Tài liệu Internet Toàn tập

INNTERNET TOAÂN TÊÅP 1

CHÛÚNG 1

INTERNET LAÂ GÒ? TAÅI SAO?

INTERNET LAÂ GÒ?

Internet - cuäng àûúåc goåi laâ Net - laâ hïå thöëng maáy tñnh lúán nhêët thïë

giúái. Baån coá thïí noái rùçng "Thïë thò àaä sao? Töi àaä tûâng thêëy caái cuã

caãi lúán nhêët thïë giúái vaâ noá tröng coá veã khöng hêëp dêîn lùæm - vaâ töi

àaánh cuöåc rùçng noá cuäng chùèng ngon gò". Vêng, maång thò khöng

giöëng nhû cuã caãi, quy mö laâ rêët quan troång vò möåt maång caâng lúán

thò noá caâng mang laåi nhiïìu thûá.

Thêåt ra, Internet khöng phaãi laâ möåt maång - noá laâ maång cuãa caác

maång, têët caã àïìu trao àöíi thöng tin tûå do. Caác maång bao göìm tûâ

nhûäng maång lúán vaâ chñnh thûác nhû caác maång cuãa nhûäng cöng ty

nhû AT&T, Digital Equipment vaâ Hewlett-Packard cho àïën nhûäng

maång nhoã vaâ khöng chñnh thûác nhû maång trïn gaác xeáp cuãa töi (vúái

2 maáy PC cuä mua tûâ muåc quaãng caáo) vaâ moåi thûá nùçm úã khoaãng

giûäa. Caác maång úã trûúâng àaåi hoåc tûâ lêu laâ möåt böå phêån cuãa

Internet, hiïån nay caác trûúâng trung hoåc vaâ tiïíu hoåc cuäng àaä gia

nhêåp. Cho àïën 8/1993, trïn 14.000 maång àaä úã trong Internet vúái

möîi thaáng 1.000 maång múái àûúåc thïm vaâo.

MÖÅT SÖË CÊU CHUYÏÅN TRONG ÀÚÂI THÛÅC

Baån coá thïí coi Internet göìm hai yïëu töë laâ nhûäng ngûúâi sûã duång noá

vaâ thöng tin chûáa trong àoá.

Caác hoåc sinh lúáp 7 úã San Diego sûã duång Internet àïí trao àöíi thû tûâ

vaâ truyïån vúái nhûäng treã em úã Israel. Möåt phêìn àïí vui àuâa vaâ kïët

baån úã nûúác ngoaâi nhûng möåt nghiïn cûáu khoa hoåc nghiïm tuác ghi

nhêån rùçng khi treã em coá nhûäng khaán giaã thûåc sûå cho caác vêën àïì cuãa

mònh thò chuáng seä viïët hay hún (Àaáng ngaåc nhiïn).

INTERNET TOAÂN TÊÅP 2

Taåi möåt söë núi trïn thïë giúái, Internet laâ caách nhanh nhêët vaâ àaáng

tin cêåy nhêët àïí chuyïín thöng tin. Trong cuöåc chñnh biïën úã Liïn xö

nùm 1991, möåt nhaâ cung cêëp Internet nhoã goåi laâ RELCOM vúái möëi

liïn kïët túái Phêìn Lan vaâ qua àoá àïën phêìn coân laåi cuãa thïë giúái

Internet àaä tûå thêëy rùçng mònh laâ con àûúâng àaáng tin cêåy àïí coá àûúåc

nhûäng baáo caáo àïën vaâ tûâ Mosco vò caác àûúâng dêy àiïån thoaåi bõ cùæt

àûát vaâ baáo chñ khöng àûúåc xuêët baãn. Caác thaânh viïn cuãa RELCOM

gûãi ra nhûäng cêu chuyïån maâ leä ra àaä àûúåc xuêët baãn trïn baáo chñ,

caác phaát biïíu cuãa Boris Yelsin (àûúåc baån beâ truyïìn tay nhau) vaâ

nhûäng quan saát caá nhên cuãa hoå tûâ ngoaåi ö Moscow.

Internet cuäng coá nhûäng cöng duång thöng thûúâng. Dûúái àêy laâ vaâi

kinh nghiïåm caá nhên cuãa töi:

Möåt ngaây kia, vúå töi muöën tòm loaåi vaãi àïí may möåt caái aáo kiïíu

thúâi kyâ quên sûå nùm 1960 (Möåt ngûúâi baån coá möåt chiïëc aáo cuä

maâ anh ta ûa thñch tûâ nhûäng ngaây úã trong quên àöåi nhûng noá

khöng coân chöî àïí khêu caác miïëng vaá). Do àoá töi yïu cêìu

Internet giuáp àúä. Net àaä coá nhiïìu cuöåc thaão luêån vïì chuã àïì

quên sûå vaâ möåt vïì trang phuåc quên àöåi. Trong voâng möåt ngaây,

nhiïìu ngûúâi khaác nhau àaä traã lúâi bùçng caách cho töi àõa chó baán

caác loaåi vaãi naây. Hêìu hïët trong söë àoá noái rùçng hoå vui sûúáng

àûúåc cung cêëp caác lúâi khuyïn vaâ meåo vùåt khaác nïëu chuáng töi

gùåp rùæc röëi.

Internet laâ nguöìn phêìn mïìm töët nhêët. Bêët cûá khi naâo töi nghe

noái vïì möåt dõch vuå múái (nhû nhûäng dõch vuå mö taã trong

Chûúng 19-22), thûúâng töi chó mêët ñt phuát àïí tòm phêìn mïìm

cho maáy tñnh cuãa töi (möåt caái laptop 386 chaåy Windows),

download vaâ bùæt àêìu sûã duång noá. Vaâ hêìu hïët moåi phêìn mïìm

sùén coá trïn Internet àïìu miïîn phñ.

