tài liệu

CHÖÔNG II

VAI TROØ CUÛA NGUOÀN NHAÂN LÖÏC

VIEÄT NAM TRONG THÔØI KYØ MÔÙI

Vieät Nam laø moät nöôùc noâng nghieäp vôùi treân 80% daân soá soáng ôû noâng

thoân cho neân haàu heát laø noâng daân chuyeân soáng veà noâng nghieäp vaø lôïi theá

caïnh tranh khi hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi, lao ñoäng ñoùng moät vai troø

heát söùc quan troïng. Nguoàn nhaân löïc naøy ñaõ phaùt trieån raát nhanh theo ñaø taêng

tröôûng cuûa daân soá trong caû nöôùc. Hieän nay, nguoàn nhaân löïc trong caû nöôùc coù

hôn 40 trieäu ngöôøi chieám gaàn 60% toång daân soá trong caû nöôùc. Lao ñoäng noâng

nghieäp chieám ña soá: 68%. Nhieàu nhaø nghieân cöùu cho r8a2ng tyû leä thaát nghieäp

ôû noâng thoân khoâng cao maø ña soá chæ laø thieáu vieäc laøm hay noâng nhaøn xaûy ra

giöõa caùc vuï muøa. Heä soá söû duïng quyõ thôøi gian trong noâng nghieäp chæ vaøo

khoaûng 72 – 73 % töùc chæ khoaûng 250 ngaøy trong naêm, thay vì trong coâng

nghieäp tính chuaån soá ngaøy lao ñoäng laø 300 ngaøy trong naêm. Ngay nhö trong

coâng nghieäp vaø dòch vuï thuoäc khu vöïc nhaø nöôùc, ña soá lao ñoäng cuõng rôi vaøo

tình traïng thieáu vieäc laøm, thöôøng khoâng söû duïng heát 8 giôø lao ñoäng trong

ngaøy nhö ñaõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn treân.

Trong ngaøy ñaàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, haøng hoùa löông thöïc thöïc

phaåm vaãn laø nguoàn cung caáp chính töø khu vöïc noâng nghieäp. Tôùi thôøi kyø môû

cöûa hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi, saûn xuaát noâng nghieäp noùi

chung vaãn laø cô baûn theo höôùng ñaåy maïnh saûn xuaát gaïo ñeå vöøa baûo ñaûm ñuû

tieâu duøng trong nöôùc vöøa daønh moät phaàn cho xuaát khaåu. Treân cô sôû naøy, töø

sau ñaïi hoäi VI cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, nöôùc ta ñaõ baét ñaàu saûn xuaát

gaïo cho tôùi ñaïi hoäi VIII thì soá löôïng gaïo xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi treân döôùi 3

trieäu taán/naêm, trôû thaønh quoác gia xuaát khaåu gaïo ñöùng haøng thöù 2 – 3 theá giôùi.

Nhö vaäy tyû leä ñoùng goùp cuûa noâng nghieäp vaøo GDP raát lôùn. Maëc khaùc, chieán

löôïc phaùt trieån coâng nghieäp ôû thôøi kyø sau ñoù vaøo nhöõng naêm môû cöûa taát

nhieân phaûi döïa vaøo tích luõy töø noâng nghieäp. Noâng nghieäp phaùt trieån maïnh thì

môùi taïo khaû naêng tích luõy cho coâng nghieäp. Ñoù cuõng laø qui luaät chung co caû

nöôùc noâng nghieäp ñi leân coâng nghieäp.

Vaán ñeà cô baûn ñeå taêng tích luõy töø noâng nghieäp laø döïc vaøo löïc löôïng

noâng nghieäp- nguoàn nhaân löïc vaø lao ñoäng noâng daân ôû noâng thoân, caùc nöôùc

phaùt trieån vaø coâng nghieäp hoùa treân theá giôùi, nhaát laø ôû Chaâu AÙ nhö Nhaät Baûn,

Aán Ñoä, Ñaøi Loan… laø nhöõng quoác gia ñieån hình veà vai troø ñoùng goùp vaøo tích

luõy cuûa noâng nghieäp trong thôøi kyø ñaàu cuûa quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ

hoäi cuûa ñaát nöôùc. Sau khi trieån khai chieán löôïc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa

1

ñaát nöôùc Vieät Nam ñaõ thöïc hieän chöông trình keát hôïp coâng – noâng nghieäp

theo höôùng coi troïng “ phaùt trieån toaøn dieän noâng, laâm, ngö nghieäp, thöïc hieän

thuûy lôïi hoùa, ñieän khí hoùa, sinh hoïc hoùa, phaùt trieån coâng nghieäp cheá bieán

noâng, laâm, thuûy saûn vôùi coâng ngheä ngaøy caøng cao, gaén nguoàn nguyeân lieäu vaø

lieân keát vôùi coâng nghieäp ñoâ thò… töøng böôùc hình thaønh noâng thoân vôùi vaên

minh hieän ñaïi…” theo baùo caùo cuûa BCHTU khoùa VI veà caùc vaa8n kieän trình

ñaïi hoäi VII cuûa Ñaûng CSVN).

