Tài liệu ôn thi TNTHPT - LTĐH 2009

Trang 1

Giáo viên: Nguyễn Hồng Thạch Trường THPT Phan Bội Châu, Di Linh, Lâm Đồng

Caåm Nang Vật Lí 12 Ban KHTN

LỜI NÓI ĐẦU

Cẩm nang Vật Lí 12 được viết trên cơ sở dựa vào tinh thần thay sách

giáo khoa các cấp và đổi mới phương pháp dạy học; đổi mới phương pháp dạy

học vật lí. Đặc biệt là dựa trên cơ sở kiểm tra đánh giá kiến thức học sinh bằng

hình thức trắc nghiệm khách quan trong các kì thi công nhận TNTHPT và

tuyển sinh vào các trường ĐH, CĐ, …

Cuốn Cẩm Nang Vật Lí 12 được thiết kế đi kèm với cuốn giáo khoa

Vật Lí 12 (chương trình chuẩn và chương trình nâng cao), với mục đích giúp

học sinh rèn luyện kĩ năng giải nhanh một số bài tập thường xuất hiện trong

các đề thi đại học; cao đẳng trong những năm gần đây.

Để sử dụng tốt có hiệu quả học sinh phải trang bị các kiến thức toán liên

quan: Hệ thức lượng trong tam giác, công thức lượng giác, giải phương trình

lượng giác, các công thức đạo hàm, phép toán véc tơ, các phép toán lũy thừa,

các phép toán logarít, …

Thêm một điều nữa là học sinh phải đọc kĩ và nhớ được các chú ý; dù rất

nhỏ nhưng nó có thể giúp giải các bài toán phức tạp một cách nhanh chóng và

hiệu quả. Dù cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn còn nhiều thiếu sót, rất mong

nhận được nhiều ý kiến đóng góp chân thành từ phía bạn đọc và các em học

sinh.

Xin chân thành cảm ơn!

Di Linh, ngày 03 tháng 06 năm 2008

Trang 2

Giáo viên: Nguyễn Hồng Thạch Trường THPT Phan Bội Châu, Di Linh, Lâm Đồng

Vấn đề 1: CƠ HỌC VẬT RẮN

1. Chuyển động quay đều

Tốc độ góc: ω = const

Gia tốc góc: γ = 0

Tọa độ góc: 0 ϕ ϕ ω = + t

2. Chuyển động quay biến đổi đều

a. Tốc độ góc

Tốc độ góc trung bình: 2 1

2 1

tb t t t

ϕ ϕ ϕ

ω

∆ −

= =

∆ −

Tốc độ góc tức thời: '( ) d

t

dt

ϕ

ω ϕ = =

Chú ý: ω có thể dương; có thể âm tùy theo chiều dương hay âm ta chọn.

b. Công thức về chuyển động quay biến đổi đều

Gia tốc góc: γ = const

Tốc độ góc: ω ω γ = +0

t

Tọa độ góc: 2

0 0

1

2

ϕ ϕ ω γ = + +t t

Phương trình độc lập với thời gian: 2 2

0 0 ω ω γ ϕ ϕ − = − 2 ( )

c. Gia tốc góc

Gia tốc góc trung bình: 2 1

2 1

ω ω ω

γ

∆ −

= =

∆ − tb t t t

Gia tốc góc tức thời: '( ) ω

γ ω = =

d

t

dt

Caåm Nang Vật Lí 12 Ban KHTN

Trang 3

Giáo viên: Nguyễn Hồng Thạch Trường THPT Phan Bội Châu, Di Linh, Lâm Đồng

Chú ý:

ω γ

ω γ

 >



 <

: . 0

: . 0

Vaät quay nhanh daàn ñeàu

Vaät quay chaäm daàn ñeàu

3. Liên hệ giữa tốc độ dài với tốc độ góc; gia tốc dài và gia tốc góc

2

2

ht

2 4 2 2 4 2

.

. .

a = .r

a= r . . .

ω

ω

γ

ω

ω γ ω γ

=

= = =

=

+ = +

tt

v r

dv d

a r r

dt dt

v

r

r r

Gia tốc tiếp tuyến tt a

uur

: Đặc trưng cho sự biến thiên nhanh hay chậm về độ lớn của véc tơ vận tốc

tt v v ; a ↑↑ r uur r

.

Gia tốc pháp tuyến (hay gia toác höôùng taâm ) n ht a a

uur uur

: Đặc trưng cho sự biến thiên nhanh hay chậm về

hướng của véc tơ vận tốc ht v v ; a ⊥

r uur r

.

Chú ý:

Vaät quay ñeàu: a

Vaät bieán ñoåi ñeàu: a

ht

tt ht

a

a a

 =



 = +

r uur

r uur uur

4. Mô men

a. Mô men lực đối với một trục: M F d = .

b. Mô men quán tính đối với một trục: 2

1

1

.

2

i

n

i

i

I m r

=

= ∑

Chú ý: Mô men quán tính của một số dạng hình học đặc biệt

2

Hình truï roãng hay vaønh troøn: . I m R =

1 2 Hình truï ñaëc hay ñóa troøn: . .

2

I m R =

2 2 Hình caàu ñaëc: . .

5

I m R =

R(m): là bán kính

1 2 Thanh maûnh coù truïc quay laø ñöôøng trung tröïc cuûa thanh: . .

12

I m l =

1 2 Thanh maûnh coù truïc quay ñi qua moät ñaàu thanh: . .

3

I m l =

l(m): là chiều dài thanh

c. Định lí trục song song: 2

. G

I I m d ∆ = + ; trong đó d là khoảng cách từ trục bất kì đến trục đi qua G.

d. Mô men động lượng đối với trục: L I = .ω

5. Phương trình động lực học của vật rắn quay quanh một trục cố định

.

.

M I

dL d M I

dt dt

γ

ω

=

= =

6. Định luật bảo toàn mô men động lượng

1 2

1 1 2 2

Neáu 0 thì

Heä vaät: ...

Vaät coù moâ men quaùn tính thay ñoåi: ...

M L const

L L const

I I ω ω

= =

+ + =

= =

7. Định lí biến thiên mômen động lượng

2 2 1 1 ∆ = ∆ − = ∆ L M t I I M t . hay . ω ω

8. Động năng của vật rắn

Caåm Nang Vật Lí 12 Ban KHTN