Tài liệu Báo cáo tốt nghiệp: Thực trạng và giải pháp nhằm đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu quế của

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP

Thực trạng và giải pháp nhằm đẩy mạnh sản

xuất và xuất khẩu quế của Việt Nam

MỤC LỤC

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP............................................................................................................................1

Thực trạng và giải pháp nhằm đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu quế của Việt Nam....................................1

MỤC LỤC....................................................................................................................................................2

Tờn nước.....................................................................................................................................................18

Hà lan..........................................................................................................................................................18

Mỹ.......................................................................................................................................................18

Tổng....................................................................................................................................................18

Nguồn: COMTRADE, UNSO................................................................................................................18

Lời nÓi đầu

Trong cỏc loại cừy lừm sản thỡ cừy quế được biết đến như một loại

cừy đặc sản của vựng nhiệt đới và từ lừu cừy quế đỳ trở thành một trong

những mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam. Trong thời phong kiến, cừy quế

là một mặt hàng khụng thể thiếu trong cỏc loại lễ vật mà cỏc vua chỳa

phong kiến Việt Nam mang đi tiến cống cỏc vua chỳa phương Bắc. Ngày

nay, qua hàng chục năm, nhất là từ khi Việt Nam tiến hành cải cỏch mở

cửa thỡ cừy quế Việt Nam đỳ trở nờn rất nổi tiếng trờn thế giới. Giỏ cả của

nỳ lại cao hơn hẳn cỏc loại nụng sản khỏc và đặc biệt khi nhu cầu về quế

và sản phẩm quế trờn thế giới hiện nay tăng cao thỡ quế trở thành một mặt

hàng được giỏ, mặt khỏc khả năng sản xuất lại cỳ hạn nờn cừy quế nhiều

khi cỳ giỏ độc quyền. Đừy chớnh là một lợi thế rất lớn của Việt Nam.

Trờn thế giới chỉ cỳ một số nước như Trung Quốc, Việt Nam,

Srilanca, Seichelles, ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản mới cỳ điều kiện tự nhiờn

thuận lợi để sản xuất cừy quế. Do đỳ giỏ cả mặt hàng quế rất cao và vỡ

vậy mà hiệu quả của ngành sản xuất quế cao hơn rất nhiều so với sản xuất

nụng nghiệp. Cừy quế Việt Nam cỳ điều kiện thuận lợi để phỏt triển nhưng

ngành sản xuất quế hiện nay cũn quỏ nhỏ bộ và vẫn cũn trong tỡnh trạng

lạc hậu, lao động trong ngành trồng quế chủ yếu là cỏc hộ đồng bào dừn

tộc ớt người, chưa cỳ đầu tư lớn vỡ vậy năng suất và chất lượng chưa cao

nờn chưa đỏp ứng được nhu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Ngành xuất khẩu quế của Việt Nam cũn quỏ nhỏ bộ so với tiềm năng và

chỉ dừng lại ở xuất khẩu sản phẩm thụ nờn kim ngạch cũn rất khiờm tốn

trong tổng kim ngạch xuất khẩu và so với cỏc sản phẩm nụng nghiệp, lừm

nghiệp khỏc.

Từ khi nước ta tiến hành cải cỏch mở cửa đến nay, nền kinh tế đỳ cỳ

những chuyển biến mạnh mẽ. Khoảng cỏch thu nhập giữa nụng thụn và

thành thị, giữa đồng bằng và miền nỳi ngày càng xa. Đời sống nhừn dừn

đồng bào cỏc dừn tộc miền nỳi cũn gặp nhiều khỳ khăn, thiếu thốn. Để

giải quyết tỡnh trạng này, Đảng và nhà nước ta đỳ và đang tỡm mọi cỏch

để đưa cỏc phương thức sản xuất mới ỏp dụng vào cỏc vựng khỳ khăn, đưa

cơ cấu cừy trồng, vật nuụi phự hợp để bà con nhừn dừn cỏc dừn tộc cỳ thể

thoỏt nghốo. Một trong những cừy trồng cỳ thể giỳp họ xoỏ đỳi, giảm

nghốo chớnh là cừy quế, đặc biệt là đối với bà con dừn tộc cỏc vựng Tiờn

Yờn, Ba Chẽ (Quảng Ninh), Văn Yờn, Văn Chấn, Trấn Yờn (Yờn Bỏi),

Lang Chỏnh, Thường Xuừn (Thanh Hoỏ), Quế Phong, Quỳ Chừu, Quỳ

Hợp (Nghệ An), Trà My (Quảng Nam), Trà Bồng (Quảng Ngỳi) nơi mà

cừy quế rất thớch hợp với điều kiện tự nhiờn.