Cuäng coá nhûäng phêìn mang tñnh chêët àõa phûúng vaâ cuåc böå cuãa

Internet. Khi töi muöën baán chiïëc xe taãi nhoã àaáng tin cêåy

nhûng cuä kyä cuãa mònh, möåt thöng baáo baán trïn Internet tòm

àûúåc ngûúâi mua trong voâng 2 ngaây.

INTERNET VAÂ BAÅN

Nhû vêåy Internet laâ möåt maång, thûåc ra laâ möåt maång cuãa maång vaâ

noá rêët lúán. Thêåt vêåy, khöng ai biïët àûúåc noá lúán nhû thïë naâo vò àoá laâ

möåt têåp húåp nhûäng maång maáy tñnh nhoã hún hoaåt àöång riïng reä maâ

khöng coá möåt chöî duy nhêët naâo ghi nhêån laåi moåi möëi liïn kïët.

INTERNET TOAÂN TÊÅP 3

Ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh àûúåc nöëi vúái noá vaâ noá coá nhiïìu triïåu

ngûúâi sûã duång trïn moåi luåc àõa (Haäy xem àoaån "Moåi luåc àõa?"). Möåt

àiïìu chuáng ta biïët roä laâ noá phaát triïín nhû àiïn, khoaãng chûâng 10%

möîi thaáng. Vò hiïån coá ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh trïn Net àiïìu naây

coá nghôa laâ 100.000 maáy tñnh múái gia nhêåp möîi thaáng!

Möåt àiïìu khaác thûúâng khaác vïì Internet laâ noá coá thïí laâ maång múã

nhêët trïn thïë giúái. Haâng ngaân maáy tñnh cung cêëp nhûäng tiïån nghi

cho bêët kyâ ai tiïëp cêån àûúåc vúái Net. Tònh huöëng naây hoaân toaân khaác

thûúâng - hêìu hïët caác maång rêët nghiïm nhùåt vúái nhûäng gò chuáng cho

pheáp ngûúâi sûã duång àûúåc laâm vaâ àoâi hoãi nhûäng sùæp xïëp cuäng nhû

mêåt khêíu riïng cho tûâng dõch vuå. Ngoaâi möåt söë ñt dõch vuå laâ phaãi

traã tiïìn (vaâ chùæc chùæn seä coá thïm nhiïìu trong tûúng lai) nhûng àaåi

àa söë caác dõch vuå Internet àïìu miïîn phñ khi sûã duång.

Àiïìu khaác thûúâng nûäa trong Internet laâ àiïìu coá thïí àûúåc goåi laâ

"tñnh khöng phên biïåt vïì mùåt xaä höåi". Nghôa laâ khöng coá maáy tñnh

naâo laâ töët hún caác maáy khaác vaâ khöng ngûúâi naâo gioãi hún ngûúâi

khaác. Baån laâ ai trïn Internet tuây thuöåc vaâo caách baån tûå giúái thiïåu

mònh thöng qua baân phñm. Nïëu nhûäng gò baån noái laâm cho baån coá veã

nhû laâ möåt ngûúâi thöng minh vaâ thuá võ thò àoá chñnh laâ con ngûúâi

cuãa baån. Khöng thaânh vêën àïì viïåc baån bao nhiïu tuöíi, baån tröng

giöëng ai hoùåc baån coá phaãi laâ möåt sinh viïn, möåt doanh nhên hay

möåt cöng nhên xêy dûång. Khuyïët têåt vïì thïí chêët khöng thaânh vêën

àïì - töi liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi muâ hoùåc àiïëc. Nïëu hoå khöng thñch

kïí àiïìu àoá cho töi biïët thò töi àaä khöng bao giúâ biïët. Coá nhûäng ngûúâi

nöíi tiïëng trong cöång àöìng Net, möåt caách thuêån lúåi hoùåc bêët lúåi

nhûng hoå trúã nïn nhû vêåy do nöî lûåc cuãa chñnh hoå.

Vêåy thò möåt maång maáy tñnh laâ gò?

Nïëu baån àaä biïët àiïìu naây thò baån coá thïí boã qua phêìn naây. Nhûng

baån cuäng coá thïí muöën àoåc noá chó àïí chùæc chùæn rùçng chuáng ta àang

sûã duång nhûäng tûâ ngûä tûúng tûå àïí noái vïì möåt àiïìu giöëng nhau.

Vïì cú baãn, möåt maång maáy tñnh laâ möåt nhoám caác maáy tñnh àûúåc nöëi

kïët vúái nhau theo möåt caách naâo àoá. (Trong laänh vûåc maáy tñnh,

chuáng töi thñch nhûäng àõnh nghôa chñnh xaác vaâ dûát khoaát). Vïì nhêån

thûác, noá giöëng nhû kiïíu maång truyïìn hònh hoùåc radio nöëi kïët möåt

INTERNET TOAÂN TÊÅP 4

nhoám caác traåm truyïìn hònh hoùåc radio laåi vúái nhau sao cho chuáng

coá thïí cuâng chia seã höìi múái nhêët cuãa The Simsons.

Nhûng àûâng àêíy sûå tûúng tûå naây ài quaá xa. Caác maång truyïìn hònh

gûãi thöng tin tûúng tûå àïën moåi traåm vaâo cuâng luác (àûúåc goåi laâ maång

truyïìn hònh vò nhûäng lyá do cuå thïí; trong maång maáy tñnh, möîi thöng

àiïåp thûúâng àûúåc dêîn àïën möåt maáy tñnh cuå thïí naâo àoá. Khaác vúái caác

maång truyïìn hònh, caác maång maáy tñnh luön hai chiïìu sao cho khi

maáy tñnh A gûãi thöng àiïåp túái maáy tñnh B thò B coá thïí traã lúâi laåi cho

A.

Möåt söë maång maáy tñnh bao göìm möåt maáy tñnh trung têm vaâ möåt

nhoám caác traåm tûâ xa coá thïí baáo caáo vïì maáy tñnh trung têm (vñ duå

möåt maáy tñnh dõch vuå giûä chöî haâng khöng trung têm coá haâng ngaân

kïnh taåi caác sên bay vaâ àaåi lyá du lõch). Nhûäng maång khaác, kïí caã

Internet thò bònh àùèng hún vaâ cho pheáp moåi maáy tñnh naâo trïn

maång liïn laåc vúái bêët kyâ maáy tñnh naâo khaác.

