NSNN

Là quan hệ kinh tế - tài chính giữa Nhà nước và các tác nhân của nền kinh tế

trong quá trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực, phân phối và phân phối lại thu

nhập mới sáng tạo ra.

Xét về mặt hình thức, Ngân sách nhà nước là một bảng cân đối giữa thu nhập

và chi tiêu của Nhà nước trong một năm tài khoá. Về bản chất, Ngân sách nhà nước

là tập hợp những quan hệ kinh tế trong quá trình phân phối, gắn liền với việc hình

thành và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước.

- Vai trò của NSNN

NSNN là một khâu then chốt trong hệ thống Tài chính. Vai trò của NSNN

được xác định trên cơ sở chức năng và nhiệm vụ cụ thể của nó trong từng giai

đoạn, đảm bảo cho Nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ, duy trì quyền lực nhà

nước. Trong giai đoạn hiện nay, NSNN đóng vai trò là công cụ điều chỉnh vĩ mô

nền kinh tế. Trong quan hệ giữa Nhà nước và Ngân sách thì Nhà nước là chủ thể

thường xuyên, chủ thể quyền lực. Nhà nước tập trung Ngân sách, coi Ngân sách là

công cụ kinh tế quan trọng để giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội và thị trường.

Ngân sách kích thích sản xuất kinh doanh, cạnh tranh hợp pháp, chống độc quyền

thông qua các công cụ về thuế và cho ra đời các doanh nghiệp nhà nước. NSNN

cung cấp nguồn kinh phí để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, các ngành kinh tế then

chốt, tạo môi trường cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế phát triển;

đầu tư để chống ô nhiễm môi trường; tài trợ cho các hoạt động xã hội, chống lạm

phát.

Như vậy, vai trò của NSNN là rất quan trọng, dù trực tiếp hay gián tiếp NSNN

vẫn chiếm một vị trí chủ đạo trong điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế, khắc phục những

khuyết tật mang trong mình cơ chế thị trường.

1.1.2.Chi ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước

1.1.2.1 Đặc điểm chi ngân sách nhà nước

Chi NSNN thể hiện các quan hệ Tài chính – Tiền tệ được hình thành trong

quá trình phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm bảo đảm các nhu cầu chi tiêu của

bộ máy nhà nước và thực hiện các chức năng chính trị, kinh tế, xã hội của Nhà

nước.

Chi NSNN là sự kết hợp hài hoà giữa quá trình phân phối quỹ NSNN để hình

thành các quỹ tài chính của các cơ quan, đơn vị và quá trình sử dụng các quỹ tài

chính này.

Chi NSNN là các khoản cấp phát, thanh toán từ quỹ NSNN cho các cơ quan,

đơn vị và cá nhân có tính không hoàn lại. Quy mô của chi NSNN phụ thuộc vào

quy mô các khoản thu của NSNN và những nhiệm vụ chi mà nhà nước cần phải

thực hiện

Chi NSNN gắn chặt với bộ máy quản lý nhà nước và việc triển khai thực hiện

những nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội mà nhà nước phải đảm nhận.

Chi NSNN là một quá trình liên tục, gắn bó mật thiết với sự tồn tại và phát

triển của nền kinh tế và đời sống xã hội, việc xây dựng dự toán và quyết toán chi

NSNN được thực hiện theo đúng niên độ. Cuối năm ngân sách có số kết dư để

chuyển sang năm sau, nếu có thâm hụt, phải xác định rõ nguồn bù đắp và sẽ được

xử lý vào năm ngân sách tiếp theo.

Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước, là chủ thể duy nhất có

quyền quyết định quy mô, nội dung, cơ cấu chi NSNN; quyết định tổng dự toán và

tổng quyết toán NSNN; quyết định bổ sung, điều chỉnh chi NSNN giữa các nhiệm

kì, kể cả tổng mức chi đối với những công trình lớn, đặc biệt quan trọng của quốc

gia.