Với lớ do đỳ, tỏc giả đỳ chọn đề tài “ Thực trạng và một số giải

phỏp nhằm đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu quế của Việt Nam “ để

viết Khoỏ luận tốt nghiệp (KLTN) trường Đại học Ngoại Thương của

mỡnh.

Mục đớch của KLTN này nhằm nghiờn cứu tỡnh hỡnh sản xuất và

xuất khẩu mặt hàng quế của Việt Nam từ đỳ rỳt ra cỏc giải phỏp và một số

kiến nghị đối với Nhà nước, cỏc Ban, ngành, địa phương và cỏc nhà sản

xuất quế để cỳ thể đưa ngành sản xuất và xuất khẩu quế phỏt triển hơn

nữa.

Đối tượng nghiờn cứu của cụng trỡnh này là cỏc sản phẩm từ cừy

quế nhưng tập trung chủ yếu vào mặt hàng chớnh là vỏ quế. Phạm vi

nghiờn cứu của KLTN được giới hạn từ năm 1990 trở về đừy và việc

nghiờn cứu chủ yếu tập trung vào bốn vựng sản xuất quế chớnh ở nước ta

là Yờn Bỏi, Quảng Ninh, Thanh Hoỏ- Nghệ An và Quảng Nam- Quảng

Ngỳi.

Để hoàn thành KLTN, tỏc giả đỳ sử dụng phương phỏp duy vật biện

chứng, duy vật lịch sử, phương phỏp phừn tớch, tổng hợp trờn cơ sở

những thụng tin thu thập được cựng cỏc phương phỏp thống kờ, so sỏnh...

để nghiờn cứu những yờu cầu mà đề tài đặt ra. Với một thời gian khụng

dài và việc thu thập tài liệu cũn gặp nhiều hạn chế nờn KLTN này khụng

trỏnh khỏi những thiếu sỳt. Kớnh mong nhận được ý kiến đỳng gỳp của

cỏc thầy cụ giỏo, cỏc bạn sinh viờn để Khoỏ Luận được hoàn thiện hơn

Nội dung của Khoỏ Luận Tốt Nghiệp bao gồm 3 chương sau:

Chương 1: Giới thiệu về mặt hàng quế và thị trường quế trờn thế

giới

Chương 2: Thực trạng sản xuất và xuất khẩu quế của Việt Nam

Chương 3: Một số giải phỏp và kiến nghị nhằm đẩy mạnh sản xuất

và xuất khẩu quế của Việt Nam

Cuối cựng, tụi xin bày tỏ lũng biết ơn chừn thành tới Ban giỏm hiệu,

Phũng Đào Tạo, Khoa KTNT và cỏc Phũng Ban khỏc của trương ĐH

Ngoại Thương đỳ tạo mụi trường thuận lợi cho tụi được học tập và rốn

luyện 4 năm qua. Đặc biệt tụi xin vụ cựng cảm tạ Thạc sĩ Nguyễn Xuừn

Nữ, người đỳ nhiệt tỡnh trực tiếp hướng dẫn tụi; Bỏc Nguyễn Đăng Chi,

Phỳ Vụ trưởng Vụ Quản lớ Xuất Nhập khẩu, Bộ Thương mại; Bỏc Cao

Thị Cỳc nguyờn cỏn bộ của thư viện, cỏc cỏn bộ khỏc của thư viện trường

và cỏc bạn bố đỳ giỳp đỡ tụi hoàn thành KLTN này. Qua KLTN, tụi cũng

tỏ lũng cảm ơn chừn thành tới cha mẹ, cỏc anh chị và những người thừn

của tụi, những người đỳ ủng hộ tụi cả về vật chất lẫn tinh thần trong suốt 4

năm học vừa qua.

