Tài liệu Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 23

ChÈn ®o¸n cã thai vµ x¸c ®Þnh tuæi thai bß

B.M. Burns, R.G. Holtroyd, J.D. Bertram

Giíi thiÖu

ChÈn ®o¸n cã thai cung cÊp mét c«ng cô h÷u

Ých trong qu¶n lý c¸c hÖ thèng ch¨n nu«i bß

thÞt. Trong ch−¬ng nµy, nh÷ng lîi Ých cña kü

thuËt nµy ®èi víi c¸c nhµ ch¨n nu«i bß vïng

B¾c Australia còng nh− viÖc ®−a ra sù ®¸nh gi¸

c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh cã chöa

ë bß thÞt sÏ ®−îc th¶o luËn ng¾n gän.

Kh«ng bao giê ®−îc ®¸nh gi¸ thÊp tÇm quan

träng cña viÖc x¸c ®Þnh tuæi thai. Tû lÖ cã chöa

cña lÇn phèi gièng ®Çu tiªn, liªn quan víi tuæi

cña con gièng vµ l−îng m−a, h×nh thµnh nªn

mét c¬ së cÇn thiÕt ®Ó gi¶i thÝch c¸c kÕt qu¶.

LËp c¸c ch−¬ng tr×nh mét c¸ch hîp lý ®Ó t¸c

®éng ®Õn tû lÖ sinh s¶n chØ cã thÓ thùc hiÖn

®−îc víi nh÷ng ghi chÐp ®Çy ®ñ.

Nh÷ng lîi Ých cã thÓ ®¹t ®−îc tõ viÖc chÈn

®o¸n cã chöa hiÖu qu¶ bao gåm:

1. Lùa chän nh÷ng bß gièng kh«ng cã chöa

®Ó lo¹i th¶i, thay v× lo¹i th¶i v× tuæi.

2. Ph¸t hiÖn vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng nh÷ng yÕu tè

¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ®µn.

3. §−a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m nhÑ ¶nh

h−ëng cña h¹n h¸n ®èi víi bß gièng.

4. H×nh thµnh c¸c nhãm bß theo giai ®o¹n

mang thai, hoÆc lµ theo môc ®Ých b¸n, hay

chØ ®¬n gi¶n lµ ®Ó qu¶n lý.

5. Lùa chän mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó ®iÒu trÞ

khi cã bÖnh chËm sinh.

6. Tr¸nh phèi gièng nh÷ng con bß cã biÓu

hiÖn ®éng dôc trong lóc cã chöa.

7. Mua b¸n hîp lý, vÝ dô, b¸n nh÷ng con

gièng bÞ lo¹i th¶i, vµ b¸n l¹i nh÷ng con bß

kh«ng cã chöa ngay lËp tøc.

8. Lùa chän nh÷ng con c¸i cho môc ®Ých thÝ

nghiÖm khi mµ t×nh tr¹ng, vµ/hay giai ®o¹n

cã chöa cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶.

9. Nghiªn cøu nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn

sinh s¶n.

KiÓm tra bß b»ng sê kh¸m qua trùc trµng ®−îc

chÊp nhËn réng r·i v× lµ ph−¬ng ph¸p thùc tÕ

®¸ng tin t−ëng nhÊt ®Ó ph¸t hiÖn cã chöa, vµ

−íc l−îng tuæi cña thai khi kh«ng cã sè liÖu

phèi gièng. §iÒu nµy lµ do sù chÝnh x¸c vµ tèc

®é nhanh cña sê kh¸m qua trùc trµng ®èi víi

tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cã chöa kho¶ng 6 tuÇn

tuæi.

Møc ®é dÔ mµ theo ®ã chÈn ®o¸n cã thÓ thùc

hiÖn ®−îc ë mçi c¸ thÓ gia sóc ®Çu tiªn phô

thuéc vµo c¸c yÕu tè:

1. Giai ®o¹n cã chöa.

2. Sù kh¸ng cù cña gia sóc (nhu ®éng).

3. Sù kh¸ng cù cña gia sóc phô thuéc vµo

tÝnh khÝ vµ ph−¬ng ph¸p cè ®Þnh gia sóc.

4. Sè løa ®Î cña gia sóc.

Mçi mét yÕu tè, ®Æc biÖt lµ sù kh¸ng cù cña

gia sóc, ¶nh h−ëng ®Õn tèc ®é kiÓm tra sè

l−îng lín bß. Nh÷ng yÕu tè bæ xung quan

träng h¬n bao gåm:

1. ThiÕt kÕ vµ x©y dùng giãng gi¸ vµ s©n

kiÓm tra.

2. Nh©n c«ng s½n cã ®Ó lïa gia sóc vµ ®Ó lµm

nh÷ng c«ng viÖc t¹i chç kiÓm tra bß.

3. Tû lÖ cã chöa cña ®µn.

4. Sù cã mÆt, vµ tû lÖ ®µn håi phôc tö cung

sau khi ®Î hay sÈy thai, vµ

5. Sù thèng nhÊt cña ng−êi kiÓm tra cã kinh

nghiÖm khi kiÓm tra mét sè l−îng lín gia

sóc.

C¸c b−íc ®−îc tiÕn hµnh, vµ nh÷ng dÊu hiÖu

®Æc biÖt cña sù cã chöa ®Ó ph¸t hiÖn viÖc cã

chöa, vµ viÖc x¸c ®Þnh tuæi cña thai, rÊt dao

®éng gi÷a c¸c c¸ thÓ. V× hÇu hÕt nh÷ng dao

®éng nµy phô thuéc vµo giai ®o¹n cã chöa, nªn

x¸c ®Þnh cã chöa ë giai ®o¹n ®Çu thuËn lîi h¬n

so víi viÖc x¸c ®Þnh cã chöa ë giai ®o¹n gi÷a

vµ giai ®o¹n cuèi cña qu¸ tr×nh cã chöa.

Nh÷ng ®Æc ®iÓm kh«ng cã chöa

Bèn ®Æc ®iÓm chÝnh ph©n biÖt tö cung b×nh

th−êng kh«ng cã chöa:

1. Kh«ng cã dÞch trong sõng tö cung.

2. C¶ hai sõng tö cung ®Òu cã thµnh dµy.

3. C¶ hai sõng tö cung ®Òu thu«n nhá vÒ phÝa

cuèi.

4. C¶ hai sõng tö cung ®Òu cong nhÑ.

KÝch th−íc, sù æn ®Þnh vµ vÞ trÝ cña tö cung

b×nh th−êng kh«ng cã chöa lµ do sù thµnh thôc

139