Sự giống nhau và khác nhau giữa hai xu hướng cứu nước, phát triển xã hội ở việt nam đầu thế kỉ xx.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

Đề tài:

SỰ GIỐNG NHAU VÀ KHÁC NHAU GIỮA HAI

XU HƯỚNG CỨU NƯỚC, PHÁT TRIỂN XÃ HỘI

Ở VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ XX

SVTH: Phạm Thị Thanh Thúy

Lớp 10 SLS, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng

GVHD: ThS. Nguyễn Hữu Giang

Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng

- Đà Nẵng, 5/2014 -

Lời đầu tiên, em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô

trong khoa Lịch sử Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà

Nẵng đã tạo điều kiện cho em được làm Khóa luận tốt

nghiệp này, đây là một cơ hội tốt để em có thể thực hành các

kỹ năng được học trên lớp và cũng giúp ích rất lớn để em

ngày càng tự tin về bản thân mình hơn.

Để hoàn thành tốt Khóa luận này, em xin gửi lời cảm

ơn chân thành nhất tới ThS. Nguyễn Hữu Giang, người đã

hướng dẫn tận tình và giúp đỡ em rất nhiều trong quá trình

thực hiện Khóa luận của mình.

Em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến toàn thể bạn

bè, gia đình, người thân những người luôn bên cạnh em, cổ

vũ tinh thần lớn lao và đã ủng hộ em trong suốt thời gian

qua.

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2014

Tác giả

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................2

3. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................3

4. Đối tượng, phạm vi và nhiệm vụ của đề tài ............................................................3

5. Nguồn tư liệu và phương pháp................................................................................3

6. Đóng góp đề tài .......................................................................................................3

7. Bố cục đề tài............................................................................................................4

NỘI DUNG ................................................................................................................5

Chương 1: BỐI CẢNH LỊCH SỬ XÃ HỘI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ XX......5

1.1. Sự chuyển biến của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX ..........................................5

1.1.1. Những điều kiện mới của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX..............................5

1.1.1.1. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp .............................6

1.1.1.2. Những điều kiện mới bên ngoài tác động vào Việt Nam.............................11

1.1.2. Những chuyển biến mới trong xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX .....................13

1.2. Tính chất xã hội và yêu cầu lịch sử Việt Nam đầu XX .....................................17

1.2.1. Tính chất xã hội...............................................................................................17

1.2.2. Yêu cầu lịch sử Việt Nam đầu XX..................................................................18

Chương 2: SỰ GIỐNG VÀ KHÁC NHAU CỦA HAI XU HƯỚNG CỨU

NƯỚC PHÁT TRIỂN XÃ HỘI VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX ........................19

2.1. Sự phân hoá thành hai xu hướng cứu nước, phát triển xã hội Việt Nam đầu XX ....19

2.1.1. Cơ sở việc lựa chọn xu hướng bạo động của Phan Bội Châu.........................19

2.1.2. Cơ sở việc lựa chọn xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh .......................22

2.2. Điểm giống và khác nhau giữa hai xu hướng cứu nước, phát triển xã hội Việt

Nam nửa đầu thế kỉ XIX ...........................................................................................24

2.2.1. Những điểm giống nhau cơ bản ......................................................................24

2.2.1.1. Tinh thần yêu nước ......................................................................................25

2.2.1.2. Mục đích.......................................................................................................26

2.2.1.3. Đại diện cho phong trào dân tộc dân chủ theo khuynh hướng dân chủ tư sản....28

2.2.2. Những điểm khác nhau cơ bản........................................................................31

2.2.2.1. Nhiệm vụ cách mạng....................................................................................31

2.2.2.2. Phương pháp tiến hành.................................................................................35

2.2.2.3. Lực lượng .....................................................................................................39

2.2.2.4. Hình thức tiến hành......................................................................................41

2.2.2.5. Quá trình tiến hành.......................................................................................44

2.3. Những nhận xét, đánh giá về hai xu hướng cứu nước phát triển xã hội Việt Nam

đầu thế kỉ XX ............................................................................................................49

2.3.1. Những điểm tích cực trong hai xu hướng cứu nước .......................................49

2.3.2. Những điểm hạn chế trong hai xu hướng........................................................53

KẾT LUẬN..............................................................................................................57

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................59

PHỤ LỤC

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Vào thời cận đại khi các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu bùng nổ và thành

công, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa được xác lập đã làm cho sức sản xuất phát

triển nhanh chóng, trên thực tế khối lượng sản phẩm làm ra thời kỳ này lớn hơn

nhiều so với tất cả các thời kỳ trước cộng lại. Thế kỷ XVI đây là giai đoạn chủ

nghĩa tư bản tự do cạnh tranh chuyển sang giai đoạn tư bản độc quyền; vì thế thị

trường, nhân công, nguyên liệu là vấn đề sống còn của chủ nghĩa tư bản. Việt Nam

lại có nguồn nguyên liệu dồi dào, thị trường rộng lớn, nguồn nhân công rẻ mạt nên

