Sự truyền dẫn chính sách tiền tệ đến lãi suất bán lẻ tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Thùy Linh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THÙY LINH

SỰ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐẾN LÃI

SUẤT BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THÙY LINH

SỰ TRUYỀN DẪN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐẾN LÃI

SUẤT BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TSKH NGUYỄN NGỌC THẠCH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

1

Tóm tắt (Abstract)

Bài nghiên cứu này nghiên cứu về độ truyền dẫn chính sách tiền tệ tại Việt Nam thông

qua kênh truyền dẫn lãi suất, và sự tác động của nó đến lãi suất huy động của Ngân

hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam trong điều kiện lạm phát, cụ thể

là lãi suất tại chi nhánh Đông Gia Lai. Cũng giống với những nước có nền kinh tế trong

giai đoạn chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch tập trung sang nền kinh tế thị trường, Nhà

nước, các doanh nghiệp và ngân hàng tại Việt Nam đang trong quá trình tái cấu trúc và

thị trường tài chính đang trên đà phát triển. Dựa trên phương pháp hồi quy chuỗi dữ

liệu lãi suất huy động (các kì hạn: Không kì hạn, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng và trên 12

tháng) và chuỗi lãi suất bài nghiên cứu đã tìm thấy một mối quan hệ trong dài hạn giữa

lạm phát và lãi suất huy động, tuy nhiên mối quan hệ này là khá yếu và tồn tại một độ

trễ giữa lạm phát và lãi suất. Trong ngắn hạn, khi lãi suất vượt ra khỏi mức cân bằng

với lạm phát, Ngân Hàng Nhà Nước thông qua kênh truyền dẫn sẽ tiến hành điều chỉnh

mức lãi suất làm cho lãi suất huy động tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn Việt Nam chi nhánh Đông Gia Lai lên hoặc xuống tới mức cân bằng. Tuy nhiên,

bài nghiên cứu không tìm được những bằng chứng có ý nghĩa kinh tế về việc điều

chỉnh bất cân xứng trong lãi suất. Mối quan hệ yếu trong dài hạn giữa lạm phát và lãi

suất thể hiện sự thiếu hiệu quả trong chính sách tiền tệ tại Việt Nam, và việc điều chỉnh

lãi suất huy động một cách cân xứng có thể được dẫn đến từ việc Ngân hàng Nhà nước

Việt Nam chỉ đưa ra mức trần lãi suất huy động và mức lãi suất cơ bản, còn mức lãi

suất thực tế là do Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh

Đông Gia Lai tự niêm yết theo như quy định, có thể mức độ cạnh tranh giữa các ngân

hàng đã khiến cho lãi suất huy động được điều chỉnh một cách cân xứng.

2

Lời cam đoan

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại

học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội

dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong

luận văn.

Tác giả

Nguyễn Thùy Linh

3

Lời cảm ơn!

Hai năm học tập và bồi dưỡng kiến thức tại trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ

Chí Minh thực sự là khoảng thời gian rất quý báu với tôi. Tại đây, tôi không chỉ được

tiếp thu rất nhiều kiến thức bổ ích mà còn nhận được sự quan tâm, chia sẻ của bạn bè,

sự dìu dắt tạo điều kiện hết sức của tất cả các thầy cô. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến tất cả

các thầy cô và bạn bè đã chỉ bảo, giúp đỡ và hỗ trợ tôi trong suốt thời gian qua. Tôi

cũng xin gửi lời cảm ơn đến tập thể Ban lãnh đạo và toàn thể cán bộ viên chức của

Ngân hàng Nông nghiệp và Nông thôn chi nhánh huyện Ia Grai Đông Gia Lai đã luôn

hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thể hoàn thành việc học và hoàn thiện

luận văn của mình.

Luận văn của tôi mang tên “Sự truyền dẫn chính sách tiền tệ đến lãi suất bán lẻ tại

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam”. Để có thể hoàn thiện luận

văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt đến Thầy PGS. TSKH Nguyễn Ngọc Thạch, đã

tận tình hướng dẫn và chỉ bảo để tôi có thể hoàn thành luận văn một cách tốt nhất.

Vì vốn kiến thức còn có hạn và khả năng trình bày còn hạn chế nên trong luận văn

không thể tránh khỏi những sai sót. Mong Thầy (Cô) có thể châm chước đồng thời góp

ý đển bản than tôi có thể tiến bộ hơn sau này. Tôi xin chân thành cảm ơn!