Hà nội thỏng 12 năm 2003

Sinh viờn

Đỗ Mạnh Cường

Chương 1

Giới thiệu về mặt hàng quế và thị trường quế trờn thế giới

I. Đặc điểm mặt hàng quế

Vài nột về cừy quế và sản phẩm quế

Cừy quế tờn khoa học là Cinnamomum Cassia. BL thuộc họ long

nỳo Lauraceae. Tờn tiếng anh là Cinnamon, tờn thụng thường là cừy quế,

ở Việt Nam, nhừn dừn ta gọi với tờn gọi khỏc nhau theo từng địa phương

như Quế Thanh, Quế Quỳ, Quế Quảng, Quế Yờn Bỏi, Quế Bỡ, Mạy quế.

Cừy quế là loài cừy thừn gỗ, sống lừu năm, cừy trưởng thành cỳ thể

cao trờn 15 một, đường kớnh thừn cừy cỳ thể đạt 1,3 m. Quế cỳ lỏ đơn

mọc cỏch hay gần đối lỏ, cỳ ba gừn gốc kộo dài đến tận đầu lỏ và nổi rừ ở

mặt dưới của lỏ, cỏc gừn bờn gần như song song, mặt trờn lỏ xanh bỳng,

mặt dưới lỏ xanh đậm. Quế lỏ to trưởng thành dài từ 18-20 cm, quế lỏ nhỏ

từ 6-8 cm, cuống lỏ dài khoảng 1 cm. Quế cỳ tỏn lỏ hỡnh trứng, thường

xanh quanh năm, thừn cừy trũn đều, vỏ cừy màu xỏm và hơi nứt rạn theo

chiều dọc. Cỏc bộ phận của cừy quế như vỏ, lỏ, hoa, gỗ, rễ đều cỳ chứa

tinh dầu, trong đỳ vỏ cừy cỳ chứa nhiều tinh dầu nhất. Tinh dầu quế cỳ

màu vàng, thành phần chủ yếu là Aldehyt Cinamic chiếm khoảng 70-90%.

Cừy quế sinh trưởng đến 8 hoặc 10 tuổi thỡ ra hoa, hoa quế mọc ở nỏch lỏ

đầu cành, hoa ra thành từng chựm, hoa nhỏ bằng nửa hạt gạo, màu trắng

hay phớt vàng. Quế ra hoa vào thỏng 4, 5 và quả chớn vào thỏng 1, 2 năm

sau. Quả quế chưa chớn cỳ màu xanh, khi chớn chuyển màu tớm than, mỗi

quả chứa một hạt hỡnh bầu dục, một kg hạt chứa khoảng 2500-3000 hạt.

Quế cỳ bộ rễ phỏt triển mạnh, rễ cọc cắm sừu vào lũng đất, rễ bàng đan

rộng và đan chộo vào nhau, vỡ vậy cừy quế cỳ khả năng sống tốt ở những

vựng đồi nỳi dốc. Cừy quế lỳc nhỏ ưa bỳng rừm, khi lớn thỡ cần nhiều ỏnh

sỏng và khi trưởng thành thỡ hoàn toàn chịu sỏng. Tinh dầu quế cỳ vị cay,

thơm, ngọt nờn rất được ưa chuộng.

Quế là một loại cừy cỳ yờu cầu tương đối đặc biệt về điều kiện tự

nhiờn và phỏt triển được ở một số nơi nhất định ở miền nhiệt đới, nắng

lắm, mưa nhiều, độ ẩm cao vv.. Cừy quế phỏt triển thớch hợp trờn loại đất

mựn xốp, thoỏng nước, cỳ độ dốc 10-200

, cừy ưa mỏt với nhiệt độ trung

bỡnh 20-250

C. Do vậy trờn thế giới chỉ cỳ một số nước mới cỳ điều kiện

thuận lợi để cho cừy quế phỏt triển như Việt Nam, Trung quốc, Indonesia,

ấn Độ, Srilanca, Nhật Bản, Nga. Song ở những nơi này cừy quế cũng chỉ

cỳ thể sinh trưởng được ở một số vựng nhất định, do vậy cừy quế từ lừu đỳ

trở thành một loại cừy đặc sản của một số vựng nhiệt đới.

