Tài liệu GIÁ TRỊ CỦA PHÉP ĐO PCO2 VÀ pH MÁU NHĨ PHẢI LẤY QUA CATÊTE TĨNH MẠCH TRUNG TÂM TRONG GÂY MÊ

TCNCYH 38 (5) - 2005

GIÁ TRỊ CỦA PHÉP ĐO PCO2 VÀ pH MÁU NHĨ PHẢI LẤY QUA

CATÊTE TĨNH MẠCH TRUNG TÂM TRONG

GÂY MÊ HỒI SỨC MỔ TIM MỞ

Nguyễn Quốc Kính

Khoa Gây mê Hồi sức – Bệnh viện Việt-Đức

t .

,

ĩ

ĩ

CO2 và H+ từ các mô đổ vào ĩnh mạch chủ trên và chủ dưới chảy về tim Vậy PCO2 và pH ở máu nhĩ

phải (hút qua catête tĩnh mạch trung tâm) có thể thay PCO2 và pH máu động mạch để đánh giá thông khí

và toan kiềm không? Mục tiêu: Đánh giá mối tương quan và sự phù hợp của PCO2 và của pH giữa máu

động mạch và máu nhĩ phải lấy qua catête tĩnh mạch trung tâm. Đối tượng và phương pháp: Nghiên

cứu cắt ngang, so sánh tự đối chứng. Paired t - test, r (theo Pearson) Bland - Altman được áp dụng. Kết

quả: PCO2 nhĩ phải - động mạch chênh lệch -5.68 (± 2,44), r = 0,92 và phù hợp tốt. pH nhĩ phải - động

mạch chênh lệch 0,04 (± 0,02), r = 0,94 và phù hợp tốt. Kết luận: PCO2 và pH máu nhĩ phải có thể thay

PCO2 và pH máu động mạch trong gây mê và hồi sức bệnh nhân mổ tim mở.

Từ khoá: PCO2, pH, chênh lệch động mạch - nhĩ phải, mổ tim mở.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Xét nghiệm khí máu động mạch rất cần thiết

trong gây mê và hồi sức nội, ngoại khoa để đánh

giá tình trạng trao đổi oxy (PaO2), thông khí

(PaCO2) và toan kiềm (pH, PCO2, HCO3

-

). Tuy

nhiên, chọc động mạch để lấy mẫu máu nhiều khi

khó khăn và có thể gây một số tai biến. Trong lâm

sàng, có thể dùng bão hoà oxy máu qua xung

mạch SpO2 (không xâm lấn) để theo dõi trình

trạng trao đổi oxy, còn tình trạng thông khí và

toan kiềm vẫn cần đến xét nghiệm máu.

Tế bào ở các mô chuyển hoá tạo ra năng lượng

ATP và CO2. CO2 từ mô kết hợp với hemoglobin và

hoà tan trong huyết tương theo máu tĩnh mạch

chủ trên và chủ dưới đổ về nhĩ phải, xuống thất

phải rồi lên động mạch phổi (máu ở đây được gọi

là máu tĩnh mạch trộn) để thải qua phổi. Khi giảm

tưới máu, mô chuyển hoá yếm khí, H+ được tạo ra

nhiều hơn và đổ vào máu tĩnh mạch nên một số

tác giả cho rằng pH máu tĩnh mạch phản ánh trực

tiếp sự giảm tưới máu mô hơn là pH động mạch.

Máu tĩnh mạch trộn đại điện cho tất cả máu tĩnh

mạch các vùng cơ thể nên lấy mẫu máu ở đây là

chính xác nhất nhưng đặt catête Swan - Ganz vào

động mạch phổi là kỹ thuật phức tạp và tốn kém.

Máu nhĩ phải tập hợp máu từ tĩnh mạch chủ trên

và chủ đưới nên có thể gần với máu tĩnh mạch

trộn. Lấy máu nhĩ phải đơn giản hơn nhiều nhờ hút

qua catête đo tĩnh mạch trung tâm.

Vai trò của đo PCO2 và pH máu tĩnh mạch trộn

và máu tĩnh mạch trung tâm mới chỉ được chú ý

gần đây ở nước ngoài. Mục tiêu: Nhằm đánh

giá mối tương quan và sự phù hợp của PCO2

và của pH giữa máu động mạch và máu nh

phải lấy qua catête t nh mạch trung tâm.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng

Các bệnh nhân mổ tim mở, có luồn catête tĩnh

mạch trung tâm sâu vào nhĩ phải (phẫu thuật viên

nắn kiểm tra khi mở ngực). Loại trừ các bệnh nhân

có shunt trong tim giai đoạn chưa được sửa.

2. Phương pháp

Bệnh nhân được gây mê, thở máy, tuần hoàn

ngoài cơ thể, monitoring theo phác đồ thường qui.

Sau mở ngực và trước khi đóng ngực, lấy đồng

thời hai mẫu máu động mạch và nhĩ phải (qua

catête tĩnh mạch trung tâm hoặc phẫu thuật viên

hút máu nhĩ phải nếu catête ở tĩnh mạch chủ trên)

để thử PCO2 và pH bằng máy AVL - Compact 2

Blood gas analysis.

3. Xử lý số liệu: Tính paired t - test (p < 0.05

được coi là có ý nghĩa thống kê), hệ số tương

quan r (theo Pearson), phương trình tương quan

tuyến tính, sự phù hợp (theo Bland - Altman) của

PCO2 và của pH giữa các mẫu xét nghiệm máu

động mạch và máu nhĩ phải.

1