Chi NSNN được phân cấp cho chính quyền địa phương quản lý và điều hành.

Ở Trung Ương do Chính Phủ trực tiếp quản lý, ở các cấp chính quyền địa phương

do Uỷ Ban Nhân Dân quản lý dưới sự giám sát của Hội Đồng Nhân Dân

Việc bố trí các khoản chi NSNN thường được xem xét đến tính hiệu quả ở tầm

vĩ mô, có tính đến lợi ích quốc gia, các vùng lãnh thổ, các khu vực, các địa phương

trên cơ sở thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội và nâng cao

đời sống nhân dân đã được Quốc Hội và Hội Đồng Nhân Dân các cấp thông qua.

Các khoản chi NSNN nói chung thường không mang tính bồi hoàn trực tiếp;

ngoại trừ một số khoản chi NSNN cho vay hỗ trợ, ưu đãi thông qua tổ chức tín

dụng đặc biệt của Nhà nước mang tính đặc thù của mỗi quốc gia trong từng thời kì

nhất định.

Các khoản chi NSNN gắn liền với các phạm trù kinh tế như đầu tư phát triển,

lợi nhuận, tiền lương, viện trợ... và thường chịu sự tác động trực tiếp của các phạm

trù giá trị như giá cả, lãi suất, tỷ giá hối đoái, tiền tệ, tín dụng...

1.1.2.2 Phân loại chi ngân sách nhà nước

Phân loại chi NSNN là việc sắp xếp các khoản chi NSNN vào các nhóm, các

loại chi khác nhau theo những tiêu chí nhất định.

- Theo mục đích kinh tế - xã hội của các khoản chi:

Chi NSNN được chia thành chi tiêu dùng và chi đầu tư phát triển

- Theo tính chất các khoản chi:

Chi NSNN được chia thành chi cho Y tế; chi cho Giáo dục; chi Phúc lợi; chi

quản lý Nhà nước; chi đầu tư Kinh tế...

- Theo chức năng của Nhà nước:

Chi NSNN được chia thành chi nghiệp vụ và chi phát triển

- Theo tính chất pháp lý:

Chi NSNN được chia thành các khoản chi theo luật định; các khoản chi đã

được cam kết; các khoản chi có thể điều chỉnh.

- Theo yếu tố các khoản chi:

Chi NSNN được chia thành chi đầu tư phát triển; chi thường xuyên và chi

khác. Trong đó:

Chi đầu tư phát triển bao gồm các khoản chi về: đầu tư, xây dựng các công

trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn; đầu tư và hỗ

trợ cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Nhà nước;

góp vốn cổ phần, liên doanh vào các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết có sự

tham gia của Nhà nước theo quy định của pháp luật; bổ sung dự trữ của Nhà nước;

đầu tư phát triển các chương trình mục tiêu Quốc gia, dự án Nhà nước; các khoản

chi đầu tư phát triển theo quy định của pháp luật.

Chi thường xuyên bao gồm các khoản chi về: các hoạt động sự nghiệp, giáo

dục, đào tạo, y tế, xã hội, văn hoá, thông tin, văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao,

khoa học và công nghệ; các sự nghiệp xã hội khác; các hoạt động sự nghiệp về

kinh tế, quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; hoạt đông của các cơ quan

Nhà nước; hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam, Uỷ Ban Mặt trận Tổ quốc

Việt Nam, Liên đoàn Lao động Việt Nam, Đoàn Thanh Niên Cộng sản Hồ Chí

Minh, Hội Cựu chiến binh Việt Nam...; trợ giá theo chính sách của Nhà nước; phần

chi thường xuyên thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án Nhà nước; hỗ

trợ quỹ Bảo hiểm xã hội, trợ cấp cho các đối tượng chính sách xã hội các khoản

chi thường xuyên khác theo quy định của pháp luật; trả nợ gốc và lãi các khoản tiền

do Chính phủ vay.