Tất cả cỏc bộ phận của cừy quế đều cỳ giỏ trị sử dụng cho một số

ngành sản xuất. Vỏ quế cỳ thể dựng vào việc chữa bệnh, gia vị thực phẩm,

đồ dựng gia đỡnh, vv. Gỗ quế cỳ thể dựng để chế tạo cỏc đồ dựng như bàn

ghế, tủ, đồ mỹ nghệ, cành lỏ cỳ thể dựng làm củi đốt. Tuy nhiờn vỏ quế lại

là bộ phận cỳ giỏ trị nhất vỡ tinh dầu quế được chưng cất chủ yếu từ vỏ

cừy.

Cừy quế ngoài thành phần chủ yếu là Andehyt Cinnamic, cũn chứa

nhiều chất khỏc như ơgenola, saprola, fuaurola vv.. cỏc chất này cỳ cụng

dụng trong một số lĩnh vực như y học để làm thuốc chữa bệnh, trong cụng

nghiệp chế biến hàng tiờu dựng. Ngày nay, người ta thường tỏch lấy

andehyt từ cừy quế rồi chuyển hỳa thành những chất thơm cỳ giỏ trị khỏc.

Trong cụng nghiệp thực phẩm quế được dựng làm gia vị để chế biến bỏnh

kẹo, chất định hương, trong cụng nghiệp hàng tiờu dựng, quế được dựng

làm nguyờn liệu chế biến xà phũng, nước hoa, dầu chải, phấn sỏp vv..

Nhiều nơi trờn thế giới, người ta đỳ biết dựng quế làm gia vị thực phẩm

cỏch đừy hàng trăm năm, ngày nay, quế, hồ tiờu, sa nhừn, đinh hương,

gừng ... đỳ trở thành một tập đoàn gia vị cỳ giỏ trị phự hợp với khẩu vị của

nhiều nước trờn thế giới. Đặc biệt hơn nữa, khi y học hiện đại phỏt triển,

người ta lại phỏt hiện ra nhiều cụng dụng chữa bệnh của cừy quế.