Trong quaù trình nhaát quaùn phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi töø sau thôøi kyø

môû cöûa vaøo naêm 1986, söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta tính theo GDP

ñaõ taêng lieân tuïc nhieàu naêm lieàn. Ñieàu naøy cho thaáy söï ñoùng goùp tích cöïc cuûa

nguoàn nhaân löïc trong thôøi kyø môùi töø ñieåm xuaát phaùt cuûa neàn kinh teá noâng

nghieäp truyeàn thoáng laø ñöôïc chuyeån ñoài sang neàn kinh teá thò tröôøng mang

tính chaát coâng nghieäp hoùa. Quan ñieåm cuûa con ngöôøi laø yeáu toá saûn xuaát chính

vaãn toàn taïi vaø ñöôïc phaùt huy qua hai thôøi kyø cuûa neàn kinh teá noâng nghieäp

sang neàn kinh teá coâng nghieäp ñang dieãn ra ôû nöôùc ta.

I. Nhaân löïc ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi :

A. Quan ñieåm con ngöôøi laø yeáu toá saûn xuaát chính:

“ Con ngöôøi” laø lao ñoäng hay nguoàn nhaân löïc luoân luoân ñoùng vai troø

chính vaø trung taâm cho moïi söï phaùt trieån , ngay caû phaùt trieån coâng nghieäp vaø

ñoùng goùp phaàn laøm taêng tröôûng nhanh choùng neàn kinh teá quoác gia. Quan

ñieåm naøy khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñöôïc caùc nhaø laøm kinh teá vaø quaûn lyù nhaø

nöôùc coi troïng. Khi cuoäc caùch maïng coâng nghieäp buøng noå ôû Anh vaøo theá kyû

thöù 18 thì nhieàu quoác gia nhanh choùng tieáp thu vaø nhaân roäng caùc moâ hình kyõ

thuaät cô khí vaø öùng duïng maùy moùc vaøo quaù trình phaùt trieån ñaát nöôùc. Luùc naøy

quan ñieåm cô khí vaø maùy moùc ñöôïc quan taâm haøng ñaàu. Suoát caû theá kyû thöù

19 vaø tôùi giöõa theá kyû thöù 20, nhieàu quoác gia Chaâu aâu, Chaâu Myõ ñeàu noã löïc

chaïy ñua saûn xuaát vaø trang bò maùy moùc töø cô khí tôùi ñieän töû, neàn kinh teá

phöông Taây cuûa caùc quoác gia phaùt trieån thöôøng ñöôïc nhìn döôùi goùc caïnh söï

thaønh töïu cuûa cuoäc caùch maïng coâng nghieäp vaø coâng ngheä. Ngöôøi ta ñaõ xa rôøi

quan ñieåm con ngöôøi, lao ñoäng laø yeáu toá chuû yeáu trong caùc haøm soá cuûa taêng

tröôûng vaø phaùt trieån . nhöng veà sau, ngöôøi ta môùi nhaän ra raèng chæ coù maùy

moùc hieän ñaïi khoâng maø khoâng coù con ngöôøi, nhaát laø khoâng coù tri thöùc vaø

trình ñoä tay ngheà ñeå söû duïng , ñieàu khieån nhöõng thöù aáy chæ laø nhöõng coå maùy

baát ñoäng khoâng khaùc nhöõng ñoáng saét theùp bình thöôøng. Töø nhöõng naêm 90

cuûa theá kyû 20, khi neàn tin hoïc coâng ngheä ra ñôøi vaø ñöôïc öùng duïng nhanh

choùng vaøo saûn xuaát, dòch vuï coù taùc duïng mang laïi hieäu quaû cao thì ngöôøi ta

môùi nhaän roû vai troø con ngöôøi thaät söï ngaøy caøng taêng cao, trôû thaønh trung taâm

cuûa heä thoáng saûn xuaát coâng nghieäp laãn noâng nghieäp ñöôïc coâng nghieäp hoùa.