Moåi luåc àõa?

Möåt söë àöåc giaã hoaâi nghi, sau khi àaä àoåc thêëy rùçng Internet traãi

röång ra moåi luåc àõa, thò coá thïí chó ra rùçng chêu Nam cûåc laâ möåt luåc

àõa, tuy rùçng dên söë úã àoá phêìn lúán laâ caác chuá chim caánh cuåt, nhûäng

àöëi tûúång maâ theo chuáng töi àïën nay àûúåc biïët khöng quan têm

nhiïìu lùæm àïën maáy tñnh. Internet coá àïën àoá khöng? Thûåc sûå laâ coá.

Möåt vaâi maáy taåi Scott Base, McMurdo Sound taåi Nam cûåc laâ nùçm

trong maång Net àûúåc kïët nöëi bùçng liïn kïët vö tuyïën àïën New

Zealand. Cú súã taåi Nam cûåc àûúåc cho thûâa nhêån rùçng coá sûå kïët nöëi

túái Myä nhûng hoå khöng cöng böë àõa chó àiïån tûã.

Vaâo luác viïët saách naây thò vuâng àêët röång lúán nhêët trïn thïë giúái

khöng coá Internet dûúâng nhû laâ Bali hoùåc coá thïí laâ Java (Greenland

vaâo Internet nùm 1992).

BÙÇNG CAÁCH NAÂO ÀÏÍ COÁ THÏÍ NOÁI RÙÇNG TÖI ÀAÄ VAÂO INTERNET

RÖÌI?

Nïëu baån àaä tiïëp cêån möåt maáy tñnh hay möåt kïnh maáy tñnh thò baån

coá thïí àaä úã trong Internet. Coá möåt vaâi caách àïí kiïím tra:

INTERNET TOAÂN TÊÅP 5

Nïëu baån coá möåt taâi khoaãn trïn caác dõch vuå trûåc tuyïën nhû

CompuServe, GEnie hoùåc MCI Mail thò baån coá thïí sûã duång hïå

thöëng thû àiïån tûã cuãa caác dõch vuå naây àïí trao àöíi caác thöng àiïåp vúái

bêët kyâ ai trïn Internet. Möåt söë dõch vuå trûåc tuyïën, àaáng lûu yá nhêët

laâ Delphi, cuäng cung ûáng nhiïìu dõch vuå khaác mang tñnh tûúng taác

trïn Internet.

Nïëu baån sûã duång möåt BBS (Bulletin Board System: Baãng thöng baáo

àiïån tûã) trao àöíi caác thöng àiïåp vúái nhûäng BBS khaác thò baån cuäng

coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái Internet.

Nïëu cöng ty baån coá möåt hïå thöëng thû àiïån tûã nöåi böå thò noá cuäng coá

thïí àûúåc kïët nöëi vúái Internet. Haäy tham khaão yá kiïën möåt chuyïn gia

maång cuåc böå.

Nïëu cöng ty baån coá möåt maång cuåc böå thò noá cuäng coá thïí àûúåc kïët nöëi

trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái Internet hoùåc chó duâng cho thû tñn hoùåc

cho haâng loaåt caác dõch vuå khaác. Nhûäng maång UNIX thûúâng sûã duång

nhûäng quy ûúác kïët maång tûúng tûå nhû Internet do àoá sûå kïët nöëi laâ

dïî daâng vïì mùåt kyä thuêåt. Caác maång PC hoùåc Macs sûã duång nhûäng

quy ûúác khaác nhau do àoá cêìn coá möåt cöíng nöëi (gateway) àïí diïîn

dõch.

TÖI COÁ THÏÍ SÛÃ DUÅNG INTERNET NHÛ THÏË NAÂO?

Nhûäng tiïån nghi cuãa Internet àûúåc cung cêëp thöng qua rêët nhiïìu

loaåi dõch vuå khaác nhau nïn khoá coá àuã chöî liïåt kï toaân böå úã àêy

(Thêåt vêåy, möåt danh saách hoaân chónh coá thïí lêëp àêìy nhiïìu quyïín

saách coân lúán hún quyïín naây) nhûng möåt söë vñ duå dûúái àêy khuyïën

khñch baån tiïëp tuåc àoåc:

Thû àiïån tûã: Àêy chùæc chùæn laâ dõch vuå àûúåc sûã duång röång raäi nhêët -

baån coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái haâng triïåu ngûúâi trïn khùæp thïë

giúái. Vaâ ngûúâi ta sûã duång thû àiïån tûã thay cho bêët cûá àiïìu gò maâ leä

ra ngûúâi ta coá thïí sûã duång giêëy buát hoùåc àiïån thoaåi: taán gêîu, caách

laâm moán ùn, tin àöìn, thû tònh (Töi coân biïët rùçng möåt söë ngûúâi sûã

duång chuáng trong nhûäng vêën àïì liïn quan àïën cöng viïåc). Caác danh

saách thû àiïån tûã cho pheáp baån tham gia vaâo thaão luêån nhoám vaâ gùåp

INTERNET TOAÂN TÊÅP 6

nhûäng ngûúâi khaác trïn Net. Caác mail server (nhûäng chûúng trònh

àaáp laåi caác thöng àiïåp thû àiïån tûã) cho pheáp baån truy tòm moåi loaåi

thöng tin. Xem caác chûúng 7, 8 vaâ 10 àïí biïët thïm chi tiïët.

Àaâm thoaåi trûåc tuyïën: Baån coá thïí "noái chuyïån" nhû thûåc vúái nhûäng

ngûúâi sûã duång khaác úã bêët cûá núi naâo trïn Net. Tuy àaâm thoaåi trûåc

tuyïën gêìn nhû vö ñch àöëi vúái nhûäng ngûúâi úã rêët gêìn núi baån cû nguå

nhûng noá laåi laâ àiïìu lúán lao khi troâ chuyïån vúái nhûäng ngûúâi úã caác

luåc àõa khaác àùåc biïåt khi möåt trong caác bïn laåi khöng phaãi laâ nhûäng

ngûúâi noái tiïëng Anh baãn ngûä (àaánh maáy thò roä raâng hún laâ troâ

chuyïån).