đã nằm trong tầm ngắm của thực dân phương tây nói chung và thực dân Pháp nói

riêng. Việc mở rộng của chủ nghĩa thực dân phương Tây sang phương Đông nói

chung và Việt Nam nói riêng là tất yếu phù hợp với quy luật. Trong lúc đó chế độ

phong kiến Việt Nam đang xảy ra khủng hoảng, suy vong tạo điều kiện cho chủ

nghĩa thực dân phương tây xâm lược. Dưới chiêu bài “ khai phá văn minh” được sự

giúp đỡ của thực dân Tây Ban Nha từ năm 1858, thực dân Pháp xâm lược và từng

bước thiết lập chế độ thống trị rất tàn bạo, hà khắc và phản động của chủ nghĩa thực

dân trên đất nước ta, xã hội Việt Nam đã có những biến đổi lớn: Từ chế độ phong

kiến chuyển sang chế độ thuộc địa nửa phong kiến; hai mâu thuẫn cơ bản, chủ yếu

trong xã hội ngày càng gay gắt. Đó là, mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với đế

quốc Pháp xâm lược và giữa nhân dân ta chủ yếu là nông dân với bọn địa chủ,

phong kiến tay sai, chỗ dựa của thực dân Pháp.

Nhiệm vụ chống đế quốc Pháp xâm lược và nhiệm vụ chống bọn phong kiến

tay sai là không tách rời nhau. Đó là yêu cầu của cách mạng Việt Nam. Với truyền

thống yêu nước nồng nàn, nhân dân ta đã liên tiếp đứng lên chống thực dân Pháp

xâm lược và bọn phong kiến tay sai ở khắp mọi nơi, dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu

và các nhà yêu nước đương thời theo nhiều khuynh hướng khác nhau. Song các

phong trào đấu tranh đó đều thất bại, nguyên nhân chủ yếu là chưa tìm được con

đường cứu nước đúng đắn, chưa có một lực lượng xã hội, một giai cấp tiên tiến và

một tổ chức cách mạng chặt chẽ đủ sức lãnh đạo phong trào. Cách mạng Việt Nam

2

đứng trước sự bế tắc và khủng hoảng về đường lối cứu nước. Trước sự khủng hoảng

bế tắc về đường lối cứu nước, trong 20 năm đầu thế kỷ XX của phong trào giải

phóng dân tộc ở nước ta đã diễn ra quá trình tìm kiếm con đường cứu nước mới

theo khuynh hướng tư sản hay vô sản. Có thể kể đến con đường cứu nước theo

khuynh hướng dân chủ tư sản của Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh với xu hướng

bạo động và cải cách.Trên thực tế, trong lịch sử Việt Nam đã có nhiều tác phẩm,

công trình nghiên cứu về các xu hướng cứu nước phát triển xã hội Việt Nam đầu thế

kỷ XX nhưng vẫn chưa được chú ý đúng mức. Khi nghiên cứu về hai xu hướng này

sẽ giúp ta hiểu rõ hơn vì sao lại có sự khác nhau giữa hai xu hướng đó của Phan Bội

Châu và Phan Chu Trinh trong bối cảnh lúc bấy giờ. Từ yêu cầu cấp thiết của khoa

học và thực tiễn như vậy, tôi xin chọn đề tài: “Sự giống nhau và khác nhau giữa

hai xu hướng cứu nước, phát triển xã hội ở Việt Nam đầu thế kỷ XX” cho đề tài

khóa luận của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Đây là một đề tài không phải hoàn toàn mới, mà nó đã được giới sử học bàn

đến ở một số khía cạnh. Dưới đây tôi xin điểm qua về lịch sử nghiên cứu của vấn

đề:

Trước hết là tác phẩm Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh của Tôn Quang

Thiệp đã đề cập đến cuộc đời sự nghiệp và việc lựa chọn con đường cứu nước của

hai ông.

Trong sách “ Lịch sử đại cương Việt Nam” (tập 2) của Đinh Xuân Lâm đã đề

cập đến các khuynh hướng cứu nước ở Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX,

đặc biệt tác phẩm cũng đã chú ý nhấn mạnh đến khuynh hướng dân chủ tư sản của

Phan Bội Châu với xu hướng bạo động và Phan Châu Trinh với xu hướng cải cách.

Hay trong tác phẩm “ Sự phát triển của tư tưởng Việt Nam thế kỷ XIX đến

cách mạng tháng tám” của Trần Văn Giàu cũng đã đề cập đến sự chuyển biến trong

tư tưởng của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. Từ thực tế xã hội Việt Nam đâu

thế kỷ XX và nhũng ảnh hưởng bên ngoài hai ông đã lựa chon con đường cứu nước

mới theo khuynh hướng dân chủ tư sản.

Tác phẩm “Phan Châu Trinh, thân thế và sự nghiệp” của Huỳnh Lý và “Phan