1.1.2.3. Khái niệm, đối tượng, mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước.

Quản lý chi NSNN là quá trình Nhà nước vận dụng các chính sách của Đảng

và luật pháp của nhà nước trong quản lý kinh tế, đồng thời sử dụng các công cụ và

phương pháp quản lý nhằm tác động đến quá trình sử dụng các nguồn vốn của

NSNN để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ do nhà nước đảm nhiệm một cách có

hiệu quả nhất.

Đối tượng quản lý chi NSNN là toàn bộ các khoản chi của nhà nước đã được

bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước và được cấp phát, thanh toán để thực hiện

các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.

Cơ sở để quản lý chi NSNN là cơ chế quản lý kinh tế tài chính và hệ thống

Luật pháp hiện hành.

Quản lý chi ngân sách là một phạm trù kinh tế tổng hợp; đồng thời, đó là trách

nhiệm của tất cả các ngành, các cấp, các cơ quan, đơn vị sử dụng NSNN.

Mục tiêu cơ bản của quản lý chi NSNN là không để nguồn vốn của nhà nước

bị thất thoát, lãng phí hoặc sử dụng sai mục đích; cần nâng cao hiệu quả sử dụng

các nguồn vốn, giải quyết hài hoà mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa một bên là

Nhà nước với một bên là các chủ thể sử dụng vốn NSNN.

1.1.2.4. Quy trình quản lý chi ngân sách nhà nước

Quy trình quản lý chi NSNN gồm có 3 bước

- Bước 1:

Lập dự toán chi NSNN, phân bổ dự toán và thông báo dự toán chi NSNN cho

các đơn vị sử dụng ngân sách.

- Bước 2 là quá trình chấp hành ngân sách, bao gồm các công việc:

Bố trí kinh phí và cấp phát, thanh toán cho các đơn vị sử dụng ngân sách; thực

hiện việc kiểm soát mọi khoản chi của NSNN bảo đảm phải có trong dự toán ngân

sách được duyệt và phải đúng đối tượng quy định.

- Bước 3 là quyết toán chi ngân sách, bao gồm các công việc:

Tổng hợp, phân tích và đánh giá việc sử dụng các khoản chi của ngân sách,

thấy được bức tranh toàn cảnh về các hoạt động kinh tế - xã hội của nhà nước trong

năm ngân sách.

1.1.2.5. Nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước

Quản lý chi NSNN phải tuân thủ những nguyên tắc xuyên suốt trong chu trình

chi NSNN, từ khâu lập dự toán đến khâu chấp hành và quyết toán chi NSNN, cụ

thể là:

- Đối với khâu lập dự toán NSNN:

Dự toán NSNN cần được xây dựng một cách khoa học, dựa trên các căn cứ

khách quan như chiến lược, kế hoạch, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Nhà

nước; hệ thống các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi hiện hành; kết quả

phân tích việc chấp hành chi của các năm trước; từ đó lập nên dự toán chi NSNN

cho năm tiếp theo.

Việc xây dựng dự toán phải đảm bảo đúng trình tự và thời gian như đã được

quy định.

Chất lượng dự toán phải đảm bảo tính chi tiết theo mục lục ngân sách nhà

nước hiện hành, sát với nhu cầu chi tiêu của các đơn vị sử dụng.

- Đối với khâu chấp hành chi NSNN

NSNN phải đảm bảo đáp ứng kịp thời mọi nhu cầu chi tiêu của các đơn vị sử

dụng ngân sách theo dự toán đã được duyệt.

Mọi khoản chi NSNN được KBNN thanh toán trực tiếp cho chủ nợ thực sự

của Chính phủ, là người cung cấp hàng hoá, dịch vụ.

Mọi khoản chi NSNN phải được KBNN kiểm soát trước khi thanh toán, chi

trả.

Phân định rạch ròi ranh giới trách nhiện của người chuẩn chi - thủ trưởng đơn

vụ với KBNN - với tư cách là kế toán của Chính phủ.

- Đối với khâu quyết toán NSNN