Truy tòm thöng tin: Nhiïìu maáy tñnh coá caác file chûáa thöng tin cho

pheáp lêëy miïîn phñ. Caác file àoá bao göìm tûâ nhûäng quyïët àõnh cuãa

Toâa aán Töëi cao Hoa kyâ, nhûäng danh muåc theã thû viïån cho àïën caác

hònh aãnh àûúåc söë hoáa (hêìu hïët trong chuáng àïìu thñch húåp vúái caác

khaán giaã gia àònh) vaâ möåt söë lûúång lúán caác phêìn mïìm tûâ troâ chúi

cho àïën caác hïå thöëng àiïìu haânh. Nhiïìu cöng cuå àûúåc thaão luêån

trong saách naây giuáp baån hiïíu biïët vïì haâng nuái thöng tin sùén coá trïn

Internet vaâ chó ra nhûäng gò sùén coá. Nhû àaä nïu trong phêìn "Giúái

thiïåu", àöi khi baån seä thêëy muåc "Navigate" (Tòm àûúâng) chó àïën

nhûäng phêìn giuáp baån lûu thöng trïn maång.

Baãng thöng baáo àiïån tûã (Bulletin Board): Möåt hïå thöëng tïn laâ

USENET laâ möåt baãng thöng baáo àiïån tûã vô àaåi vúái 40 triïåu kyá tûå caác

thöng àiïåp bao göìm 2.000 nhoám chuã àïì khaác nhau àûúåc tiïëp nöëi

haâng ngaây. Caác chuã àïì bao göìm tûâ caác vêën àïì maáy tñnh hoác buáa cho

àïën nhûäng troâ giaãi trñ nhû àua xe àaåp, tûâ nhûäng yá kiïën tranh luêån

chñnh trõ khöng bao giúâ kïët thuác cho àïën nhûäng vêën àïì têìm thûúâng

nhêët. Nhoám USENET àûúåc àoåc röång raäi nhêët laâ caác mêíu chuyïån vui

àûúåc choån loåc, möåt söë trong nhûäng chuyïån naây thûåc sûå buöìn cûúâi.

Troâ chúi vaâ taán gêîu: Möåt troâ chúi àûúåc goåi laâ MUD (Multi-User

Dungeon) coá thïí dïî daâng thu huát toaân böå thúâi gian cuãa baån - trong

àoá baån coá thïí thi taâi vúái nhûäng ngûúâi chúi khaác úã bêët cûá núi naâo

trïn thïë giúái. Internet Relay Chat (IRC) laâ möåt àûúâng dêy theo

nhoám qua àoá baån coá thïí coá nhûäng cuöåc àaâm thoaåi thuá võ vúái nhûäng

INTERNET TOAÂN TÊÅP 7

ngûúâi sûã duång khaác úã khùæp moåi núi. IRC dûúâng nhû àûúåc sûã duång

nhiïìu nhêët búãi nhûäng sinh viïn àang buöìn chaán nhûng baån seä

khöng bao giúâ biïët àûúåc ai laâ ngûúâi àang noái chuyïån vúái baån.

INTERNET XUÊËT PHAÁT TÛÂ ÀÊU

Töí tiïn cuãa Internet laâ ARPANET, möåt dûå aán do böå Quöëc phoâng

khúãi àêìu nùm 1969 vûâa laâ möåt thûåc nghiïåm trong viïåc kïët maång

möåt caách àaáng tin cêåy, vûâa laâ möåt kïët nöëi giûäa böå Quöëc phoâng vaâ

caác nhaâ thêìu nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ quên sûå laåi vúái nhau, bao göìm

möåt söë lúán caác trûúâng àaåi hoåc tiïën haânh caác nghiïn cûáu quên sûå

àûúåc taâi trúå. (ARPA laâ viïët tùæt cuãa chûä Advanced Research Projects

Agency: Cú quan Caác Dûå aán Nghiïn cûáu Cao cêëp, möåt böå phêån

thuöåc böå Quöëc phoâng phuå traách viïåc cêëp phaát taâi trúå. Àïí laâm röëi

thïm, hiïån nay cú quan naây àûúåc goåi laâ DARPA, trong àoá chûä D

thïm vaâo laâ Quöëc phoâng àïì phoâng trûúâng húåp coá sûå nghi ngúâ vïì núi

xuêët xûá cuãa tiïìn taâi trúå).

Viïåc kïët maång sao cho àaáng tin cêåy bao göìm viïåc taåo laåi àûúâng dêîn

möåt caách nùng àöång. Nïëu möåt trong nhûäng liïn kïët maång bõ phaá

huãy búãi cuöåc têën cöng cuãa keã thuâ thò lûu thöng trïn àoá coá thïí àûúåc

tûå àöång chuyïín sang nhûäng liïn kïët khaác. May mùæn thay, Internet

hiïëm khi chõu sûå têën cöng cuãa keã thuâ nhûng ruãi ro do caáp bõ cùæt àûát

thûúâng xaãy ra do àoá àiïìu quan troång àöëi vúái Net laâ coá thïí phoâng

ngûâa viïåc caáp bõ àûát.