Thöïc teá cho thaáy, nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån ñoå xoâ nhaäp thieát boï môùi,

2

coâng ngheä hieän ñaïi nhöng vaãn giöõ nguyeân traïng lao ñoäng cuõ khoâng ñaøo taïo

laïi cho thích hôïp hoaëc coù ñaøo taïo laïi nhöng khoâng ñeán nôi ñeán choán ñeàu nhaän

laáy thaát baïi.

Nhö vaäy, quan ñieåm coi” con ngöôøi laø trung taâm” coù moät vai troø troïng

yeáu trong saûn xuaát duø laø coâng nghieäp, dòch vuï hay noâng nghieäp cuõng khoâng

theå kgo6ng chuù troïng tôùi moät soá ñieàu kieän caàn vaø ñuû giuùp cho yeáu toá nguoàn

nhaân löïc naøy phaùt trieån töông öùng khaõ dó coù taùc duïng ñaåy nhanh söï taêng

tröôûng cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi theo höôùng coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa

ñaát nöôùc. Döôùi ñaây laø caùc ñieàu kieän chuû yeáu ñeå coi con ngöôøi laø “ trung

taâm”.

1. Phaûi töø boû loái saûn xuaát theo höôùng coâng nghieäp hoùa heïp ñi ñeå ñi

theo söï chuyeån dòch cô caáu neàn kinh teá moät caùch saâu roäng giöõa caùc ngaønh,

ñòa phöông vaø vuøng laõnh thoå.

2. Caàn coù cô cheá quaûn lyù daân chuû, meàm deûo, linh hoaït nhöng phaûi

phaân coâng lao ñoäng” ñuùng ngöôøi ñuùng vieäc, ñuùng ngaønh ngheà” vaø coù chính

saùch ñaõi ngoä, ñoäng vieân, khen thöôûng trong ñoù ñaëc bieät coù chính saùch giaùo

duïc vaø ñaøo taïo thích ñaùng ñeå taïo ra ñoäng löïc cho söï phaùt trieån .

3. Neân toân troïng ngöôøi lao ñoäng vaø coi ngöôøi laø thaønh vieân cuûa toå

chöùc vaø laø muïc tieâu chôù khoâng laø phöông tieän trong quaù trình phaùt trieån kinh

teá – xaõ hoäi .

B. Vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc vôùi söï taêng tröôûng kinh teá:

Söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi ñöôïc xem nhö laø

keát quaû ñaàu ra cuûa moät chieán löôïc xaây döïng vaø phaùt trieån quoác gia vôùi vieäc

söû duïng nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo phuø hôïp. Caùc yeáu toá ñaàu vaøo cô baûn cuûa neàn

kinh teá hay heä thoáng saûn xuaát goàm coù: voán ñaàu tö ( tö baûn ), nguoàn nhaân löïc (

lao ñoäng), taøi nguyeân ( ñaát ñai), khoa hoïc kyõ thuaät hay coâng ngheä

( Technonogy) vaø söï quaûn trò hay toå chöùc ( Management). Caùc nhaø kinh teá

hoïc thöôøng moâ hình hoùa baèng coâng thöùc tính toaùn theo moät haøm soá:

Y = f ( K,L,R,T,M )

Trong ñoù : Y laø xuaát löôïng hay laø keát quaû cuûa heä thoáng saûn xuaát cuûa

neàn kinh teá, coøn goïi laø toång saûn phaåm xaõ hoäi hay GDP ; f laø bieán soá vaø K: Tö

baøn ; L : Lao ñoäng ; R : ñaát ñai – taøi nguyeân ; T : coâng ngheä ; M : söï quaûn lyù.

Moâ hình saûn xuaát cuûa neàn kinh teá coå ñieån chæ bao goàm hai yeáu toá ñaàu

vaøo lao ñoäng vaø tö baûn. Veà sau coù theâm ñaát ñai hay taøi nguyeân thieân nhieân.

Gaàn ñaây, naêm 1996 nhaø kinh teá Gillis vaø caùc coäng söï ñaõ ñeà xuaát moâ hình saûn

xuaát môùi :

Y = f ( K,L,R, a )

Trong ñoù, K : Tö baûn, L : Lao ñoäng ; R : ñaát ñai – taøi nguyeân vaø a :

naêng suaát hay coâng ngheä.

3