Tài liệu Nhận diện bóc lột trong điều kiện mới doc

Nhận diện bóc lột trong điều kiện mới

TT - Lý lẽ cơ bản của những người phản đối chủ trương cho phép đảng viên làm kinh tế

tư nhân là đảng viên thì không được bóc lột.

Bóc lột nghĩa là khai thác

Bóc lột hay đúng hơn là sự ám ảnh của nó đang làm tê liệt khả năng phản ứng của xã hội ta đối

với những nhu cầu của cuộc sống và đòi hỏi của nền kinh tế thị trường. Vì vậy, nếu đổi mới là sự

nghiệp giải phóng thì việc giải phóng khỏi một khái niệm xưa cũ và trói buộc phải là một phần tất

yếu của sự nghiệp này.

Trước tiên, chúng ta phải khẳng định rằng nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung đã hoàn toàn thất

bại - trên đất nước ta và trong phạm vi toàn thế giới. Nền kinh tế mà chúng ta đang theo đuổi từ

khi bắt đầu công cuộc đổi mới đến nay là nền kinh tế thị trường. Kinh tế thị trường là nền kinh tế

dựa vào việc bán và mua các hàng hóa và dịch vụ.

Dịch vụ về bản chất kinh tế cũng là hàng hóa. Hàng hóa thì dồi dào vô kể, trong đó có cả sức lao

động và chất xám. Tất cả những gì bán được thì đều có thể trở thành hàng hóa. Tuy nhiên, sức

lao động và chất xám là những thứ hàng hóa tương đối đặc biệt: chúng gắn với con người. Mua

bán chúng nghĩa là mua bán thời gian khai thác năng lực cơ bắp hoặc năng lực trí não của con

người.

Thế khai thác và bóc lột thì khác gì nhau? Trong nhiều ngôn ngữ trên thế giới, khai thác và bóc

lột là khái niệm tương đồng và chỉ diễn đạt được bằng một từ chung (ví dụ từ “exploit” trong tiếng

Anh chẳng hạn). Như vậy, bóc lột thật ra chỉ là một cấp độ của khai thác. Nếu thiên nhiên bị khai

thác đến mức không thể tự tái tạo được thì đó là sự bóc lột thiên nhiên.

Đối với con người cũng nên được hiểu như vậy. Mà như vậy thì trong nền kinh tế kế hoạch hóa

tập trung, con người vẫn có thể bị bóc lột. Đặc biệt là khi lương và các nhu yếu phẩm không

được cung cấp đủ để người đó có thể tái sản xuất sức lao động và nòi giống của mình.

Thế nhưng trong một nền kinh tế thị trường, giá trị và giá cả là những thứ khác nhau. Giá trị cao

chưa chắc đã có giá cả cao và ngược lại. Bạn có thể bỏ ra hàng ngàn giờ công lao động để sản

xuất ra một chiếc ôtô nhưng chẳng một ai thèm mua nó cả.

Trong trường hợp này, bạn đã tạo ra một núi giá trị (kể cả giá trị sử dụng và giá trị thặng dư),

nhưng về mặt kinh tế bạn chẳng tạo một cái gì ngoài sự lãng phí công sức, tiền bạc và vật liệu.

Vấn đề cơ bản là trên thị trường nhu cầu về một chiếc ôtô “vô danh tiểu tốt” như vậy hoàn toàn

không có.

Hàng hóa có thứ tốt, thứ xấu, có lúc thiếu, lúc thừa. Giá cả của chúng vì vậy có lúc xuống, lúc

lên, có lúc cao, lúc thấp. Lao động, chất xám và giá cả của chúng cũng biến đổi bất tận như vậy.

Giống như nước thủy triều lên xuống phụ thuộc sức hút của Mặt trăng, giá cả lên xuống phụ

thuộc sự tác động của qui luật cung cầu.

Sợ ma vì không biết nó thế nào

Xét về mặt kinh tế, giá cao chưa hẳn là xấu, mà giá thấp chưa chắc đã tốt. Trước hết, nếu kinh tế

là có mua và có bán thì tốt cho người bán chưa chắc đã tốt cho người mua và ngược lại. Ngoài

ra, đắt là tín hiệu của sự thiếu hụt về cung và là mời gọi đầu tư khai thác cơ hội hiếm có đó. Rẻ

là tín hiệu của sự dư thừa về cung và là lời cảnh báo hãy thận trọng với việc đầu tư.

1