ARPANET thaânh cöng vang döåi vaâ moåi trûúâng àaåi hoåc trong nûúác

àïìu muöën gia nhêåp. Thaânh cöng naây coá nghôa laâ ARPANET bùæt àêìu

khoá quaãn lyá àùåc biïåt vúái söë lûúång lúán vaâ ngaây caâng tùng caác àõa

àiïím trûúâng àaåi hoåc trïn àoá. Do àoá, noá àaä àûúåc chia thaânh 2 phêìn:

MILNET vúái caác àõa àiïím quên sûå vaâ möåt ARPANET múái, nhoã hún

daânh cho caác àõa àiïím phi quên sûå. Tuy nhiïn, hai maång naây vêîn

coân liïn kïët vúái nhau nhúâ vaâo möåt chûúng trònh kyä thuêåt àûúåc goåi laâ

IP (Internet Protocol: Giao thûác Internet) cho pheáp lûu thöng àûúåc

dêîn tûâ maång naây sang maång khaác khi cêìn. Moåi maång nöëi búãi IP àïìu

sûã duång IP àïí giao tiïëp nïn chuáng àïìu coá thïí trao àöíi caác thöng

àiïåp vúái nhau.

INTERNET TOAÂN TÊÅP 8

Tuy vaâo luác àoá chó coá 2 maång nhûng IP àûúåc thiïët kïë àïí cho pheáp

khoaãng 10.000 maång. Möåt sûå kiïån khaác thûúâng vïì thiïët kïë IP laâ vïì

nguyïn tùæc möîi maáy tñnh trïn maång IP àïìu coá khaã nùng bùçng vúái

caác maáy khaác, do àoá möîi maáy àïìu coá thïí giao tiïëp vúái moåi maáy khaác.

(Kïë hoaåch giao tiïëp naây toã ra thiïët thûåc nhûng chó úã thúâi àiïím hêìu

hïët caác maång bao göìm möåt söë lûúång nhoã caác maáy tñnh trung têm

khöíng löì vaâ rêët nhiïìu traåm cuöëi chó coá thïí giao tiïëp vúái caác hïå thöëng

trung têm chûá khöng giao tiïëp àûúåc vúái caác maáy khaác).

Internet coá thïí thûåc sûå khaáng cûå laåi sûå têën cöng cuãa keã thuâ hay

khöng?

Haäy nhòn vaâo sûå kiïån sau: Trong cuöåc chiïën tranh vuâng võnh nùm

1991, quên àöåi Myä àaä gùåp rêët nhiïìu khoá khùn khi àaánh guåc maång

lûúái ra lïånh cuãa Iraq. Ngûúâi ta khaám phaá ra rùçng phña Iraq àang sûã

duång nhûäng hïå thöëng taåo àûúâng dêîn thûúng maåi sùén coá vúái kyä

thuêåt phuåc höìi vaâ taåo àûúâng dêîn tiïu chuêín cuãa Internet. Noái möåt

caách khaác, sûå taåo laåi àûúâng dêîn möåt caách linh àöång thûåc sûå hoaåt

àöång àûúåc. Thêåt thuá võ khi biïët àûúåc sûå hoaåt àöång cuãa viïåc taåo laåi

àûúâng dêîn möåt caách linh àöång tuy rùçng coá thïí àêy khöng phaãi laâ luác

thñch húåp nhêët àïí tòm ra.

HAÄY TRÚÃ LAÅI LÚÁP HOÅC CAÁI ÀAÄ

Bùæt àêìu khoaãng nùm 1980, ngaânh tñnh toaán trong caác trûúâng àaåi

hoåc thay àöíi tûâ möåt söë lûúång nhoã caác maáy moác phên chia thúâi gian,

möîi maáy trong söë àoá phuåc vuå haâng trùm ngûúâi sûã duång àöìng thúâi,

àïën möåt söë lûúång lúán caác traåm laâm viïåc nhoã hún daânh cho ngûúâi sûã

duång caá nhên. Vò nhûäng ngûúâi sûã duång àaä quen vúái nhûäng thuêån lúåi

cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian nhû nhûäng thû muåc àûúåc chia

seã chûáa caác file vaâ thû àiïån tûã nïn hoå muöën giûä laåi nhûäng tiïån nghi

tûúng tûå trïn traåm laâm viïåc cuãa mònh (Hoå hoaân toaân haånh phuác àïí

laåi phña sau nhûäng bêët lúåi cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian.

Möåt chuyïn viïn àaä tûâng noái "Àiïìu töët nhêët úã möåt traåm laâm viïåc laâ

noá khöng chaåy nhanh hún vaâo nûãa àïm").

Hêìu hïët nhûäng traåm laâm viïåc chaåy UNIX, möåt loaåi phêìn mïìm phöí

biïën (vaâ gêìn nhû miïîn phñ àöëi vúái caác trûúâng àaåi hoåc) àûúåc phaát

INTERNET TOAÂN TÊÅP 9

triïín taåi University of California taåi Berkeley. Nhûäng ngûúâi úã àoá

rêët hêm möå viïåc kïët maång maáy tñnh do àoá baãn UNIX cuãa hoå bao

göìm toaân böå caác phêìn mïìm cêìn thiïët àïí vaâo maång. Nhûäng nhaâ saãn

xuêët traåm laâm viïåc cuäng bùæt àêìu laâm luön phêìn cûáng cêìn thiïët cho

maång, do àoá têët caã nhûäng gò baån phaãi laâm àïí cho maång hoaåt àöång laâ

duâng caáp àïí nöëi caác traåm laâm viïåc laåi vúái nhau, möåt àiïìu maâ caác

trûúâng àaåi hoåc coá thïí laâm vúái giaá reã vò hoå thûúâng coá thïí yïu cêìu

sinh viïn laâm àiïìu naây.

Bêy giúâ, thay vò coá möåt hoùåc hai maáy tñnh kïët nöëi vúái ARPANET,

möåt àõa àiïím coá thïí coá haâng trùm. Hún nûäa, möîi traåm laâm viïåc

nhanh hún àaáng kïí so vúái toaân böå hïå thöëng àa sûã duång cuãa nhûäng

nùm 1970 do àoá möîi traåm laâm viïåc coá thïí phaát sinh àuã lûu thöng

maång àïí laâm traân ngêåp ARPANET, vöën àaä trúã nïn oåp eåp tûâng phuát

möåt. Phaãi àûa ra möåt àiïìu gò àoá.