4

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................7

1.1 Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................7

1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan ........................................................8

1.3 Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................................9

1.4 Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................................9

1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................10

1.6 Phương pháp nhgiên cứu..........................................................................................10

1.7 Đóng góp của đề tài..................................................................................................11

1.8 Kết cấu của luận văn ................................................................................................11

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ CƠ

CHẾ TRUYỀN DẪN CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ ĐẾN LÃI SUẤT BÁN LẺ CỦA

NGÂN HÀNG

2.1 Chính sách tiền tệ và các công cụ của chính sách tiền tệ ........................................13

2.2 Cơ chế truyền dẫn lãi suất của chính sách tiền tệ ....................................................14

2.3 Tổng quan các nghiên cứu liên quan........................................................................19

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........................................................28

3.1 Mô hình hồi quy.......................................................................................................28

3.2 Dữ liệu và cách thức chọn mẫu................................................................................31

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

ĐẾN LÃI SUẤT BÁN LẺ CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN

NÔNG THÔN CHI NHÁNH ĐÔNG GIA LAI ............................................................32

4.1 Chính sách tiền tệ của Việt Nam giai đoạn 2008-2017............................................32

4.2 Thống kê mô tả.........................................................................................................45

5

4.3 Hệ số tương quan. ....................................................................................................46

4.4 Kiểm định tính dừng, quan hệ nhân quả Granger và đồng liên kết..........................46

4.5 Mối quan hệ trong dài hạn giữa lạm phát và lãi suất. ..............................................50

4.6 Động lực điều chỉnh ngắn hạn .................................................................................52

4.7 Tốc độ điều chỉnh bất cân xứng. ..............................................................................52

4.8 Thực trạng Chính sách tiền tệ tác động đến lãi suất huy động của Agribank Chi

nhánh Đông Gia Lai .......................................................................................................54

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI CHÍNH SÁCH LÃI SUẤT CỦA

AGRIBANK VÀ AGRIBANK CHI NHÁNH ĐÔNG GIA LAI..................................58

5.1 Kết luận. ...................................................................................................................58

5.2 Giải pháp tại Agribank và Agribank Chi nhánh Đông Gia Lai. ..............................60

5.3 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước về chính sách lãi suất trong thời gian tới. ......61

KẾT LUẬN....................................................................................................................67

Tài liệu tham khảo……………………………………………………………………..70

Phụ lục…………………………………………………………………………………75

6

 Danh mục chữ viết tắt

- Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam: Agribank

- Chính sách tiền tệ: CSTT

- Ngân hàng Trung ương: NHTW

- Ngân hàng nhà nước: NHNN

- Ngân hàng thương mại: NHTM

- Tổ chức tín dụng: TCTD

 Danh mục bảng

- Bảng 4.1: Mục tiêu và thực hiện chỉ tiêu lạm phát và tăng trưởng tại Việt Nam

- Bảng 4.2: Quy định lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa của Ngân hàng Nhà nước

- Bảng 4.3: Thống kê mô tả

- Bảng 4.4: Hệ số tương quan

- Bảng 4.5: Tính xu thế của chuỗi dữ liệu

- Bảng 4.6: Kiểm định nghiệm đơn vị - Bảng 4.7: Kiểm định nhân quả Granger 2 chiều

- Bảng 4.8: kiểm định đồng liên kết Johansen

- Bảng 4.9: Mối quan hệ trong dài hạn. - Bảng 4.10: Động lực ngắn hạn

- Bảng 4.11: Tốc độ điều chỉnh bất cân xứng

- Bảng 4.12: Độ trễ điều chỉnh trung bình

 Danh mục hình

- Hình 2.1: Cơ chế truyền dẫn công cụ chính sách tiền tệ đến mức giá chung

- Hình 4.1: Tốc độ tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ lạm phát Việt Nam

- Hình 4.2: Diễn biến lãi suất giai đoạn 2012 - 2017 (%)

- Hình 4.3: tốc độ tăng trưởng tín dụng tại Việt Nam (2012-2017)

7

CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU

1.1 Tính cấp thiết của đề tài

Tại tất cả các nền kinh tế, chính sách tiền tệ là một công cụ thiết yếu để quản lí và điều

hành nền kinh tế, và lãi suất là một trong những công cụ chính để quản lí tổng cầu,

kiểm soát lạm phát và đưa đến sự phát triển vững chắc của nền kinh tế. Tuy nhiên, tại

các quốc gia có nền kinh tế đang phát triển, các công cụ, mục tiêu và kênh truyền dẫn

có thể có sự khác biệt so với các quốc gia phát triển, do đó, sự tác động của chính sách

tiền tệ lên nền kinh tế vĩ mô là khác nhau.