Theo Đụng y, cừy quế cỳ vị cay, tớnh đại nhiệt, vị đắng, thơm và

ngọt, cỳ tỏc dụng bổ mật, thụng huyết mạch, dựng để chữa chứng chừn tay

co quắp, đau bụng do khớ lạnh, chữa phong hàn, viờm khớp, hư từm tỳ,

mạch chạy nhỏ, bệnh dịch tả cấp tớnh ... Từ xa xưa, nhừn dừn ta đỳ biết

dựng vỏ của cừy quế mài vào nước đun sụi để nguội rồi uống sẽ chữa được

cỏc bệnh về tiờu hoỏ, hụ hấp, kớch thớch sự tuần hoàn của mỏu, lưu thụng

huyết mạch, làm cho cơ thể ấm lờn…. Quế cỳ tớnh năng chống lại giỏ

lạnh, cỳ tớnh sỏt trựng nờn nỳ được nhừn dừn ta coi là một trong bốn loại

thuốc quớ bao gồm: Sừm, Nhung, Quế, Phụ. Trong đời sống hàng ngày,

quế được dựng để khử bớt mựi tanh của cỏ, làm cho mỳn ăn thơm ngon,

hấp dẫn hơn, kớch thớch được tiờu hoỏ. Ngoài ra quế cũn được dựng để

sản xuất bỏnh kẹo, rượu như bỏnh quế, kẹo quế, rượu quế… Quế cũn được

sử dụng làm hương vị, bột quế được trộn với cỏc vật liệu khỏc sau đỳ đem

làm hương khi đốt lờn cỳ mựi thơm dễ chịu, được sử dụng trong cỏc đền

chựa, đỡnh miếu ở cỏc nước Chừu ỏ nơi cỳ phong tục thờ cỳng tổ tiờn và

theo đạo Khổng, đạo Hồi. Gần đừy, nhiều địa phương cũn sử dụng gỗ quế,

vỏ quế để làm ra cỏc sản phẩm thủ cụng mỹ nghệ như bộ khay, ấm, chộn,

đĩa bằng gỗ quế; vỏ quế được dựng để sản xuất cỏc tấm lỳt giày, làm dộp

đi trong nhà. Hiện nay cỏc sản phẩm này đang rất được ưa chuộng. Riờng

mặt hàng dộp đi trong nhà cỳ tẩm bột quế đỳ được xuất khẩu đi một số

nước như Hàn Quốc, Nhật Bản…

Nhiều nơi trờn thế giới gọi cừy quế là cừy “chữa bỏch bệnh”. Từ

hàng ngàn năm qua, cừy quế đỳ được nhừn dừn ta dựng làm thuốc chữa

bệnh, và Quế Chi trở thành một vị thuốc khụng thể thiếu được trong cỏc

hiệu thuốc đụng y, trong cỏc toa thuốc. Chớnh vỡ quế cỳ nhiều tớnh năng

cụng dụng như vậy nờn từ lừu nỳ đỳ trở thành một loại hàng hoỏ được

buụn bỏn ở khắp nơi trờn thế giới.

Một trong những tớnh chất đặc trưng của cừy quế là làm tăng khả

năng chống lạnh của cơ thể người và động vật nờn quế rất được ưa chuộng

ở xứ lạnh. Quế khụng chỉ được dựng làm gia vị cho con người mà nỳ cũn

được sử dụng để làm thức ăn cho gia sỳc. ở một số nước cỳ ngành chăn

nuụi phỏt triển, người ta cũn dựng cỏc loại quế kộm phẩm chất hay cỏc sản

phẩm phụ của quế pha trộn với cỏc loại thức ăn khỏc để sản xuất thức ăn

tổng hợp nhằm kớch thớch tiờu hoỏ và phũng bệnh cho gia sỳc đặc biệt là

vào mựa đụng.

Tuy nhiờn cụng dụng của cừy quế cỳ được khai thỏc triệt để hay

khụng lại phụ thuộc vào trỡnh độ sản xuất của cụng nghệ chế biến và trỡnh

độ thừm canh và điều kiện thổ nhưỡng, qui trỡnh khai thỏc, bảo quản, chế

biến... cũng ảnh hưởng khụng nhỏ tới chất lượng mặt hàng này.

ở Việt Nam, nhừn dừn ta đỳ cỳ tập quỏn trồng quế từ lừu đời và

người trồng chủ yếu là bà con cỏc dừn tộc ớt người ở cỏc vựng miền nỳi

Yờn Bỏi, Quảng Ninh, Thanh Hoỏ, Nghệ An, Quảng Nam, Quảng Ngỳi..

và một số địa phương khỏc nhưng với diện tớch khụng lớn lắm. Hiện nay

nhận thấy giỏ trị của cừy quế rất lớn, bà con cỏc dừn tộc ở cỏc vựng cao

khỏc như Hà Giang, Tuyờn Quang, hay ở Từy Nguyờn... đỳ đưa cừy quế

vào trồng thử nghiệm. Qua một thời gian trồng thử, cừy quế sinh trưởng

rất tốt. Nhưng vỡ thời gian thử nghiệm chưa lừu, cừy quế chưa cho thu

hoạch nờn chưa biết chất lượng quế trồng ở những vựng đất mới như thế

nào. Hi vọng rằng cừy quế trồng trờn đất thử nghiệm sẽ cho kết quả tốt để

nhừn dừn cỳ thể nhừn rộng ra trồng ở nhiều nơi.

Quế thường được gieo trồng vào thỏng 1, 2 ừm lịch khi mà điều

kiện thời tiết rất phự hợp cho cừy con phỏt triển. Trong 2 đến 3 năm đầu,

người trồng tiến hành tỉa thưa và trồng dặm để đảm bảo cho mật độ trồng

khụng quỏ 3000 cừy/ha. Thời gian 5 năm đầu cần chỳ ý chăm sỳc cừy, che

nắng cho cừy con vỡ khi cũn non cừy ưa bỳng rừm, khi cừy đỳ trưởng

thành thỡ khụng phải chăm sỳc nhiều. Sau khi trồng được khoảng 10 năm

thỡ cừy quế cỳ thể cho thu hoạch. Việc thu hoạch được tiến hành trong hai

vụ, từ thỏng 2 tới thỏng 4 và từ thỏng 9 tới thỏng 11. Thời kỡ này hàm

lượng tinh dầu tập trung nhiều nhất trong vỏ quế.