HÖÅI ÀÖÌNG KHOA HOÅC QUÖËC GIA NHÊÅP CUÖÅC (NATIONAL SCIÏNC

FOUNDATION – NSF)

Sûå kiïån kïë tiïëp laâ Höåi àöìng Khoa hoåc Quöëc gia (NSF) quyïët àõnh

thiïët lêåp 5 trung têm siïu maáy tñnh nhùçm muåc àñch nghiïn cûáu

(Möåt siïu maáy tñnh laâ möåt maáy tñnh cûåc kyâ nhanh vúái giaá rêët àùæt,

khoaãng 10 triïåu USD möîi maáy). NSF tñnh toaán rùçng nïn taâi trúå cho

möåt ñt maáy tñnh, àïí cho caác nhaâ nghiïn cûáu trïn khùæp àêët nûúác sûã

duång ARPANET gûãi caác chûúng trònh cuãa hoå àïën àïí àûúåc "siïu tñnh

toaán" vaâ röìi gûãi kïët quaã trúã laåi.

Kïë hoaåch sûã duång ARPANET khöng thûåc hiïån àûúåc vò möåt söë lyá do

caã vïì kyä thuêåt lêîn chñnh trõ. Do àoá NSF, khöng bao giúâ ngaåi phaãi

thiïët lêåp möåt vûúng quöëc múái, àaä xêy dûång NSFNET, möåt maång

riïng vaâ nhanh hún nhiïìu cuãa mònh àïí nöëi vúái caác trung têm siïu

tñnh toaán. Sau àoá, NSF daân xïëp àïí thiïët lêåp möåt chuöîi caác maång

khu vûåc nhùçm liïn kïët nhûäng ngûúâi sûã duång trong tûâng khu vûåc vúái

NSFNET nöëi moåi maång khu vûåc.

NSFNET hoaåt àöång hiïåu quaã ngay tûác thò. Trïn thûåc tïë, cho àïën

nùm 1990, rêët nhiïìu doanh nghiïåp àaä chuyïín tûâ ARPANET sang

INTERNET TOAÂN TÊÅP 10

NSFNET àïën nöîi sau gêìn 20 nùm, ARPANET àaä khöng coân tñnh

hûäu ñch nûäa vaâ àaä bõ deåp boã. Nhûäng trung têm siïu maáy tñnh maâ

NSF dûå àõnh höî trúå toã ra khöng thaânh cöng lùæm: möåt söë siïu maáy

tñnh khöng hoaåt àöång vaâ nhûäng caái coân laåi thò quaá töën keám khi sûã

duång àïën nöîi maâ hêìu hïët caác khaách haâng tiïìm nùng quyïët àõnh

rùçng möåt söë ñt traåm laâm viïåc coá hiïåu nùng cao cuäng coá thïí àaáp ûáng

cho yïu cêìu cuãa hoå. May mùæn thay, qua thúâi gian khi caác siïu maáy

tñnh roä raâng àaä trúã nïn löîi thúâi thò NSF àaä àûúåc xaác lêåp vûäng chùæc

trïn Internet nïn coá thïí söëng àûúåc maâ khöng cêìn àïën muåc àñch ban

àêìu nûäa.

NSFNET chó cho pheáp nhûäng lûu thöng liïn quan àïën nghiïn cûáu

vaâ giaáo duåc, do àoá nhûäng dõch vuå maång IP àöåc lêåp, thûúng maåi toã ra

coá thïí àûúåc sûã duång cho nhûäng muåc àñch khaác. Caác maång thûúng

maåi nöëi vúái caác maång khu vûåc theo caách tûúng tûå nhû kïët nöëi cuãa

NSFNET vaâ cung ûáng kïët nöëi trûåc tiïëp àïën khaách haâng. Xem danh

saách nhûäng dõch vuå naây trong chûúng 27.

ÚÃ bïn ngoaâi Hoa Kyâ, caác maång IP xuêët hiïån taåi nhiïìu nûúác, do caác

cöng ty àiïån thoaåi àõa phûúng taâi trúå (thûúâng cuäng laâ bûu àiïån àõa

phûúng) hoùåc do möåt nhaâ cung ûáng quöëc gia hoùåc khu vûåc àöåc lêåp.

Hêìu hïët trong söë hoå àïìu àûúåc kïët nöëi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái

möåt maång naâo àoá cuãa Hoa Kyâ, coá nghôa laâ têët caã àïìu coá thïí trao àöíi

lûu thöng vúái nhau.

Maång quöëc gia

Vaâo nùm 1991, Phoá töíng thöëng Al Gore, khi àoá laâ thûúång nghõ sô, àaä

quyïët àõnh rùçng Hoa Kyâ tiïëp tuåc laâ möåt quöëc gia àêìu tiïn vaâ mang

tñnh caånh tranh trïn thïë giúái vïì nhûäng maáy tñnh vaâ maång lúán. Öng

àaä uãng höå cho Àaåo luêåt Tñnh toaán vúái Hiïåu suêët cao 1991 nhùçm kïët

nöëi moåi nhaâ nghiïn cûáu, trûúâng àaåi hoåc, tiïíu hoåc, cú quan chñnh

phuã... vaâo möåt maång lúán vaâ rêët nhanh (nhanh hún 100 lêìn so vúái

caác liïn kïët Internet hiïån thúâi) coá tïn laâ Maång Nghiïn cûáu vaâ Giaáo

duåc Quöëc gia (National Research and Education Network - NREN).

Kïí tûâ àoá àaä diïîn ra nhûäng cuöåc tranh giaânh àaáng kïí vò rêët nhiïìu

nhûäng töí chûác khaác nhau cöë gùæng vêån àöång àïí dûå phêìn vaâo viïåc

INTERNET TOAÂN TÊÅP 11

kinh doanh beáo búã nhùçm xêy dûång maång naây. Hiïån nay, tiïën trònh

cuå thïí nhêët cho NREN laâ NSFNET àaä àûúåc chñnh thûác xem nhû

NREN taåm thúâi. Khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, NREN sau cuâng seä

àûúåc xêy dûång vaâ noá seä keáo daâi vaâ töën keám hún têët caã nhûäng gò maâ

moåi ngûúâi thûâa nhêån.