Không giống như các nước phát triển, mục tiêu chính trong chính sách tiền tệ tại Việt

Nam không tập trung vào bất kì một mục tiêu nào cụ thể mà là điều hòa giữ ổn định

nền kinh tế, tạo lập việc làm và đảm bảo cho sự phát triển bền vững (Thông cáo báo chí

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2008). Tuy nhiên, trong giai đoạn gần đây nền

kinh tế Việt Nam phải đối mặt với nguy cơ lạm phát lớn, cao hơn so với mục tiêu lạm

phát được đặt ra: năm 2010 lạm phát đạt 11.75% và năm 2011 đạt 18.582% trong khi

lạm phát mục tiêu là <7% (theo dữ liệu từ tổng cục thống kê năm 2011), đối mặt với

tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước đã đổi mới chính sách tiền tệ, nhưng liệu những

chính sách ấy khi được thực hiện có mang lại những hiệu quả lâu dài cho nền kinh tế?

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tác động đến lạm phát thông qua kênh truyền dẫn lãi

suất bằng cách thay đổi lãi suất cơ bản. Vậy kênh dẫn truyền này có đạt được hiệu lực

như kỳ vọng? Bài nghiên cứu sẽ đánh giá mức độ dẫn truyền lãi suất của chính sách

tiền tệ đến lãi suất bán lẻ trên thị trường.

Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào thực tế chính sách tiền tệ tại Việt Nam thông qua

kênh truyền dẫn lãi suất và sự dẫn truyền từ các chính sách cụ thể trong từng thời kì

đến lãi suất bán lẻ thực tế trên thị trường, trường hợp cụ thể ở đây là lãi suất được áp

dụng tại Ngân Hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi Nhánh Đông Gia Lai.

8

1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan

Tại Việt Nam các nghiên cứu về sự dẫn truyền lãi suất hiện vẫn còn rất hạn chế. Nguyễn Thị Ngọc Trang và cộng sự (2014) đã nghiên cứu về sự dẫn truyền lãi suất từ

lãi suất thị trường (lãi suất tái cấp vốn, lãi suất liên ngân hàng) sang lãi suất bán lẻ, kết

quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng mức độ truyền dẫn là không hoàn toàn từ lãi suất thị

trường và lãi suất chính sách đến lãi suất cho vay và lãi suất huy động và các tác giả

cũng tìm thấy bằng chứng về ảnh hưởng của các yếu tố minh bạch chính sách tiền tệ

đến truyền dẫn từ lãi suất thị trường liên ngân hàng và lãi suất chính sách đến lãi suất

bán lẻ. Đinh Thị Thu Hồng và cộng sự (2013) đã phân tích về cơ chế truyền dẫn lãi

suất từ lãi suất bán lẻ ở Việt Nam và một số nền kinh tế mới nổi khác nhau ở Châu Á

thông qua kiểm định đối xứng và tính bất đối xứng trong truyền dẫn lãi suất, kiểm tra

tác động của độ bất ổn lãi suất, tính cứng nhắc trong quá trình điều chỉnh và hiệu ứng

đòn bẩy lên truyền dẫn. Các kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy mức độ truyền

dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ là không hoàn toàn với cơ chế truyền dẫn

đối xứng hoặc bất đối xứng, trong một số trường hợp, độ biến động lãi suất làm tăng

biên độ truyền dẫn, nhưng cũng có một số trường hợp cho thấy kết quả ngược lại.

Chính vì các nghiên cứu về sự truyền dẫn lãi suất tại Việt Nam còn khá ít do đó tác giả

chọn đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này dựa trên sự kế thừa các phương pháp nghiên

cứu đã được đưa ra bởi các nhà nghiên cứu trước đó và áp dụng cho nền kinh tế Việt

Nam để đo lường mối quan hệ giữa tỷ lệ làm phát và lãi suất bán lẻ trên thị trường cụ

thể tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi Nhánh Đông Gia Lai, liệu

sự thay đổi của lạm phát có phải là yếu tố dẫn đến sự thay đổi trong các chính sách

điều chỉnh lãi suất. Để từ đó rút ra được mức độ hiệu quả của các chính sách tiền tệ tại

Việt Nam.