Tài liệu CÁC CHẤT Ô NHIỄM CHÍNH ppt

Bài 3

CÁC CHẤT Ô NHIỄM CHÍNH

*

Các chất ô nhiễm bao gồm rất nhiều loại

hóa chất khác nhau, từ ion vô cơ đơn

giản đến các phân tử hữu cơ phức tạp.

I. Các ion vô cơ

1. Kim loại

• Định nghĩa: Kim loại là nguyên tố có vẻ ngoài

phát ánh kim, là chất dẫn điện tốt và có thể đi

vào các chuỗi phản ứng hóa học như là ion

dương hay cation.

• Mặc dù kim loại là các cơ chất tự nhiên

nhưng chúng cũng được xem như là chất ô

nhiễm. Tất cả kim loại có mặt trên trái đất từ

khi trái đất được hình thành ngoại trừ các

đồng vị phóng xạ được tạo ra bởi các phản

ứng hạt nhân (bom hay lò phản ứng). Có một

vài ví dụ về sự ô nhiễm kim loại là kết quả từ

sự phong hóa tự nhiên các vỉa quặng.

• Trong nhiều trường hợp, các kim loại trở

thành chất ô nhiễm do hoạt động của con

người, chủ yếu thông qua hoạt động khai mỏ

và luyện kim, đã giải phóng chúng khỏi đá

nơi chúng được tích tụ trong suốt quá trình

hoạt động của núi lửa hay sự xói mòn sau đó

và đưa chúng vào tình huống làm nguy hại

đến môi trường. Chẳng hạn vào tháng 4 năm

1998, chất thải của hoạt động khai mỏ giàu

kim loại gần công viên quốc gia Donana, tây

nam Tây Ban Nha được phóng thích ở hàm

lượng lớn, đã gây ra một trong số các thảm

họa môi trường tồi tệ chưa từng có ở tây

châu Âu.

• Phạm vi mà hoạt động của con người tạo ra

chu kỳ toàn cầu của kim loại có thể được mô

tả bởi nhân tố làm giàu do con người (AEF –

anthropogenic enrichment factor). Người ta

nhìn thấy rõ là hoạt động của con người chịu

trách nhiệm phần lớn đối với sự di chuyển

của cadmium, chì, kẽm và thủy ngân nhưng

không quan trọng trong chu trình của

manganese. AEF rất cao đối với chì là do

việc sử dụng rộng rãi và sự phóng thích sau

đó của các chất phụ gia dựa trên chì từ xăng

dầu. Đối với phần lớn các đồng vị phóng xạ,

AEF là 100%.

Kim loại Nguồn do

con người

(A) (công

nghiệp…)

Nguồn tự

nhiên

(núi

lửa…)

Tổng

cộng

(T)

AEF

(A/T

%)

Cadmium (Cd)

Chì (Pb)

Kẽm (Zn)

Mangan (Mn)

Thủy ngân (Hg)

8

300

130

40

100

1

10

50

300

50

9

310

180

340

150

89

97

72

12

66

Các nhân tố làm giàu do con người (AEF) cho sự phát ra tổng cộng hàng

năm toàn cầu của cadimium, chì, kẽm, mangan và thủy ngân trong

những năm 1980 (tất cả các giá trị là 106 kg/năm)

• Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố

hóa học, các nhóm nguyên tố có tính

chất hóa học giống nhau thì nằm trong

cùng một cột. Hai cột đầu tiên chứa

các nguyên tố sẵn sàng mất một hay

hai electron lớp ngoài cùng để cho ra

cation hóa trị một (cột 1) hay cation

hóa trị 2 (cột 2). Trong số này là các

kim loại tìm thấy phổ biến ở nước mặt

và trong đất ở dạng ion ổn định, như

Na+, Mg2+ và Ca2+.

Bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố

Mười cột tiếp theo là các nguyên tố

chuyển tiếp và cũng được xem là phức

tạp hơn các nguyên tố kiềm và kiềm

thổ tạo nên hai nhóm đầu tiên. Di

chuyển từ trái sang phải dọc theo ba

loại nguyên tố chuyển tiếp đầu tiên, thì

nhân lớn hơn và electron lớp ngoài

cùng ít có khuynh hướng mất đi (để

hình thành cation) hơn là các nguyên

tố ở cột 1 và 2.