Nhûäng àiïìu àoá coá yá nghôa gò vúái baån vêîn coân laâ möåt àiïìu coân gêy

nhiïìu tranh caäi. Möåt söë ngûúâi thêëy àûúåc triïín voång maâ maång mang

àïën cho hoå tûâ nhûäng ngûúâi tûúng tûå àang àiïìu haânh bûu àiïån vaâ

chùæc chùæn rùçng caác maång thûúng maåi nhanh, hiïån àang àûúåc xêy

dûång, seä xuêët hiïån súám hún NREN nhiïìu. Mùåt khaác, nïëu baån àang

úã trong möåt cú súã giaáo duåc ngheâo naân, nhû taåi möåt trûúâng tiïíu hoåc

cöng lêåp, thò NREN dûå kiïën seä nöëi maång cho baån àïën nhûäng taâi

nguyïn cuäng nhû àöëi vúái caác trûúâng lúán khaác - vaâ nhû vêåy thò viïåc

truy cêåp àïën Internet cuäng khaá laâ thuá võ.

INTERNET TOAÂN TÊÅP 12

CHÛÚNG II

TÏN, SÖË VAÂ QUY TÙÆC

Vêng, Internet coá hún möåt triïåu maáy tñnh nöëi àïën noá. Laâm thïë naâo

baån tòm thêëy maáy tñnh baån muöën? Coá hai caách (khöng ai baão àiïìu

naây dïî àêu). Möîi maáy trïn maång àûúåc nhêån diïån bùçng möåt söë vaâ

möåt tïn. Trûúác hïët, töi nhòn vaâo söë vaâ sau àoá nhòn vaâo tïn.

Toám tùæt cöng viïåc

Caách àïí gaán caác söë vaâ tïn trïn Internet thò khöng thïí traánh khoãi

mang tñnh chêët kyä thuêåt. Do àoá dûúái àêy laâ baãn ruát goån nhûäng caách

sau:

Möîi maáy trïn Internet (àûúåc goåi laâ möåt maáy chuã trïn

Internet) coá möåt söë àûúåc gaán àïí nhêån diïån noá vúái nhûäng maáy

chuã khaác, kiïíu nhû möåt söë àiïån thoaåi. Söë göìm coá 4 phêìn, vñ duå

nhû 123.45.67.89. Baån nïn biïët söë cuãa maáy chuã baån sûã duång

nhiïìu nhêët, ngûúåc laåi thò coá thïí quïn caác con söë ài àûúåc röìi.

Hêìu hïët caác maáy chuã àïìu coá tïn, tïn dïî nhúá hún nhiïìu so vúái

söë. Caác tïn coá nhiïìu phêìn ngùn caách nhau búãi caác dêëu chêëm,

vñ duå nhû tïn maáy tñnh cuãa töi laâ chico.iecc.com. Möåt söë maáy

chuã coá nhiïìu hún möåt tïn nhûng baån sûã duång tïn naâo cuäng

àûúåc.

Coá nhiïìu quy tùæc phûác taåp kiïím soaát caách gaán tïn vaâ söë

nhûng búãi vò baån khöng chùæc seä laâm gò vúái viïåc gaán tïn naây

nïn baån thûåc ra khöng cêìn biïët vïì chuáng.

Möîi maång trong Internet àïìu coá nhûäng quy tùæc cho pheáp möåt

söë loaåi lûu thöng. Baån nïn biïët nhûäng quy tùæc aáp duång cho

INTERNET TOAÂN TÊÅP 13

(caác) maång baån sûã duång àïí traánh laâm cho nhûäng ngûúâi àiïìu

haânh maång nöíi giêån.

TRONG SÖË COÁ NHÛÄNG GÒ ?

Bêët kyâ maáy tñnh naâo, tûâ nhoã nhêët cho àïën lúán nhêët, àûúåc gùæn vúái

Internet cuäng àïìu àûúåc goåi laâ maáy chuã. Möåt söë maáy chuã laâ nhûäng

maáy tñnh mainframe lúán hoùåc siïu maáy tñnh cung ûáng nhûäng dõch

vuå cho haâng ngaân ngûúâi sûã duång, möåt söë maáy khaác laâ nhûäng traåm

laâm viïåc nhoã hay caác maáy tñnh caá nhên coá möåt ngûúâi sûã duång, vaâ

möåt söë laåi laâ nhûäng maáy tñnh chuyïn biïåuât nhû caác maáy taåo àûúâng

dêîn nöëi möåt maång vúái maång khaác hoùåc vúái nhûäng terminal server

àïí cho caác thiïët bõ àêìu cuöëi àún (dump terminal) (nhû caác maáy caá

nhên chaåy Procomm, Crosstalk hoùåc caác loaåi tûúng tûå) goåi àïën vaâ

nöëi vúái caác maáy chuã khaác. Nhûng theo quan àiïím cuãa Internet, têët

caã àïìu laâ nhûäng maáy chuã.

Möîi maáy àûúåc gaán cho möåt söë, kiïíu nhû söë àiïån thoaåi. Vò laâ maáy

tñnh nïn caác söë naây laâ nhûäng söë nhõ phên 32 bit. Vñ duå, söë cuãa maáy

tñnh cuãa töi laâ

10001100101110100101000100000001

Hûâm. Thêåt khöng dïî nhúá chuát naâo. Àïí laâm cho nhûäng söë naây tûúng

àöëi dïî nhúá hún, noá àûúåc chia thaânh 4 nhoám 8 bit vaâ röìi möîi nhoám

àûúåc chuyïín thaânh söë thêåp phên tûúng àûúng. Do àoá, söë maáy cuãa

töi trúã thaânh

140.186.81.1

cuäng khöng phaãi hoaân toaân töët hún nhûng ñt ra thò ngûúâi ta cuäng coá

thïí nhúá trong voâng möåt vaâi phuát.

