Sự trao đổi vật chất giữa tế bào và môi trường

Chương 5

SỰ TRAO ĐỔI VẬT CHẤT GIỮA TẾ BÀO

VÀ MÔI TRƯỜNG

Màng tế bào đóng vai trò vận chuyển vật chất ra vào tế bào, tiếp nhận và truyền đạt

thông tin từ ngoài vào, duy trì một môi trường riêng cho tế bào so với môi trường. Màng bào

quan thì duy trì một môi trường riêng cho bào quan so với bào tương. Sự vận chuyển qua

màng tế bào được chia làm hai loại lớn: VẬN CHUYỂN VÀ ẨM THỰC BÀO

1. Vận chuyển thấm

Bao gồm vận chuyển thụ động, vận chuyển có trung gian và vận chuyển chủ động.

1.1 Vận chuyển thụ động - còn gọi là khuếch tán đơn thuần

Một số vật chất có phân tử nhỏ hòa tan trong nước, hòa vào lớp lipit kép của màng, đi

qua nó rồi hòa với dung dịch nước ở phía bên kia màng. Quá trình này có rất ít sự đặc hiệu. Ví

dụ về loại chất này là ethanol. Một số khí như oxy và CO2 cũng khuếch tán đơn thuần.

1.1.1 Đặc điểm của vận chuyển thụ động

- Chất vận chuyển không bị biến đổi hóa học

- Chất ấy không kết hợp với một số chất khác

- Vận chuyển không cần năng lượng

- Phụ thuộc vào gradient nồng độ hay điện thế (bên cao chuyển sang bên thấp)

- Vận chuyển là hai chiều, cân bằng giữa trong và ngoài tế bào

1.1.2 Điều kiện ảnh hưởng đến sự khuếch tán

- Độ lớn của chất (càng lớn qua càng chậm)

- Độ hòa tan các chất trong lipit (càng dễ hòa tan, càng dễ qua như alcol, aldehyt,

glycerol, các thuốc gây mê, ...)

87

Hình 5.1. Sơ đồ vận chuyển vật chất qua màng