Töi phaãi quan têm àïën nhûäng söë naây nhû thïë naâo?

Cho àïën giúâ, baån vêîn chûa biïët bêët kyâ söë maáy chuã naâo vò trong hêìu

hïët caác trûúâng húåp, baån seä sûã duång thûúâng xuyïn hún caác tïn seä

INTERNET TOAÂN TÊÅP 14

àûúåc mö taã trong chûúng naây. Tuy nhiïn, àöi khi chûúng trònh kiïím

soaát tïn bõ sûå cöë. Trong trûúâng húåp nhû vêåy, viïët ra hai söë nhû sau

cuäng laâ 1 àiïìu hûäu ñch:

Söë maáy baån sûã duång

Söë cuãa möåt maáy khaác gêìn àoá maâ baån tiïëp cêån.

Lyá do cuãa viïåc biïët con söë thûá hai laâ nïëu baån liïn laåc vúái maáy tñnh

thûá hai bùçng söë chûá khöng phaãi bùçng tïn thò baån coá thïí kïët luêån

möåt caách húåp lyá laâ kïë hoaåch àùåt tïn àaä thêët baåi. Nïëu baån khöng thïí

liïn laåc vúái noá bùçng caã hai caách thò chùæc rùçng maång, hay ñt ra laâ liïn

kïët maång cuãa baån àaä thêët baåi hoaân toaân coá thïí do baån àaä sú yá àaá

vaâo möåt súåi dêy caáp loãng leão. Oops !!

CAÁC MAÅNG CUÄNG COÁ SO SAO?

Töi e rùçng nhû vêåy. Haäy thûã xeát trûúâng húåp söë àiïån thoaåi cuãa baån,

kiïíu nhû 202-653-1800. Saáu chûä söë àêìu chó àõnh núi àùåt töíng àaâi -

trong trûúâng húåp naây laâ Washington D.C. Böën chûä söë cuöëi laâ söë àiïån

thoaåi riïng trong töíng àaâi àoá - trong trûúâng húåp naây laâ söë àiïån thoaåi

chñnh cuãa US Naval Observatory.

Caác söë maáy chuã trong Internet cuäng àûúåc chia laâm 2 phêìn: phêìn

àêìu laâ söë cuãa maång (haäy nhúá Internet bao göìm rêët nhiïìu maång

khaác nhau nhûng coá thïí liïn kïët àûúåc vúái nhau) vaâ phêìn hai, phêìn

cuåc böå laâ söë maáy chuã trïn maång àoá. Trong trûúâng húåp maáy cuãa töi,

140.186.81.1 coá nghôa söë cuãa maång laâ 140.186 coân söë maáy chuã cuåc

böå (trïn maång àoá) laâ 81.1. Àöi khi, àïí laâm rùæc röëi thïm, ngûúâi ta

viïët söë cuãa maång thaânh 4 phêìn bùçng caách thïm vaâo nhûäng söë 0 nhû

140.186.0.0.

Vò möåt söë maång coá nhiïìu maáy chuã trïn àoá hún nhûäng maång khaác

nïn caác maång àûúåc chia thaânh 3 loaåi: lúán, trung bònh vaâ nhoã. Trong

nhûäng maång lúán (Nhoám A), söë àêìu trong 4 söë laâ söë cuãa maång, coân 3

söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng maång trung bònh (Nhoám B), hai

söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân 2 söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng

INTERNET TOAÂN TÊÅP 15

maång nhoã (Nhoám C), ba söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân söë cuöëi laâ phêìn

cuåc böå.

Söë àêìu tiïn trong böën söë seä cho baån biïët maång thuöåc loaåi naâo. Baãng

2-1 toám tùæt caác nhoám vaâ quy mö cuãa chuáng.

Nhoám Söë àêìu Àöå daâi söë cuãa maång Söë lûúång maáy chuã töëi àa

A 1-126 1 16,387,064

B 128-191 2 64,516

C 192-223 3 254

Nhûäng töí chûác lúán (hoùåc ñt ra laâ nhûäng töí chûác coá rêët nhiïìu maáy

tñnh) coá xu hûúáng coá nhûäng maång loaåi A. Vñ duå, IBM coá maång 9,

AT&T coá maång 12, do àoá söë maáy chuã cuãa IBM coá thïí laâ 9.12.34.56

coân AT&T laâ 12.98.76.54. Nhûäng töí chûác coá quy mö trung bònh, bao

göìm hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc, coá caác maång nhoám B. Rutgers

University coá maång 128.6, Goldman Sachs (möåt cöng ty möi giúái

àêìu tû sûã duång rêët nhiïìu maáy tñnh àïí theo doäi nhûäng khoaãn tiïìn

maâ cöng ty quaãn lyá) coá maång 138.8. Caác maång nhoám C àûúåc sûã

duång búãi nhûäng töí chûác nhoã vaâ àöi khi búãi nhûäng böå phêån nhoã trong

caác töí chûác lúán. Vñ duå maång 129.65.175 àûúåc sûã duång búãi möåt phoâng

nghiïn cûáu cuãa IBM. (Taåi sao hoå laåi khöng sûã duång söë maång cuãa

IBM? Ai maâ biïët àûúåc).

Möåt vaâi söë cuãa maång vaâ maáy chuã àûúåc daânh cho nhûäng muåc àñch

àùåc biïåt. Àùåc biïåt, bêët kyâ söë naâo coá thaânh phêìn laâ 0 hoùåc 255 (hai

con söë coá yá nghôa huyïìn thoaåi àöëi vúái maáy tñnh) laâ söë àùåc biïåt vaâ

khöng thïí àûúåc sûã duång nhû söë cuãa möåt maáy chuã (àiïìu naây húi

cûúâng àiïåu nhûng noá àuã gêìn guäi cho hêìu hïët caác muåc àñch).

Caác maång con, siïu maång, siïu siïu maång...

Thaão luêån naây àùåc biïåt mang tñnh kyä thuêåt. Àûâng noái rùçng töi

khöng baáo trûúác.